Chặng đường 5 năm từ kho bán vải thành sàn TMĐT lớn nhất Trung Quốc, vượt qua Alibaba của Pinduoduo

Theo WSJ, Pinduoduo có 788,4 triệu người dùng ở thời điểm cuối năm 2020, theo số liệu trích dẫn từ báo cáo kinh doanh mới nhất Pinduoduo thông báo hồi tuần trước. Con số của Alibaba trong khi đó đạt 799 triệu người dùng. Người dùng ở đây được định nghĩa là những khách hàng thực hiện mua sắm ít nhất một món đồ trong năm qua.

Mặc dù doanh thu năm 2020 của Pinduoduo (9,1 tỷ USD) vẫn chỉ bằng một phần so với 72 tỷ USD của Alibaba, những gì Pinduoduo làm được tăng trưởng gấp đôi so với doanh thu năm 2019. Tốc độ tăng trưởng trên khiến Pinduoduo là một trong những công ty hiếm hoi có cơ hội và tiềm năng cản phá vị thế của những cái tên như Alibaba hay JD.com trong mảng tiêu dùng trực tuyến của Trung Quốc.

"Chúng ta đã cùng nhau tạo ra một điều kỳ diệu nhỏ", ông Colin Huang, người sáng lập Pinduoduo, nói trong sự kiện nội bộ kỷ niệm 5 năm hành lập công ty hồi tháng 10 năm ngoái. "Chúng ta đã thay đổi thương mại điện tử Trung Quốc và thậm chí thay đổi cấu trúc Internet của Trung Quốc", ông nhấn mạnh thêm.

Là một trang mua sắm giảm giá, Pinduoduo tự nhận bản thân là sự kết hợp Costco và Disney, tức là sự kết hợp giữa mua sắm đề cao giá trị và giải trí. Pinduoduo đi đầu ở mảng thương mại điện tử xã hội, một biến thể mới của mua sắm trực tuyến với sự hỗ trợ của mạng xã hội. Chiến lược này biến mua sắm trở thành một trò chơi.

Pinduoduo, với tên gọi có nghĩa là "đưa rất nhiều người lại cùng nhau" trong tiếng Trung Quốc, cho phép bạn bè và người lại cùng tụ tập và giành những "deal hời" mua sắm bằng cách mua sắm độc lập hoặc mua chung số lượng để nhận giảm giá.

Đặt trải nghiệm xã hội lên trước và trải nghiệm mua sắm đằng sau, bạn bè thường lên Pinduoduo để xem livestream, chia sẻ các "deal" mua sắm và mua sắm cùng nhau trong khi chơi những trò chơi tích hợp trong ứng dụng.

Một trong những trò chơi ăn khách của Pinduoduo là "Duoduo Orchard", nơi người chơi trồng cây ảo để kiếm voucher mua sắm và thậm chí nhận cả các giải thưởng hiện vật như một hộp xoài. Li Wenjun, một người dùng 19 tuổi, nói rằng trò chơi của Pinduoduo tạo ra một cơn sốt giữa những người chơi. Bản thân Li cực kỳ quan tâm đến chiếc cây của mình.

"Rất vui khi bạn cùng làm điều gì đó với bạn bè. Bạn phải dành nhiều thời gian cho nó", Li chia sẻ.

Cách tiếp cận của Pinduoduo tận dụng kỹ thuật trò chơi hoá (gamification) trong lĩnh vực công nghệ. Với Pinduoduo, việc giữ chân khách hàng trên nền tảng càng lâu càng tốt là mục tiêu của các trò chơi. Chúng giúp người dùng duy trì thói quen vào Pinduoduo và đóng vai trò là một cánh cổng dẫn lối vào các tính năng mua sắm.

Khác với những đối thủ truyền thống ra đời trong "kỉ nguyên" PC, Pinduoduo là một ứng dụng smartphone nguyên bản. Dịch vụ này không có phiên bản desktop.

"Pinduoduo làm rất tốt việc chuyển đổi từ thói quen tìm kiếm sang thói quen lang thang mua sắm" như một hoạt động mang tính xã hội, ông Chen Lei, người nhận chức CEO từ ông Huang sau nhiều năm làm việc dưới vai trò Giám đốc Công nghệ.

Tuần trước, ông Huang cũng trao quyền chủ tịch cho ông Chen để tập trung vào các dự án nghiên cứu khoa học đời sống. Dĩ nhiên, ông Colin Huang vẫn là cổ đông kiểm soát Pinduoduo. Dù vậy, giá cổ phiếu của Pinduoduo đã giảm 11% trong buổi sáng ngày thông tin ông Huang rời ghế chủ tịch được công bố.

Thế đang lên của Pinduoduo diễn ra trong thời điểm Alibaba gặp nhiều khó khăn, bao gồm một cuộc điều tra chống độc quyền do Chính phủ khởi động.

Trong một năm trở lại đây, cổ phiếu niêm yết sàn Nasdaq của Pinduoduo liên tục tăng mạnh. Hồi tháng 2, giá trị vốn hóa của Pinduoduo chạm mốc 250 tỷ USD, cao hơn cả vốn hóa của JD.com. 

Thành tích này giúp tài sản cá nhân của Colin Huang vươn lên mốc 69 tỷ USD, theo công ty nghiên cứu Hurun Report. Hiện tại, ông là người giàu thứ 3 Trung Quốc, vượt qua Jack Ma ở vị trí thứ 4.

