Xây dựng năng lực cạnh tranh quốc gia không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp
 |
Đồng bằng Sông Cửu Long: Làm gì để nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh? |
Sáng 21/8 tại Hà Nội, Báo Đại biểu Nhân dân đã tổ chức tọa đàm trực tuyến “Phát huy vai trò của doanh nghiệp trong nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia”.
Buổi tọa đàm đã thảo luận và làm rõ về 4 nhóm vấn đề gồm: Mối quan hệ giữa năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và năng lực cạnh tranh quốc gia; Thực trạng năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam; Những rào cản mà doanh nghiệp gặp phải trong nỗ lực cải thiện sức cạnh tranh; Các nhiệm vụ chủ chốt đặt ra đối với Chính phủ và doanh nghiệp để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, qua đó thúc đẩy năng lực cạnh tranh quốc gia.
Các khách mời tham gia buổi tọa đoàn gồm có: ông Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; ông Nguyễn Ngọc Bảo, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; ông Nguyễn Văn Thân, Đại biểu Quốc hội, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội; ông Ngọ Duy Hiểu, Đại biểu Quốc hội, Trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; ông Hoàng Quang Phòng, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam; TS. Lưu Bích Hồ, nguyên Viện trưởng Viện chiến lược phát triển và TS. Đặng Kim Sơn, nguyên Viện trưởng Viện Chính sách và Chiến lược Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
 |
| Ảnh: Y Vân |
Xây dựng năng lực cạnh tranh quốc gia không thể thiếu vai trò của doanh nghiệp
Mở đầu buổi tọa đàm, TS. Lưu Bích Hồ đã trình bày một cách ngắn gọn nhất về các khái niệm năng lực cạnh tranh, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, năng lực cạnh tranh của quốc gia.
Theo TS. Lưu Bích Hồ, Diễn đàn kinh tế Thế giới đánh giá các năng lực cạnh tranh quốc gia dựa theo 12 tiêu chí bao gồm: Thể chế, cơ sở hạ tầng, môi trường kinh tế vĩ mô, y tế và giao dục phổ thông, giáo dục và đào tạo đại học, hiệu quả thị trường hàng hóa, hiệu quả thị trường lao động, phát triển thị trường tài chính, sẵn sàng về công nghệ, quy mô thị trường, mức độ tinh vi của các hoạt động kinh doanh và cuối cùng là đổi mới sáng tạo.
 |
| Tiến sĩ Lưu Bích Hồ. Ảnh: Báo Đại biểu nhân dân |
TS. Lưu Bích Hồ đánh giá, để xây dựng được 12 trụ cột này luôn cần có mối quan hệ giữa Nhà nước và doanh nghiệp. Nói cách khác, doanh nghiệp là lực lượng không thể thiếu trong việc xây dựng và cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.
Về năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, TS Lưu Bích Hồ chỉ ra hai nhóm tiêu chí là định lượng và định tính. Nhóm định lượng bao gồm 7 yếu tố: Tốc độ tăng trưởng của lợi nhuận và doanh thu, lợi nhuận trên vốn, tỷ lệ hoàn vốn, năng suất lao động, tốc độ đổi mới công nghệ, giá thành sản phẩm và cuối cùng là thị phần.
Nhóm yếu tố định tính bao gồm: chất lượng sản phẩm và nguồn nhân lực, trình độ công nghệ và hoạt động nghiên cứu phát triển, thương hiệu và uy tín của doanh nghiệp; và tác động của hoạt động doanh nghiệp với an sinh xã hội và bảo vệ môi trường.
Những khó khăn của doanh nghiệp Việt khi ra biển lớn
Nói về những khó khăn mà doanh nghiệp Việt Nam gặp phải hiện nay, TS Nguyễn Đức Kiên, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội chỉ ra thực tế là các doanh nghiệp Việt Nam có đến 97% là các doanh nghiệp nhỏ và vừa với quy mô lao động dưới 100 người, vốn thường dưới 10 tỷ đồng. Với quy mô nhỏ, manh mún như vậy, khi ra biển lớn, hội nhập với thế giới, doanh nghiệp Việt Nam thường gặp phải 5 nhóm thách thức:
Thứ nhất, chiến lược kinh doanh không rõ ràng. Các doanh nghiệp vừa nhỏ, vừa bí mật mà lại chỉ làm một lần xong giải tán.
Thứ hai, công nghệ khoa học của doanh nghiệp trong nước so với thế giới ở mức sau doanh nghiệp nước ngoài 2 đến 3 thế hệ.
Thứ ba, về nguồn nhân lực, TS. Nguyễn Đức Kiên chỉ ra nghịch lý người Việt Nam vào môi trường công nghiệp thì họ thành công nhân chuyên nghiệp, nhưng ở Việt Nam thì lại vẫn mang thói quen sản xuất nhỏ, tiểu nông.
Thứ tư, chế độ đãi ngộ của những người làm trong doanh nghiệp là có vấn đề. Việc này lỗi ở những người làm công tác vĩ mô, chúng ta vẫn nhìn người quản trị doanh nghiệp bằng con mắt của anh công chức; trong khi ở các nước khác người ta chỉ nhìn vào hiệu quả sử dụng đồng vốn chứ không nhìn vào quy hoạch, bằng cấp, ….
Cuối cùng là sự liên kết để sản xuất cạnh tranh với các nước khác rất kém.
Những câu chuyện thành công
Nhìn riêng vào lĩnh vực sản xuất công nghiệp, có nhiều doanh nghiệp của ta hội nhập tương đối tốt, hệ thống quản trị khá hiện đại. TS. Nguyễn Đức Kiên dẫn ra một số ví dụ điển hình như Vietjet, Vingroup, Hòa Phát, TH True Milk … là những doanh nghiệp đã có chuyển đổi rất lớn.
Lấy ví dụ về trường hợp của tập đoàn nước uống Tân Hiệp Phát – một doanh nghiệp khởi nghiệp trong thời kỳ đổi mới, TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng doanh nghiệp này có được thành công ngày hôm nay là nhờ chọn được thị trường đúng, đi vào thị trường nước uống từ trước đến nay đang bỏ ngỏ và có thị phần để mở rộng.
Một yếu tố khác giúp Tân Hiệp Phát trở thành doanh nghiệp lớn trong lĩnh vực đồ uống là đi thẳng vào công nghệ hiện đại ngay. TS. Nguyễn Đức Kiên cho rằng công nghệ sản xuất của Tân Hiệp Phát có trình độ tương đương với các nước tiên tiến chứ không phải chỉ là thế hệ F2.
Và cuối cùng, Tân Hiệp Phát biết mình yếu ở đâu. Nhiều doanh nghiệp vẫn theo đuổi mô hình quản trị gia đình, Tân Hiệp Phát nhận thấy đây là điểm yếu và quyết định thuê nhân sự nước ngoài. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp Tân Hiệp Phát chuyển mình thành công.
Theo TS. Nguyễn Đức Kiên, việc thuê nhân sự nước ngoài không chỉ vì chất xám của người làm quản trị mà vừa khai thác được tâm lý của lao động Việt Nam là khi thấy lãnh đạo là người nước ngoài, xa lạ thì tác phong làm việc nghiêm túc và hiệu quả hơn.
Vị Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội cũng dẫn chứng thành công của CTCP Hàng không Vietjet khi công ty này mới đây nhận thêm 3 máy bay Airbus trong tổng số 17 chiếc Airbus nhận trong năm nay. Hiện chưa nói đến hiệu quả cụ thể của các nghiệp vụ hàng không nhưng Vietjet đã đi trên một con đường mới và đã có lợi nhuận.
