Đi tìm 'gót chân Achilles' của quân đội Trung Quốc

Báo cáo của NDU chỉ ra rằng tình trạng thiếu đào tạo chéo có thể là “gót chân Achilles (A-sin)” của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA). Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng lưu ý không nên đánh giá thấp năng lực quân sự của Trung Quốc và cảnh báo không nên so sánh nước này với Nga.

Điểm yếu của quân đội Trung Quốc

Thông qua việc nghiên cứu sâu lý lịch của hơn 300 sĩ quan hàng đầu PLA tại 5 quân chủng - lục quân, hải quân, không quân, lực lượng tên lửa và lực lượng hỗ trợ chiến lược - trong 6 năm đến năm 2021, báo cáo của NDU nhận thấy lãnh đạo tại mỗi quân chủng đều có không có kinh nghiệm hoạt động trong bất kỳ quân chủng nào khác và chỉ làm việc tại một đơn vị kể từ nhập ngũ.

Thực trạng này trái ngược hoàn toàn với quân đội Mỹ, nơi huấn luyện chéo đã là một quy định pháp lý kể từ năm 1986.

Theo báo cáo, tình trạng cố định nhân sự có thể làm giảm hiệu quả của Trung Quốc trong các cuộc xung đột trong tương lai, đặc biệt là khi cần hợp đồng tác chiến mức độ cao. Báo cáo nhấn mạnh Nga đã gặp khó khăn do vấn đề tương tự tại Ukraine, khi giới quan sát bên ngoài nhận ra những điểm yếu trong cơ cấu quân sự của Nga sau 7 tháng xung đột.

Ông Joel Wuthnow, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu các vấn đề quân sự Trung Quốc của NDU và là tác giả của báo cáo, nhấn mạnh những nhà lãnh đạo cấp cao của PLA có thể gặp khó khăn tương tự như Nga vì không được đào tạo chéo. Theo ông Wuthnow, các chỉ huy tác chiến hiếm khi có kinh nghiệm trong lĩnh vực hậu cần, do đó, họ sẽ khó có thể điều hành những lực lượng này một cách tối ưu.

Để so sánh cụ thể hơn, báo cáo cho biết 100% trong số 40 chỉ huy cấp 4 sao năm 2021 của Mỹ đều là các sĩ quan có kinh nghiệm tác chiến chung, cao hơn so với tỷ lệ 77% trong số 31 chỉ huy cấp tương đương của Trung Quốc.

Báo cáo cũng ghi nhận một điểm khác biệt chính là tại Mỹ, hầu hết các tướng lĩnh 4 sao đều có kinh nghiệm hoạt động ở những quân – binh chủng khác nhau, trong khi gần một nửa tướng lĩnh cấp tương đương tại Trung Quốc chỉ chuyên làm công tác chính trị.

Đừng đánh giá thấp PLA

Ông Carl Schuster, cựu quan chức tại Trung tâm Tình báo Liên quân thuộc Bộ Tư lệnh Thái Bình Dương của Mỹ ở Hawaii, cảnh báo không nên sử dụng báo cáo của NDU để dự đoán về cách thức chiến đấu của PLA trong một cuộc chiến giống như tại Ukraine hiện nay vì lực lượng này có nhiều lợi thế khác so với quân đội Nga.

Ông Schuster nhấn mạnh Trung Quốc đào tạo tân binh tốt hơn Nga và quân đội nước này không dựa vào lính nghĩa vụ. Trong khi đó, quân đội Nga dựa vào lính nghĩa vụ 7 tháng đến 80-85%. Bên cạnh đó, không giống như Nga, Trung Quốc có một đội ngũ hạ sĩ quan chuyên nghiệp.

Ông Schuster, hiện giảng dạy tại Đại học Thái Bình Dương Hawaii, ước tính Trung Quốc tụt hậu so với Mỹ 4-5 năm về năng lực tác chiến chung song lưu ý các cuộc tập trận gần đây cho thấy “gã khổng lồ châu Á” đang dần bắt kịp.

Theo ông Schuster, lập luận cho rằng PLA có thể không có năng lực để thực hiện hiệu quả các hoạt động tác chiến chung là sai lầm.

Sự khác biệt về nhân khẩu học

Báo cáo của NDU còn chỉ ra những khác biệt về nhân khẩu học giữa các nhà chỉ huy quân sự Trung Quốc và Mỹ. Theo đó, các sĩ quan cao cấp của Trung Quốc có sự tương đồng về tuổi tác, học vấn, giới tính và dân tộc.

Trong số những tướng lĩnh cấp 4 sao, các sĩ quan Trung Quốc (trung bình 64 tuổi) già hơn các đồng nghiệp Mỹ (60 tuổi) và có thâm niên trong quân đội (khoảng 46 năm), cao hơn so với các chỉ huy Mỹ (40 năm).

Ban chỉ huy của Mỹ cũng đa dạng hơn, với hai phụ nữ và ba người Mỹ gốc Phi, trong khi PLA đồng nhất với 100% là nam giới và 99% là người dân tộc Hán. Một điểm khác biệt nữa là 58% sĩ quan Mỹ từng phục vụ ở nước ngoài trong khi không sĩ quan Trung Quốc nào có kinh nghiệm ở nước ngoài.