'Hà Văn Thắm bị oan'
 |
Hà Văn Thắm nêu 3 vấn đề lớn của phiên tòa sơ thẩm |
|
Nếu vẫn bị tuyên án tử hình, nguyên TGĐ OceanBank Nguyễn Xuân Sơn sẽ làm gì? |
Triệu tập đại diện C46 có mặt 8h ngày 3/5
Sau giải lao VKS yêu cầu C46 trả lời 7 kiến nghị của tòa sơ thẩm liên quan đến trách nhiệm của CQĐT Bộ Công an về vụ án.
Ngay sau đó, chủ tọa Ngô Hồng Phúc đề nghị thư ký triệu tập đại diện C46 có mặt ở tòa vào 8h ngày 3/5.
Bị cáo Nguyễn Minh Thu đối đáp: Xin giảm nhẹ 2 tội danh và xem xét bồi thường dân sự. Bị cáo rất buồn sau khi nghe VKS giữ nguyên các hình phạt sơ thẩm Khi kháng cáo, bị cáo thấy có những nội dung, tình tiết mới sau phiên tòa sơ thẩm. Tòa sơ thẩm kết luận quá nặng nề với bị cáo.
Hai tội danh, bị cáo xin HĐXX xem xét, ghi nhận rằng bị cáo thực hiện các hành vi sai phạm trong hoàn cảnh rất khó khăn.
Tội Lạm dụng, thực tế bị cáo đã làm sai Thông tư 01 của NHNN về trần tỷ giá. Trong hoàn cảnh lúc đó. Khi xem tội Lạm dụng, bị cáo tích cực hợp tác cơ quan điều tra, tố tụng để làm rõ vụ án nhanh nhất.
Thực sự trong lúc bị cáo bị bắt, suốt quá trình tạm giam đến năm 2016, bị cáo có một số cổ phần hình thành từ lương của bị cáo. Bị cáo đã có đơn gửi CQĐT xin xử lý một phần tài sản để khắc phục một phần thiệt hại.
Cụ thể với Tội lạm dụng: Bị cáo đã thừa nhận sai phạm trong quá trình công tác. Mong HĐXX xem xét bị cáo làm sai thông tư của NHNN là hành vi Cố ý làm trái. Xin cho bị cáo được chuyển sang tội danh Cố ý làm trái.
Trường hợp HĐXX thấy có đủ căn cứ quy kết lạm dụng, mong HĐXX xem xét các tình tiết giảm nhẹ, vai trò của bị cáo là thứ yếu.
Với tội cố ý làm trái: Bị cáo được Thắm giao toàn quyền chủ trương chi lãi ngoài, bị cáo kiểm soát, phê duyệt và kiểm tra việc chi cho khách hàng. Thực sự vai trò của bị cáo có đến mức như vậy không?
Từ 2009, OceanBank đã chi lãi chăm sóc khách hàng. Bị cáo chỉ nhận bàn giao lại sau khi thay thế Xuân Sơn. Từ lúc nhận việc, hệ thống này đã hoạt động. Khi bị cáo nhận bàn giao, đây là việc chi chăm sóc khách hàng chứ không phải chi vượt trần lãi suất.
Hai cái này khác nhau hoàn toàn. Bởi nguồn tiền chi chăm sóc là của anh Thắm chứ không phải tiền của OceanBank. Bị cáo hoàn toàn tin tưởng việc chi chăm sóc khách hàng là nguồn tiền của Chủ tịch. Bị cáo nhận mọi chỉ đạo của anh Thắm.
Giai đoạn này, bị cáo chỉ là người tiếp nhận chứ không có chỉ đạo gì thêm. Bị cáo thực hiện chủ yếu công việc kiểm soát các bảng chi để xem việc đó có đúng không, có đúng định mức Chủ tịch đưa ra không.
Số tiền bị cáo liên đới: Quan điểm của bị cáo là bị cáo làm đến đâu bị cáo chịu trách nhiệm đến đó. Mong HĐXX xem xét loại trừ những phần bị cáo không làm, không chịu trách nhiệm. Bị cáo bị bắt 3 năm, mẹ bị cáo thuộc diện nghèo. Bị cáo là lao động chính. Bị cáo tha thiết mong HĐXX xem xét miễn trách nhiệm dân sự cho bị cáo.
