Điểm chung của ba ngân hàng Mỹ sụp đổ từ tháng 3: Đều do KPMG kiểm toán

Mắt xích đáng chú ý

KPMG là công ty kiểm toán lớn nhất cho các ngân hàng tại Mỹ. Silicon Valley Bank, Signature Bank và First Republic Bank - ba nhà băng lớn đã sụp đổ kể từ tháng 3 - là một số khách hàng lớn của KPMG.

Tờ Financial Times cho biết đến cuối tháng 2 năm nay, KPMG vẫn đánh giá sức khoẻ của ba ngân hàng nói trên là ổn định và lành mạnh. Việc này khiến cho chất lượng kiểm toán và tính độc lập của KPMG bị đặt vào vòng nghi vấn.

Bà Kecia Williams Smith, Giáo sư chuyên ngành kế toán tại Đại học A&T bang North Carolina, bình luận: “Công bằng mà nói, các kiểm toán viên khó có thể biết trước là khách hàng sắp đồng loạt rút tiền khỏi ngân hàng. Bạn chỉ có thể đặt câu hỏi về cách đánh giá rủi ro của các kiểm toán viên và liệu họ có thực hiện thủ tục kiểm toán phù hợp hay không”.

Theo các chuyên gia, công chúng sẽ hoài nghi liệu các kiểm toán viên của KPMG có đủ tính độc lập với khách hàng, liệu họ có chú ý đúng mức tới các các dấu hiệu cảnh báo và có kỹ năng phù hợp để đánh giá chất lượng báo cáo tài chính trong môi trường lãi suất tăng hay không.

Một số người cũng có thể sẽ đặt câu hỏi về vai trò của KPMG trong hệ thống tài chính. Theo dữ liệu từ Audit Analytics, KPMG đang là hãng kiểm toán duy nhất tại nhiều ngân hàng Mỹ, vượt trội so với ba cái tên khác trong nhóm “Big Four” là EY, Deloitte và PwC.

Còn nếu so sánh trên phương diện tài sản của các nhà băng niêm yết trên sàn chứng khoán, KPMG cũng là công ty đảm đương việc kiểm toán cho nhiều ngân hàng nhất.

KPMG hiện còn kiểm toán cho Wells Fargo, Citigroup, Bank of New York Mellon và hơn 30 ngân hàng niêm yết khác, và thậm chí là cả Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed). 

Khối khách hàng ngân hàng đặc biệt quan trọng với KPMG, đem đến cho công ty hơn 325 triệu USD tiền phí vào năm 2021. Số tiền này chiếm 14% tổng tiền phí KPMG thu được từ các công ty đại chúng, cao hơn hẳn tỷ lệ 8% tại PwC, 3% tại EY và 2% ở Deloitte.

Các cựu nhân viên của KPMG cũng nắm giữ nhiều chức vụ quan trọng trong ngành ngân hàng. CEO của hai ngân hàng Signature và First Republic đều từng là nhân viên cấp cao của KPMG.

Bà Keisha Hutchinson, người từng là trưởng nhóm kiểm toán của KPMG tại Signature năm 2020, đã trở thành Giám đốc quản lý rủi ro của ngân hàng này vào năm 2021, chỉ hai tháng sau khi bà đặt bút ký báo cáo kiểm toán của Signature. Các giáo sư cho biết nhiều khả năng các cơ quan giám sát sẽ chú ý tới trường hợp bổ nhiệm này.

KPMG từng cho biết công ty vẫn tin tưởng vào các báo cáo kiểm toán về SVB và Signature. Người phát ngôn của hãng khẳng định: “Chúng tôi tiến hành kiểm toán theo đúng các tiêu chuẩn nghề nghiệp”.

Hứng chịu chỉ trích

Báo cáo tuần trước của Fed đã tiết lộ các điểm yếu trong hoạt động quản lý rủi ro và kiểm toán nội bộ của SVB. Cả hai bộ phận này đều cần được đánh giá bởi các chuyên gia kiểm toán bên ngoài ngân hàng.

Theo ông Jeffrey Johanns, giảng viên kiểm toán tại Đại học Texas, một số người có thể cho rằng, đáng ra KPMG phải nhấn mạnh cho nhà đầu tư biết những thiếu sót trên là những vấn đề quan trọng có khả năng ảnh hưởng đến kết quả tài chính của SVB.

Ông chỉ ra: “Khi ngân hàng có khiếm khuyết nghiêm trọng trong chức năng quản lý rủi ro thì làm sao họ có thể khẳng định rằng mình không có điểm yếu trong việc kiểm soát nội bộ?”

Khách hàng đã rút mạnh tiền gửi khỏi SVB do lo sợ ngân hàng này sẽ phải bán ra các tài sản được xếp vào khoản mục “nắm giữ đến ngày đáo hạn”. Do giá trị thị trường của các tài sản này đã giảm mạnh khi lãi suất chuẩn lên cao, SVB đã phải chịu khoản lỗ chưa thực hiện là 15 tỷ USD. 

Luật pháp Mỹ cho phép các ngân hàng ghi nhận những tài sản đó trên báo cáo tài chính theo giá gốc miễn là họ có “ý định và khả năng” nắm giữ chúng cho đến ngày đáo hạn. Việc KPMG đồng tình với “ý định và khả năng” của SVB là tâm điểm của những lời chỉ trích và là một trong những lý do hãng kiểm toán này bị các cổ đông của SVB khởi kiện. 

Ủy ban Giám sát Kế toán Công ty Đại chúng của Mỹ đang lên kế hoạch tăng cường kiểm tra trong lĩnh vực dịch vụ tài chính. Liệu các kiểm toán viên có đủ trình độ chuyên môn để đánh giá các tổ chức tài chính phức tạp hay không là một trong những hạng mục cần kiểm tra.

Giáo sư Williams Smith nói rằng lãi suất gia tăng đã khiến môi trường hoạt động của các ngân hàng thay đổi, và có lẽ KPMG đã không đánh giá đúng điều này cũng như những rủi ro khác trong bước lập kế hoạch kiểm toán.