Giá khí đốt tăng cao, khủng hoảng lan tới ngành công nghiệp nặng như thép và xi măng

Theo Reuters, một số công ty, bao gồm các nhà sản xuất thép, phân bón và nhà sản xuất thủy tinh đã phải tạm ngừng hoặc giảm thiểu hoạt động sản xuất ở châu Âu và châu Á do giá năng lượng khí đốt tăng vọt. Hai trong số những nhà sản xuất phân bón lớn nhất thế giới mới đây cũng xác nhận rằng họ sẽ cắt giảm sản lượng ở châu Âu. 

Vào hôm 22/9, chính phủ Vương quốc Anh đã đồng ý cung cấp hỗ trợ cho một số công ty để khởi động lại việc sản xuất phụ phẩm carbon dioxide (được sử dụng trong sản xuất thực phẩm) nhằm ngăn chặn tình trạng khan hiếm nguồn cung.

Giá khí đốt tăng cao nhiều tháng qua

Giá khí đốt tự nhiên đã tăng mạnh trên toàn cầu trong những tháng gần đây. Nguyên nhân được lý giải là do nhiều yếu tố tác động như nhu cầu gia tăng trên thị trường (đặt biệt là ở châu Á để phục hồi sau đại dịch COVID-19), tồn kho lượng gas thấp và nguồn khí đốt từ Nga được kiểm soát chặt chẽ hơn trước đây.

Giá khí đốt ở châu Âu đã tăng hơn 250% trong năm nay, trong khi châu Á đã chứng kiến mức tăng khoảng 175% kể từ cuối tháng 1/2021. Tại Mỹ, giá khí đốt đã tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm và cao gấp đôi so với hồi đầu năm. Giá điện cũng tăng mạnh do nhiều nhà máy điện chạy bằng khí đốt.

Những ngày gần đây, Industrial Energy Consumers of America, một nhóm thương mại đại diện cho các nhà sản xuất hóa chất, thực phẩm và vật liệu tại Mỹ đã kêu gọi Bộ Năng lượng Mỹ có hành động ngăn chặn các nhà sản xuất khí đốt tự nhiên hóa lỏng của nước này xuất khẩu khí đốt. 

Động thái này được đưa ra với hy vọng có thể giúp giảm chi phí năng lượng cho ngành công nghiệp nặng.

Nguồn cung cấp khí đốt bổ sung có thể phần nào làm giảm áp lực. Na Uy đã cho phép tăng xuất khẩu khí đốt. Nhiều nguồn cung hơn có thể chảy từ Nga vào cuối năm với đường ống Nord Stream 2 (Dòng chảy phương Bắc 2) mới của nước này đang chờ cơ quan quản lý năng lượng của Đức phê duyệt. 

Dự án đường ống dẫn dầu này trước đó đã bị Mỹ chỉ trích vì cho rằng nó sẽ làm tăng sự phụ thuộc của châu Âu vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga.

Sản xuất bị gián đoạn

Cho đến nay, sự thiếu hụt năng lượng khí đốt đặc biệt nghiêm trọng ở châu Âu, khu vực mà lượng khí dự trữ thấp hơn nhiều so với bình thường khi chuẩn bị bước vào mùa Đông. Yara International ASA của Na Uy, một trong những nhà sản xuất phân bón lớn nhất thế giới, vào cuối tuần trước cho biết họ sẽ cắt giảm khoảng 40% sản lượng amoniac ở châu Âu do giá khí đốt cao. 

Tuyên bố được đưa ra ngay sau khi CF Industries Holdings Inc, một công ty sản xuất phân bón khác có trụ sở tại Mỹ, cho biết giá khí đốt quá cao đã khiến họ phải tạm dừng hoạt động tại 2 trong số các nhà máy ở Anh. Khí tự nhiên là nguyên liệu đầu vào quan trọng nhất đối với các hóa chất và phân bón gốc nitơ.

Trao đổi với Reuters vào hôm 21/9, giám đốc điều hành của Yara là Svein Tore Holsether nói rằng công ty đang đưa amoniac đến châu Âu từ các cơ sở sản xuất ở những nơi khác, bao gồm cả Mỹ và Australia. 

Ông nói: “Thay vì sử dụng khí đốt của châu Âu, về cơ bản chúng tôi đang sử dụng khí đốt từ các nơi khác trên thế giới để tạo ra sản phẩm đó và đưa chúng vào châu Âu. 