Luật sư bào chữa cho bị cáo Thu nêu các tình tiết giảm nhẹ: Nguyễn Minh Thu là tổng giám đốc làm thuê đầu tiên tại Việt Nam. Về nhân thân, Thu chưa có tiền án, tiền sự, gia đình có truyền thống lâu đời, có nhiều cống hiến cho Nhà nước.
Mẹ chồng được nhận huân chương kháng chiến hạng 3, chồng được nhận nhiều huân chương, bằng khen của Thủ tướng… Luật sư đề nghị tòa xem xét các tình tiết giảm nhẹ trên để xem xét cho bị cáo. Về trách nhiệm dân sự, luật sư đề nghị tòa không tuyên buộc bị cáo Thu phải bồi hoàn số tiền 50 tỷ đồng mà cấp sơ thẩm tuyên.
Hà Văn Thắm không đáp ứng đủ 4 hành vi cấu thành tội Cố ý làm trái
Luật sư Nguyễn Xuân Anh, bào chữa cho Thắm: Sau khi nghiên cứu toàn bộ những tài liệu có trong hồ sơ vụ án và nghe lời trình bày của các bị cáo cùng những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan tại phiên tòa… tôi cũng nêu lên các vấn đề các LS khác đã trình bày, nhưng mang tính chất bổ sung và phân tích ở những góc độ khác nhau của cùng sự việc.
Thứ nhất, về phần trách nhiệm dân sự trong tội cố ý. Tại phần xét hỏi trong phiên tòa phúc thẩm, thân chủ tôi, bị cáo Thắm cho biết vẫn giữ nguyên kháng cáo đó.
Như vậy tại phần kháng cáo về trách nhiệm dân sự này, thân chủ tôi nhận thức và xác định rằng 1.576 tỷ đồng không phải là thiệt hại mà Ngân hàng TMCP Đại Dương phải gánh chịu, mà đây là chi phí phục vụ trong quá trình kinh doanh của ngân hàng.
Thiệt hại (nếu có) trong vụ việc này là thiệt hại phi vật chất, là thiệt hại cho chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước, thiệt hại không tính được bằng tiền. Căn cứ vào nội dung đơn kháng cáo của thân chủ tôi, có thể nhận ra rằng thân chủ tôi xác định 1.576 đồng không phải là thiệt hại của Ngân hàng TMCP Đại Dương đồng nghĩa với việc không hề thừa nhận có hậu quả vật chất xảy ra.
Như vậy với tội danh này, đã không đáp ứng đủ 4 yếu tố cấu thành tội phạm của tội “cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng”. Cụ thể là thân chủ tôi mới chỉ nhận có hành vi vi phạm, có lỗi nhưng không thừa nhận có hậu quả, và do đó cũng không thể có quan hệ nhân quả giữa hành vi và hậu quả. Mới chỉ có hai trên bốn yếu tố trong cấu thành tội phạm, nghĩa là chưa có hành vi phạm tội xảy ra.
Thiếu căn cứ pháp lý xác định số tiền thiệt hại trong bản án phúc thẩm
Tại phiên tòa phúc thẩm, Hà Văn Thắm có sự thay đổi về thiệt hại. Hà Văn Thắm vẫn giữ nguyên quan điểm rằng các khoản chi lãi ngoài không phải là thiệt hại. Tuy nhiên, Thắm lại có ý kiến rằng những khoản chi lãi ngoài, nếu có khoản nào, vì lý do nào đó không đến được tay khách hàng là các tổ chức/cá nhân có tiền gửi tại OceanBank, bị những cá nhân thuộc hay không thuộc OceanBank giữ lại chiếm hưởng thì đó là thiệt hại.
