Bloomberg: Trung Quốc sáp nhập hàng trăm ngân hàng nông thôn để giải quyết rủi ro tài chính

Mắt xích yếu 

Theo tờ Bloomberg, Trung Quốc đang thực hiện thương vụ hợp nhất chưa từng có trong lịch sử ngành ngân hàng nước này khi sáp nhập hàng trăm nhà băng nông thôn thành các gã khổng lồ trong khu vực.

Kể từ năm 2022, Trung Quốc đã sáp nhập các hợp tác xã và ngân hàng nông thôn tại ít nhất 7 tỉnh. Các nhà hoạch định chính sách nhấn mạnh xử lý rủi ro của những tổ chức này là một trong những mục tiêu hàng đầu của năm 2024. Theo tờ Bloomberg, điều đó có nghĩa là một làn sóng hợp nhất mới sẽ diễn ra trong năm nay.

Ngành ngân hàng Trung Quốc đã phải đương đầu với nhiều thách thức trong những năm qua, đơn cử như cuộc khủng hoảng trong thị trường bất động sản. Tỷ lệ nợ xấu của 2.100 ngân hàng trong hệ thống hợp tác xã Trung Quốc đạt 3,48% vào cuối năm 2022, cao hơn gấp đôi tỷ lệ của toàn ngành. Tổng tài sản của những ngân hàng này vào khoảng 6.700 tỷ USD. 

Ông Liu Xiaochun, Phó Giám đốc Viện Tài chính Thượng Hải, bình luận: “Trong số các tổ chức tài chính nhỏ, ngân hàng nông thôn là nơi tập trung nhiều rủi ro nhất. Đó là lý do Trung Quốc đang cố gắng tăng tốc độ cải cách. Và giải pháp quan trọng để giải quyết rủi ro là hợp nhất và tái tổ chức”.

Hồi năm 2022, một vụ lừa đảo có quy mô hàng tỷ USD đã diễn ra ở một số ngân hàng thuộc tỉnh Hà Nam. Vụ việc khiến hàng trăm người biểu tình đòi lại tiền gửi. Giới chức Trung Quốc đã bắt giữ hàng trăm người trong vụ việc này và hoàn lại tiền cho các nạn nhân.

Ông Jason Bedford, nhà phân tích nổi tiếng với lời cảnh báo sớm về rắc rối tại các ngân hàng khu vực của Trung Quốc, nói các hợp tác xã nông thôn “có lẽ là bộ phận kém minh bạch nhất trong hệ thống ngân hàng”.

Theo vị chuyên gia, Trung Quốc đã xử lý khối nợ xấu tương ứng khoảng 13% GDP trong đợt thanh lọc hệ thống ngân hàng giai đoạn 2016 - 2022.

Ông nói tiếp: “Trung Quốc chỉ cần phải xử lý nốt các ngân hàng rắc rối có quy mô nhỏ hơn”. Ông đánh giá trong trường hợp các ngân hàng nông thôn sụp đổ, rủi ro lây nhiễm tới hệ thống tài chính sẽ khá hạn chế, nhưng tác động tới khu vực chúng hoạt động sẽ rất đáng kể.

Chiến dịch kéo dài trong nhiều năm qua đã giúp Trung Quốc giảm một nửa số nhà băng có nguy cơ cao xuống còn 337 vào tháng 6 năm ngoái. Tuy nhiên, 96% trong số đó là các ngân hàng thương mại nông thôn nhỏ, hợp tác xã tín dụng, cũng như ngân hàng làng và xã, theo số liệu từ ngân hàng trung ương Trung Quốc.

Các hợp tác xã ở Trung Quốc bắt đầu được thành lập từ đầu thập niên 1950. Theo thời gian, phần lớn các hợp tác xã đã chuyển thành ngân hàng thương mại nông thôn.

Hệ thống này đóng vai trò quan trọng trong việc cho vay tại những khu vực kém phát triển, nhưng nhiều ngân hàng nông thôn từ lâu đã gặp rắc rối với lợi nhuận yếu kém, chất lượng tài sản kém và quản trị lỏng lẻo.

Báo cáo ổn định tài chính năm 2023 của ngân hàng trung ương Trung Quốc viết rằng một số hợp tác xã nông thôn đã vận hành như “máy rút tiền” cho các cổ đông lớn. Một số còn đi chệch khỏi vai trò phục vụ khu vực nông thôn khi cấp khoản vay lớn cho những khu vực khác để theo đuổi tăng trưởng.

Nợ xấu

Nỗ lực sáp nhập các hợp tác xã tín dụng mới nhất được tiến hành vào năm 2022, khi các cơ quan quản lý Trung Quốc kêu gọi chuyển đổi 25 hợp tác xã cấp tỉnh được thành lập vào đầu những năm 2000 thành các công ty tài chính hiện đại để giảm thiểu rủi ro.

Kể từ đó, chính phủ Trung Quốc đã cho phép 7 tỉnh hợp nhất 500 ngân hàng nhỏ bằng cách sáp nhập hoặc thay đổi cấu trúc sở hữu, theo dữ liệu Bloomberg tổng hợp.  

Việc sáp nhập tạo ra các tổ chức tài chính lớn hơn, nhưng chưa chắc giúp chúng trở nên mạnh hơn. Một ví dụ là Liaoshen Bank, ngân hàng mà Trung Quốc tạo ra vào năm 2021 để hấp thụ hàng chục ngân hàng có bảng cân đối kế toán kém. Tại thời điểm cuối năm 2021, Liaoshen Bank báo cáo tỷ lệ nợ xấu là 4,67%, cao hơn hẳn mức trung bình của các ngân hàng thương mại thành phố là 1,85%.

Ông Liu cảnh báo: “Cuộc cải cách cần phải thực sự giải quyết các vấn đề thay vì che đậy chúng. Trong trường hợp tệ nhất, các tổ chức tài chính mới được thành lập có thể gây ra nhiều vấn đề hơn và mối nguy hiểm lớn hơn”.

Bà Shen Meng, Giám đốc ngân hàng đầu tư Chanson & Co có trụ sở tại Bắc Kinh, cũng có ý kiến tương tự. Bà nhận xét: “Bạn sẽ không có một con thuyền lớn hơn bằng cách nối 10 chiếc xuồng nhỏ. Các vấn đề cơ bản không tự động biến mất”.