Cuộc đời 'vua lừa đảo' Bernie Madoff: Gây thiệt hại 65 tỷ USD rồi bị kết án 150 năm tù

 Ông Bernie Madoff, tên đầy đủ là Bernard Lawrence Madoff, sinh ngày 29/4/1938 tại quận Queens, thành phố New York và mất ngày 14/4/2021 tại Trung tâm Y tế Liên bang ở Butner, bang North Carolina. Ông từng là giám đốc đầu tư một quỹ đầu cơ của Mỹ và cựu chủ tịch của Thị trường chứng khoán NASDAQ.

Ông nổi tiếng với một trong những mô hình đầu tư Ponzi lớn nhất trong lịch sử. Đây là một hình thức lừa đảo tài chính trong đó tiền đầu tư hoặc góp vốn được dùng để trả cho nhà đầu tư trước đó và bản chất không có bất kỳ hoạt động đầu tư sinh lời nào.

Quá trình khởi nghiệp

Ông Madoff lớn lên trong một khu phố người Do Thái tại Laurelton, Queens, New York. Sau khi trải qua năm thứ nhất tại Đại học Alabama, ông chuyển sang Đại học Hofstra, Hempstead, New York và lấy bằng khoa học chính trị vào năm 1960.

Ông học luật một thời gian ngắn tại Trường Luật Brooklyn trước khi thành lập công ty riêng mang tên Bernard L. Madoff Investment Securities cùng với vợ vào năm 1960. Vợ ông, bà Ruth Madoff đã làm việc tại Phố Wall sau khi lấy bằng tâm lý học tại trường Queens College, Đại học Thành phố New York.

Ông Madoff chuyên kinh doanh cổ phiếu penny. Đây là loại cổ phiếu giá thấp được giao dịch trên thị trường chứng khoán phi tập trung (OTC), tiền thân của sàn giao dịch NASDAQ. Ông Madoff từng là người đứng đầu NASDAQ trong ba nhiệm kỳ, mỗi nhiệm kỳ kéo dài một năm.

Bí quyết lừa đảo

Ông Madoff đã xây dựng tình bạn thân thiết với các doanh nhân giàu có với ảnh hưởng lớn tại thành phố New York và Palm Beach, bang Florida. Ông ký hợp đồng đầu tư với họ và trả cho họ những khoản lãi hậu hĩnh. Điều này giúp ông thu hút ngày càng nhiều nhà đầu tư hơn. Ông cũng đánh bóng danh tiếng của mình bằng cách phát triển mối quan hệ với các cơ quan quản lý tài chính.

Ông áp dụng một phương thức độc quyền để thu hút các nhà đầu tư nghiêm túc và có tiền. Không phải ai mang tiền đến cũng được ông chấp nhận, và việc trở thành nhà đầu tư của Madoff được nhiều người coi là niềm vinh dự.

Các nhà điều tra sau đó cho rằng mô hình kim tự tháp Ponzi của ông Madoff bắt nguồn từ đầu những năm 1980. Khi có nhiều nhà đầu tư mới tham gia hơn, tiền của họ được dùng để trả các khoản thanh toán cho các nhà đầu tư cũ cũng như các khoản phí cho công ty của ông Madoff và cho gia đình, bạn bè của ông.

Những nghi ngờ nhen nhóm

Một số cá nhân hoài nghi đã kết luận rằng lợi nhuận đầu tư cam kết ở mức 10% của ông Madoff bất kể thị trường lên và xuống là không đáng tin cậy, đồng thời đặt câu hỏi về số lượng ít ỏi kiểm toán viên tại công ty này.

Năm 2001, tạp chí tài chính Barron's đã đăng một bài báo nghi ngờ về sự chính trực của ông Madoff. Nhà phân tích tài chính Harry Markopolos cũng nhiều lần gửi lên Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) bằng chứng về một cuộc điều tra chi tiết mang tên “Quỹ đầu cơ lớn nhất thế giới là một trò gian lận” năm 2005. Tuy nhiên, SEC không có hành động nào chống lại công ty của ông Madoff.

Các công ty kiểm toán lớn như PricewaterhouseCoopers, KPMG và BDO Seidman đã báo cáo không có dấu hiệu bất thường nào trong các đợt kiểm tra tài chính. Ngân hàng JPMorgan Chase cũng bỏ qua các dấu hiệu về hoạt động rửa tiền trong tài khoản ngân hàng trị giá hàng triệu USD của ông Madoff.

Trên thực tế, tài khoản này đã được sử dụng để chuyển tiền cho Công ty Chứng khoán Quốc tế Madoff có trụ sở tại London. Đây là công ty được cho là chỉ tồn tại để hợp thức hóa hình thức đầu tư vào chứng khoán Anh và các nước châu Âu khác.

Tuy nhiên, không ai biết rằng các giao dịch không hề diễn ra, bởi vì với tư cách là một nhà môi giới, công ty của ông Madoff được phép đặt các giao dịch riêng. Các nhân viên của ông Madoff đã được hướng dẫn để tạo hồ sơ giao dịch giả và gửi báo cáo hàng tháng không có thật cho nhà đầu tư.

Sự tồn tại lâu dài của mô hình lừa đảo trên dựa phần lớn vào “quỹ trung chuyển”, đây là quỹ tập hợp tiền từ các nhà đầu tư và đổ chung vào Công ty Chứng khoán Madoff để quản lý, và nhờ đó công ty kiếm được khoản phí hàng triệu USD. Các nhà đầu tư cá nhân thường không biết rằng tiền của họ đã được chuyển cho ông Madoff.

Sự sụp đổ và cái kết trong tù

Khi hoạt động của công ty sụp đổ vào tháng 12/2008 giữa cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, ông Madoff đã thừa nhận quy mô của vụ lừa đảo với các thành viên trong gia đình.

Các quỹ trung chuyển sụp đổ và các ngân hàng quốc tế như Banco Santander của Tây Ban Nha, BNP Paribas của Pháp và HSBC của Anh đều báo cáo thua lỗ, do các khoản vay khổng lồ của nhà đầu tư và tình trạng không thể trả nợ.

Vào tháng 3/2009, ông Madoff đã nhận tội lừa đảo, rửa tiền và các tội danh khác. Kế toán của Madoff, David G. Friehling, cũng bị buộc tội song ông khẳng định không hề hay biết về kế hoạch lừa đảo Ponzi. Nhờ hợp tác với các công tố viên, ông Friehling cuối cùng đã không phải ngồi tù.

Hàng nghìn người và nhiều tổ chức từ thiện đã đầu tư với Madoff, trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các quỹ trung chuyển, và hứng chịu những tổn thất tài chính rất lớn. Ước tính thiệt hại của vụ lừa đảo dao động từ 50 đến 65 tỷ USD, nhưng các nhà điều tra thừa nhận rằng rất khó xác định chính xác quy mô thiệt hại.

Vào tháng 6/2009, thẩm phán liên bang Denny Chin đã tuyên ông Madoff mức án tối đa là 150 năm tù. Năm 2021, ông Madoff qua đời trong nhà lao ở tuổi 82.