Hà Văn Thắm đã có 1 bản giải trình chi tiết vào ngày 24/4/2018 (đã gửi đến HĐXX và VKS) số tiền 1.576 tỷ chia thành 9 khoản cụ thể, trong đó có 4 khoản (tương đương 622 tỷ) có thể là thiệt hại đối với OceanBank. Số tiền này là số tiền chi lãi ngoài cho các tổ chức, cá nhân nhưng có thể không đến tay các tổ chức, cá nhân nhận tiền mà được giữ lại trong quá trình giao nhận tiền giữa nhân viên OceanBank và đại diện của khách hàng.
Trong phạm vi xét xử phúc thẩm này, mới chỉ có khoản tiền mà Nguyễn Xuân Sơn nhận để chi cho PVN và các doanh nghiệp thuộc tập đoàn PVN đang tạm bị quy kết là Sơn chiếm hưởng, hiện Sơn cũng đang kháng cáo. Còn các khoản chi khác, có khoản đang bị điều tra hình sự, có nhiều khoản còn chưa được điều tra hình sự, mới chỉ dừng lại ở mức độ cơ quan điều tra có văn bản hỏi xác minh, chưa khởi tố hình sự.
Do đó, nếu xác định ngay tổng số tiền bị thiệt hại trong bản án phúc thẩm sẽ thiếu căn cứ pháp lý, căn cứ thực tiễn và có thể gây các mâu thuẫn giữa bản án trong vụ án này với các bản án trong vụ án khác.
Không có chứng cứ chứng minh Hà Văn Thắm đồng phạm với Nguyễn Xuân Sơn
Theo luật sư, để xác định được bị cáo Hà Văn Thắm có đồng phạm với bị cáo Sơn hay không, theo các yêu tố cấu thành tội phạm, cần phải chứng minh xem Bị cáo Thắm có bàn bạc trước và biết rõ Sơn chiếm đoạt số tiền dùng để chi lãi ngoài không, có cùng thực hiện hành vi chiếm đoạt không, có cùng hưởng lợi số tiền chiếm đoạt không, hoặc ít nhất, dù không bàn bạc trước nhưng bị cáo Thắm biết và tiếp nhận ý chí đó của Bị cáo Sơn hay không?
Thực tế hồ sơ vụ án hoàn toàn không có chứng cứ nào chứng minh những vấn đề nêu trên. Bị cáo Thắm chỉ thỏa thuận với bị cáo Sơn về việc chi tiền cho khách hàng có gửi tiền gửi tại Oceanbank, cụ thể là PVN và các công ty con của PVN, không thỏa thuận chi cho một cá nhân cụ thể nào. Khi bị cáo Thắm và bị cáo Sơn bàn bạc và thống nhất với nhau thì đều với tư cách là người của Oceanbank.
Khi Bị cáo Sơn giữ chức Tổng giám đốc OceanBank và cả khi Sơn không còn giữ chức vụ gì tại OceanBank, bị cáo Thắm tiếp tục nhờ bị cáo Sơn mang tiền đi chi cho các khách hàng dầu khí với tư cách thay mặt Oceanbank. Như vậy bị cáo Thắm chỉ bàn bạc với Bị cáo Sơn về việc chi tiền cho khách hàng, không hề bàn bạc hay biết trước ý định chiếm đoạt số tiền này của Sơn.
Bên cạnh đó, cho đến phiên tòa phúc thẩm này, Bị cáo Thắm vẫn luôn tin tưởng rằng bị cáo Sơn đem tiền chi cho PVN như đã thỏa thuận và bị cáo Sơn luôn khẳng định rằng không chiếm đoạt khoản tiền dùng để chi lãi ngoài thì làm sao bị cáo Thắm tiếp nhận ý chí chiếm đoạt của Bị cáo Sơn từ lúc thực hiện hành vi chi lãi ngoài được.
Đồng phạm làm sao có thể truy tố các tội danh khác nhau?
Ngoài ra, một điều mâu thuẫn nữa trong án sơ thẩm là số tiền 246 tỷ Sơn nhận được chủ yếu từ Thắng (226 tỷ). Số tiền này là đối tượng bị thiệt hại/chiếm đoạt trong hai tội danh Tham ô và Lạm dụng chức vụ quyền hạn. Vậy mà Thắng vẫn bị kết tội Cố ý làm trái … với vai trò đồng phạm.