Một số ngành công nghiệp nặng đều đang kêu gọi chính phủ các nước có động thái hỗ trợ cho họ. Những lời kêu cứu này được đưa ra khi một số quốc gia đã bắt đầu có hành động để bảo vệ người tiêu dùng khỏi các hóa đơn năng lượng tăng cao, chẳng hạn như Tây Ban Nha. Tuần trước, nước này đã thông qua một gói các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng, bao gồm cả giới hạn giá.

Trong số những doanh nghiệp yêu cầu giúp đỡ có nhiều công ty chế biến thực phẩm vì tình trạng thiếu carbon dioxide (CO2). CO2 được sử dụng trong việc đóng gói chân không các sản phẩm thực phẩm để kéo dài thời hạn sử dụng của chúng, gây choáng váng cho động vật trước khi giết mổ tại lò và để tạo bọt trong nước giải khát và bia.

Ở Anh, các công ty chế biến thịt đã cảnh báo rằng họ sẽ hết CO2 trong vòng 5 ngày dẫn đến việc buộc phải tạm dừng sản xuất. Các nhà sản xuất nước giải khát, những người dựa vào khí đốt để sản xuất đồ uống có ga, cho biết nguồn cung đang cạn kiệt.

Hôm 22/9, chính phủ Anh cho biết họ đã ký một thỏa thuận kéo dài 3 tuần với CF Industries để công ty Mỹ tái khởi động việc sản xuất khí cacbonic ở Anh. Bộ trưởng Môi trường của Anh xác nhận khoản hỗ trợ của nhà nước có thể lên tới hàng chục triệu bảng Anh, cũng cảnh báo ngành công nghiệp thực phẩm rằng giá carbon dioxide sẽ tiếp tục tăng mạnh trong tương lai. Đáp lại, CF Industries cho biết trong một tuyên bố rằng họ sẽ ngay lập tức tái khởi động hoạt động sản xuất amoniac tại nhà máy Billingham sau thỏa thuận.

Khủng hoảng đang đến

Các lĩnh vực sử dụng nhiều năng lượng khác như thép và xi măng cũng đang gặp phải nhiều khó khăn. Ông Gareth Stace, Tổng giám đốc tập đoàn thép UK Steel của Anh cho biết giá khí đốt tăng vọt trong vài tuần qua "buộc một số nhà sản xuất thép phải tạm ngừng hoạt động". 

British Steel, nhà sản xuất thép lớn thứ hai của Anh cũng cho biết họ đang duy trì mức sản xuất bình thường nhưng việc tăng giá năng lượng “khổng lồ” khiến họ “không thể tạo ra lợi nhuận từ thép”.

Mặc dù vậy, vẫn có một số nhà sản xuất nói rằng họ có thể đối phó, ít nhất là cho đến hiện tại. Thyssenkrupp AG của Đức, nhà sản xuất thép lớn thứ 2 châu Âu cho biết họ đã áp dụng các cơ chế bảo hiểm rủi ro để chống lại việc tăng giá năng lượng, đặc biệt là khí đốt, có nghĩa là công ty sẽ không hạn chế sản xuất.

Tuy nhiên, những ảnh hưởng gián tiếp thì vẫn có vì khí công nghiệp họ sử dụng có liên quan tới giá điện.

Tại Trung Quốc, một số nhà sản xuất thép, gốm sứ và thủy tinh đã giảm sản lượng để tránh thua lỗ, theo Li Ruipeng, một nhà cung cấp khí đốt tự nhiên hóa lỏng địa phương ở tỉnh Hà Bắc, miền Bắc nước này. 

Và ở tỉnh Vân Nam của Trung Quốc, trong tháng 9 này chính quyền đã áp đặt các giới hạn đối với sản xuất của một số ngành công nghiệp nặng, bao gồm nhà máy sản xuất phân bón, xi măng, hóa chất và lò luyện nhôm do thiếu năng lượng - một động thái mà các nhà phân tích cho rằng có thể làm giảm xuất khẩu.

Để chống chọi với “cơn bão”, một số ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng và các công ty tiện ích ở châu Á hay Trung Đông đã tạm thời chuyển từ khí đốt sang dầu nhiên liệu, dầu thô, naphtha hoặc than đá. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, xu hướng đó dự kiến sẽ tiếp tục trong thời gian còn lại của năm và sang đầu năm 2022.