2021 cũng được dự đoán sẽ là một năm khó khăn của Pinduoduo. Cái chết của 2 nhân viên trẻ hồi cuối năm ngoái khiến văn hóa làm việc của Pinduoduo bị chỉ trích nặng nề.

"Chúng tôi làm mọi thứ có thể để hỗ trợ gia đình và người thân của họ", ông Chen chia sẻ. Bên cạnh đó, Pinduoduo cũng đang triển khai dịch vụ tư vấn cho nhân viên.

Vào tháng này, giới chức Trung Quốc cũng phạt Pinduoduo cùng một số công ty TMĐT khác với cáo buộc thực hiện nhiều hành vi kinh doanh độc hại trong bối cảnh Bắc Kinh siết chặt quản lý các công ty công nghệ lớn.

Đáp lại, Pinduoduo nói rằng luôn quan tâm đến hành động của Chính phủ và hứa sẽ khắc phục vấn đề.

Pinduoduo lỗ 1,1 tỷ USD vào năm 2020. Đổi lại, thị trường TMĐT Trung Quốc liên tục tăng trưởng mạnh. Dung lượng thị trường bán lẻ trực tuyến ở quốc gia tỷ dân dự đoán tăng từ 354 tỷ USD vào năm 2020 để chạm mốc 549 tỷ USD vào năm 2025, theo công ty nghiên cứu eMarketer.

Vào mùa hè năm 2015, ông Huang và đội ngũ của mình – khi đó đang vận hành một nền tảng là tiền thân của Pinduoduo và chuyên bán hoa quả giảm giá – chất đầy nhà kho duy nhất ở Thượng Hải với trái vải, ông Chen nhớ lại. Họ quảng bá sản phẩm trên WeChat, một ứng dụng nhắn tin và mạng xã hội phổ biến ở Trung Quốc.

Nhận quá nhiều đơn hàng, hệ thống của công ty sập và gặp nhiều khó khăn trong việc quản lý giao hàng. Dưới cái nóng của mùa hè, vải nhanh chóng bị hỏng và công ty phải hoàn tiền cho hàng nghìn khách hàng giận dữ.

"Chúng tôi thực sự cảm thấy nhiêm nhường sau thất bại này", ông Chen nói. Ông Chen và ông Huang gặp nhau ở Đại học Wisconsin - Madison nơi cả hai người theo học ngành khoa học máy tính hai thập niên trước.

Các lãnh đạo công ty quyết định thay đổi mô hình kinh doanh. Công ty không còn muốn mua kho hàng của riêng mình mà trở thành một nền tảng bên thứ ba chuyên kết nối các nhà bán hàng và khách hàng, tương tự Alibaba. Cùng thời điểm, họ tập trung đầu tư vào phần mềm, logistics và hạ tầng để tránh thất bại tương tự trước đây.

Dù vậy, thất bại trong thương vụ bán vải vấn khiến ông Huang nhận ra rằng mạng xã hội và TMĐT sẽ là một sự kết hợp hoàn hảo. Hầu hết người mua vải đều chia sẻ với bạn bè trên WeChat. Họ thúc đẩy nhau cùng mua để nhận giảm giá sâu hơn.

Kiếm tiền từ quảng cáo, Pinduoduo đã chi gần 13 tỷ USD để trợ giá sản phẩm, mở đường cho các thương gia được bán hàng với giá thấp hơn.

Để thành công trong dài hạn, Pinduoduo phải tìm cách cắt bỏ phần trợ giá mà không làm nhóm khách hàng vốn tìm đến Pinduoduo nhờ giảm giá mạnh thất vọng.

Pinduoduo lên kế hoạch sẽ đổ doanh thu vào hoạt động trợ giá cho tới khi nó thay thế Alibaba trở thành nền tảng mua sắm mặc định cho khoảng 1 tỷ người dùng Trung Quốc, ông Chen nói.

Thời điểm đó, Pinduoduo sẽ có thể rút bớt trợ giá trong khi thu hút nhiều thêm doanh thu từ quảng cáo hơn để có lãi.

Dù vậy, hành động giảm giá của Pinduoduo đang thu hút sự chú ý của các nhà điều hành khi nó bị cho là bóp méo thị trường. Pinduoduo có thể sẽ phải điều chỉnh chiến lược của mình sớm hơn dự tính.

Một điểm trừ khác trong chiến lược sử dụng trò chơi để dẫn dắt của Pinduoduo là việc hầu hết người dùng sẽ không chi quá nhiều tiền. Một người dùng Pinduoduo chỉ chi tiêu trung bình 324 USD trong năm 2020. Con số này đang có xu hướng tăng song vẫn thấp hơn so với những người dùng Alibaba chi tiêu trong một quý.

Để xóa nhòa khoảng cách, Pinduoduo đang tập trung vào ngành hàng tươi sống, vốn đóng góp 15% trong cơ cấu doanh thu, sau khi kêu gọi hơn 6 tỷ USD vào năm ngoái cho một chương trình nông nghiệp tham vọng Bên cạnh đó, đây cũng là ngành hàng chưa có nhiều cạnh tranh trong lĩnh vực TMĐT.

Pinduoduo đã làm đảo lộn TMĐT Trung Quốc khi các đối thủ cũng phải tính chuyện ưu đãi nhiều hơn cho khách hàng. Điều này có thể trở thành một cuộc chiến mới giữa các công ty công nghệ.