Có thể khẳng định rằng, đối với Thắm và Thắng, 246 tỷ này vẫn là vấn đề của hành vi Cố ý làm trái, dù có đúng là thiệt hại hay không đi nữa. Và thực sự Thắng là đồng phạm giúp Thắm đưa tiền, chuyển tiền, và đối với Thắm và Thắng, tất cả chỉ có thế, giống như hơn 1.329 tỷ còn lại được chi trên toàn bộ hệ thống của OceanBank.
Việc tách số tiền 246 tỷ sang hai tội Tham ô và Chiếm đoạt làm cho Thắng có vẻ bị oan vì hành vi của Thắng không có thiệt hại và không có đồng phạm. Làm sao lại có tình huống đồng phạm mà các đồng phạm lại bị truy tố xét xử bằng các tội danh khác nhau?
Thực tế Thắng có oan không? Câu trả lời là không và người bị oan chính là bị cáo Hà Văn Thắm. Từ những phân tích nêu trên có đủ căn cứ xác định bị cáo Thắm không đồng phạm với bị cáo Sơn về tội “Tham ô tài sản” và “Lạm dụng chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản”.
Nếu quy kết Bị cáo Thắm đồng phạm với bị cáo Sơn về 2 tội danh này là oan cho Bị cáo Thắm. Quy kết như vậy là khoác cho Thắm tội mà Thắm không thực hiện, đẩy Bị cáo lên mức án cao nhất ở dạng tồn tại cho có trên thế gian, chỉ sau mức án khắc nghiệt nhất là “loại bỏ vĩnh viễn khỏi đời sống xã hội”.
Trần Thanh Quang phủ nhận chỉ đạo chi lãi ngoài
Trong phiên sáng, HĐXX yêu cầu triệu tập bị cáo Trần Thanh Quang đúng 14h chiều có mặt.
Thời điểm đó, bị cáo Trần Thanh Quang quản lý 3 khối IT, marketing, khối bán lẻ khách hàng. Từng khối quy định chức năng, nhiệm vụ khác nhau, hoạt động chung trong khối do giám đốc khối điều hành.
Ông Quang : Tôi ko biết ngân hàng chi lãi suất vượt trần từ bao giờ, chỉ nhớ từ năm 2009. Cả 3 khối này đều hoạt động dưới chỉ đạo của Tổng giám đốc. Trong nhiệm vụ các khối, không có khối nào liên quan đến việc chi trả lãi ngoài cho khách hàng.
Một số người như Đỗ Đại Khôi Trang, Nguyễn Thị Thu Ba có tham gia chi lãi suất vượt.
HĐXX: Ông trình bày việc này theo chỉ đạo của tổng giám đốc, phó tổng giám đốc đứng ở vị trí nào?
Ông Quang: Tôi không quản lý khối của chị Thu Ba. Còn đối với khối khách hàng bán lẻ, không có nhiệm vụ nào chi trả lãi ngoài. Tôi nghĩ việc này không nằm trong bất cứ nhiệm vụ của khối nào.
Tôi quản lý khối theo quy định của ngân hàng, cá nhân chị Trang ngoài thực hiện nhiệm vụ của khối còn nhận nhiệm vụ khác do Tổng giám đốc, chủ tịch HĐQT giao.
HĐXX: Ông suy nghĩ như nào khi Trang, Ba đều khẳng định ngoài chức năng nhiệm vụ chung của khối thì thực hiện chi lãi ngoài theo phó tổng giám đốc Trần Thanh Quang?
Ông Quang: Không phải tại phiên tòa này 2 chị mới nói ra việc đó. Tại cơ quan điều tra, chị Trang đặt ra câu chuyện không đúng sự thật về việc tôi chỉ đạo chị chi lãi ngoài. Tôi đã mất rất nhiều thời gian với cơ quan điều tra để nói việc đó không đúng. Chị Trang nói để được nhẹ đi nhưng không đúng đạo đức.
HĐXX: Giữa ông và Thu Ba, Trang có mâu thuẫn không?
Ông Quang: Tôi không biết.
Nếu không có thù tức cá nhân lý gì các bị cáo khai Phó tổng giám đốc chỉ đạo?
