Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Chỉ cần một chiếc tàu vi phạm cũng không gỡ được thẻ vàng IUU

Đoàn thanh tra của Ủy ban châu Âu (EC) dự kiến sang Việt Nam kiểm tra lần thứ 4 về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) vào tháng 10 tới.

Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội chiều 15/8, đại biểu Nguyễn Đại Thắng (đoàn Hưng Yên) cho rằng một trong những nguyên nhân chưa gỡ được cảnh báo thẻ vàng là số lượng tàu cá vi phạm vùng biển nước ngoài vẫn còn xảy ra.

Việc theo dõi, kiểm soát tàu cá còn có bất cập. Tình trạng tàu cá mất tín hiệu kết nối dài ngày chiếm khoảng trên 15 % so với tổng số lượng tàu cá đã được lắp đặt hệ thống giám sát.

Các đại biểu quốc hội đều quan tâm đến các giải pháp cụ thể Bộ NN&PTNT đưa ra và khả năng của việc gỡ thẻ vàng IUU trong thời gian tới.

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan cho biết phía EU nêu rõ chỉ cần một chiếc tàu vi phạm cũng không gỡ “thẻ vàng”, tuy nhiên từ đầu năm đến nay chúng ta đã có 26 chiếc tàu  vi phạm trên các vùng biển.

Theo Bộ trưởng, nếu chúng ta không cấu trúc lại ngành thủy sản, không đẩy mạnh nuôi trồng, không đẩy mạnh bảo vệ nguồn lợi thủy sản, đặc biệt là trong các khu bảo tồn thì vẫn mãi mãi câu chuyện tranh chấp về tài nguyên và các ngư dân.

Bộ trưởng mong muốn lãnh đạo, chính quyền địa phương cùng đối thoại để tìm hướng hỗ trợ cho ngư dân, tránh lặp lại vòng luẩn quẩn “càng cạn kiệt thì càng khai thác, càng khai thác thì càng cạn kiệt”.

Các địa phương cần tăng cường giám sát, kiểm tra đầu vào từng chiếc tàu ra khơi, thiết bị giám sát hành trình và truy xuất nguồn hàng của doanh nghiệp… mới có thể giải quyết triệt để vấn đề.

Trước những băn khăn của đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (đoàn Ninh Bình) về việc Philippines chỉ mất 9 tháng, Thái Lan chỉ mất 3 tháng để gỡ thẻ vàng, trong khi Việt Nam gần 6 năm vẫn chưa làm được, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết, cấu trúc ngành hàng của các quốc gia này bền chặt hơn Việt Nam, từ ngư dân tới doanh nghiệp được xây dựng hệ sinh thái ngành hàng. Các quốc gia này sử dụng các biện pháp rất mạnh, như đánh đắm tàu vi phạm quy định. 

Trong khi đó, ở Việt Nam, gần 60% vi phạm ở các địa phương vẫn chưa được xử lý, Bộ NN&PTNT sẽ chuyển danh sách này tới Thủ tướng Chính phủ. Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho rằng đã đến lúc phải xử lý nghiêm các trường hợp tàu cá vi phạm nếu không sẽ không đủ sức răn đe, không có sự thay đổi.

Liên quan đến việc giám sát tàu cá, Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan thừa nhận có hiện tượng tàu trên 15m không về cập cảng ở địa phương. Điều này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có việc các tàu đi theo đàn cá. Khi đàn cá đi xa, vào vùng khơi, vùng lộng thì ngư dân rất khó trở lại điểm xuất phát. Những giải pháp hiện tại bằng công nghệ số khó có thể giải quyết được vấn đề này.

Bộ trưởng cho rằng Việt Nam có thể tham khảo các phương pháp của các nước láng giềng như Thái Lan. Hiện, Thái Lan có vùng biển gần tương đương Việt Nam nhưng đội tàu chỉ khoảng 40.000, bằng một nửa so với chúng ta.

“Mục tiêu cuối cùng của việc gỡ thẻ vàng IUU là giữ gìn trữ lượng và tính đa dạng sinh học trên vùng biển. Nếu gỡ thẻ vàng nhưng tính bền vững không được đảm bảo thì chúng ta có thể sẽ bị áp dụng thẻ vàng khác”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định.

Bộ trưởng NN&PTNT cho biết theo thống kê, trữ lượng thủy sản ở biển Đông khoảng 3,9 triệu tấn. Hiện, chúng ta đã khai thác tới 3,6 triệu tấn, nghĩa là đã đạt ngưỡng. Do đó, nuôi trồng là giải pháp gần như duy nhất để giảm cường lực khai thác.

Liên quan đến việc nuôi biển, Bộ trưởng thừa nhận vẫn còn một số vướng mắc, tuy nhiên ông cũng cam kết sẽ tiếp tục rà soát, điều chỉnh để tạo điều kiện cho các nhà đầu tư.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy (đoàn Thái Bình) cũng đề nghị Bộ trưởng cho biết những chính sách sẽ được áp dụng trong hỗ trợ chuyển đổi nghề khai thác thủy sản ảnh hưởng đến môi trường sinh thái.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định nuôi biển là một cách để giảm khai thác, cho nên đối tượng ưu tiên đầu tiên chính là giảm đội tàu khai thác. Hiện, Bộ đã có nhiều quy hoạch liên quan tới vấn đề này, ngoài việc giảm số lượng tàu, còn là xây dựng các khu neo đậu, tránh trú bão.

Để đảm bảo cuộc sống của ngư dân, Bộ trưởng cho rằng cần sự chung tay của các doanh nghiệp, trong đó việc doanh nghiệp tạo ra hệ sinh thái cho những người dân. Chỉ khi đó, nuôi biển mới có thể thành công, hướng tới đảm bảo cả hai mục tiêu phát triển kinh tế và giảm lượng khai thác.