Tôi không thực tâm tìm hiểu nhưng tôi nghĩ nếu kéo thêm cấp quản lý trách nhiệm các chị sẽ nhẹ đi. Bản chất công việc của tôi tôi ko chỉ đạo chị Ba ngày nào, việc gì.
Đối với khách hàng cá nhân, tôi chưa chỉ đạo chị Trang lập bảng kê…
HĐXX: Các bị cáo còn khai rõ chính ông là người triển khai, quán triệt gửi tài liệu vào email?
Ông Quang: Về một số email chị trang nộp thì nội dung chỉ liên quan đến phần mềm, còn nội dung khác tôi không có bất kỳ ý kiến gì. Chị Trang luôn gán ghép việc đó liên quan đến tôi.
Tòa cho đối chất giữa bị cáo Trang và ông Quang. Bị cáo Trang cho biết sự thật chỉ có 1, bị cáo không thay đổi lời khai. Ông Quang, Tôi với làm việc với cơ quan điều tra không ít hơn 5 lần, có một lần đối chất với chị Trang, Ba.
Chị Trang nói tôi tham gia cuộc họp bàn giao giữa chị Ba và chị Trang, tôi không đồng ý, vì tôi chưa tham gia cuộc họp nào như thế. ….Tôi không chỉ đạo chị Trang bàn giao cho chị Hằng.
Đại diện VKS đưa câu hỏi: Ông từng tham gia điều hành, quản lý OceanBank, theo ông ông có trách nhiệm gì về việc OceanBank chi lãi ngoài?
Ông Quang: Bị cáo Quang cho biết trong nhiệm vụ được giao, ko có phần việc này…ông cũng không nhận chỉ đạo miệng từ bị cáo Thắm, bị cáo Thu về việc chi lãi ngoài này.
Cần xác định Thắm bị hại
Cuối phiên tòa sáng, ở phiên trình bày của mình, luật sư Đỗ Ngọc Quang bào chữa cho Hà Văn Thắm cho biết: Trong bản án sơ thẩm, 69 tỷ đồng từ nguồn BSC và OceanBank thu phí … nếu cho rằng 68 tỷ đồng của BSC, mà BSC là của Thắm, thì toàn bộ 68 tỷ là tiền thuộc quyền sở hữu của Hà Văn Thắm.
Trong tổng số 1.576 tỷ đồng mà các bị cáo làm trái, trong đó có 246 tỷ chi cho Nguyễn Xuân Sơn. Số tiền 246 tỷ đồng Sơn chiếm đoạt là tiền trong hoạt động kinh doanh của OceanBank.
 |
| Bị cáo Hà Văn Thắm |
Tại sao Thắm lại đưa tiền ngân hàng để Sơn chiếm đoạt, đây là điều vô lý, không có trong thực tế. Thắm và các cán bộ chi tiền lãi ngoài cho PVN. Nếu kết tội Thắm đồng phạm giúp sức cho Sơn chiếm đoạt tài sản cần thỏa mãn dấu hiệu về đồng phạm, phải xác định 2 bị cáo cùng ý chí, cùng chung hành động thực hiện tội phạm. Khi chuyển tiền, Thắm không nhận thức được việc chuyển tiền thông qua Sơn là giúp cho Sơn chiếm đoạt. Bị cáo chỉ nghĩ chi tiền cho khách hàng để PVN tiếp tục gửi tiền.
Việc Sơn chiếm đoạt vượt quá ý thức chủ quan của Thắm. Tại phiên tòa phúc thẩm, Sơn không thừa nhận tội tham ô.
Liên quan đến việc nhận tiền của OceanBank, Sơn khai rõ nhận tiền chăm sóc khách hàng, Sơn đã chuyển đúng địa chỉ, Sơn không thừa nhận chiếm đoạt tài sản, tham ô tài sản. Giữa Thắm và Sơn không có thỏa thuận liên quan đến việc Sơn chiếm đoạt số tiền này. Cần xác định Thắm là bị hại, nếu có 1.576 tỷ đồng chi lãi ngoài nhằm giữ chân khách hàng, tòa sơ thẩm xác định là cố ý làm trái.
