Việt Nam và các nước láng giềng lo thúc đẩy kinh tế sau thành công trong kiểm soát dịch

Theo Nikkei Asian Review, tác động kinh tế của COVID-19 có thể sẽ buộc chính phủ các nước Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam (CLMV) cân nhắc lại về mô hình phát triển trong tương lai.

Các nhà phân tích tại công ty tài chính Maybank Kim Eng dự đoán tăng trưởng của nhóm các nước CLMV sẽ giảm từ mức 6,9% của năm 2019 xuống còn 3% trong năm nay.

Một số chuyên gia cảnh báo các chính phủ có thể sẽ cần đến trợ giúp quốc tế để chống chọi cuộc khủng hoảng COVID-19.

Theo báo cáo gần đây của Maybank, hoạt động xuất khẩu của các nước CLMV sẽ gặp khó khăn do tăng trưởng kinh tế khu vực ASEAN sụt giảm mạnh. 

"Tác động kinh tế sẽ rất tiêu cực trong nửa đầu năm 2020. Ngành du lịch và khách sạn chịu ảnh hưởng nặng nề nhất do lượng khách du lịch giảm mạnh. Sản xuất và xuất khẩu cũng chịu cú đánh kép từ nhu cầu quốc tế suy giảm và gián đoạn chuỗi cung ứng".

Trong vòng nửa thập kỉ qua, các nước CLMV ghi nhận mức tăng trưởng hàng năm là 6%, cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng trung bình 4,6% của 5 nền kinh tế lớn nhất ASEAN.

Nhưng theo dự đoán của Maybank Kim Eng, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam sẽ giảm một nửa so với năm ngoái, xuống còn 3,6%. Các quốc gia còn lại trong nhóm CLMV thậm chí còn tệ hơn: Tăng trưởng kinh tế của Lào giảm từ 7% xuống còn 0,5%; Myanmar giảm từ 6,8% xuống 2%; Lào giảm từ 4,7% xuống 2,4%.

Dự đoán của Quĩ Tiền tệ Quốc tế (IMF) còn tiêu cực hơn. Hồi tháng 4, IMF dự kiến tăng trưởng GDP Việt Nam, Myanmar, Lào và Campuchia lần lượt là 2,7%; 1,8%; 0,7% và -1,6%.

Nhìn chung, IMF ước tính nền kinh tế các nước Đông Nam Á sẽ giảm 0,7% trong năm nay.

Nhà kinh tế Song Seng Wun của CIMB Private Banking trao đổi với Nikkei: "Nền kinh tế các nước CLMV rất nhỏ và phụ thuộc lớn vào hoạt động xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ. Lấy ví dụ, ngành dệt may của Campuchia bị ảnh hưởng nặng nề do nhu cầu thế giới lao dốc".

Chính phủ các nước CLMV đang nỗ lực để thúc đẩy nền kinh tế. Đầu tháng 4, chính phủ Việt Nam đã ban hành gói giãn thuế 180.000 tỉ đồng. Campuchia và Myanmar miễn thuế cho các doanh nghiệp trong các lĩnh vực liên quan đến du lịch. Lào giảm thuế thu nhập cho doanh nghiệp siêu nhỏ.

Nhưng nhà kinh tế Song của CIMB cảnh báo những nỗ lực này có thể là chưa đủ: "Tài chính của Campuchia, Lào, Myanmar và Việt Nam (CLMV) dễ bị tổn thương, nên tôi đoán là họ có thể cố chi tiêu. Nhưng tôi cho rằng họ sẽ cần đến hỗ trợ từ bên ngoài, có thể là Ngân hàng Thế giới hay Ngân hàng Phát triển châu Á".

Tiền lương thấp đã giúp các nước CLMV thu hút doanh nghiệp sản xuất nước ngoài, bao gồm các nhà sản xuất hàng may mặc, ô tô và thiết bị điện tử. Nhưng các ngành này cũng đang phải chịu gián đoạn vì COVID-19.

Công ty phân tích Fitch Solutions cảnh báo từ hồi tháng 2 rằng hoạt động sản xuất xe cộ ở khu vực ASEAN đang đối mặt với rủi ro do COVID-19 lan rộng. 

Theo Fitch, Việt Nam là nước nhập khẩu phụ tùng ô tô từ Trung Quốc lớn thứ hai trong khu vực, do vậy việc hoạt động sản xuất ở Trung Quốc bị đình trệ sẽ có ảnh hưởng lớn đến ngành công nghiệp ô tô ở nước ta.

Ngoài ra, đại dịch COVID-19 cũng đã khiến nhu cầu ô tô trong nước ở Việt Nam giảm mạnh. Ông Rajiv Biswas, nhà kinh tế trưởng tại HIS Markit cho biết: "Trong vòng 4 tháng đầu năm 2020, doanh số bán xe sản xuất trong nước tại Việt Nam giảm 35% so với cùng kì". 

Ông Rajiv dự kiến doanh số xe hạng nhẹ mới cả năm 2020 sẽ giảm 15,6% so với năm ngoái, xuống còn 305.000 chiếc.

Trung Quốc cũng là nguồn khách du lịch lớn với các nước CLMV. Các nhà phân tích của Maybank chỉ ra rằng có đến 19,2 – 32% khách du lịch quốc tế của các nước CLMV trong năm 2018 đến từ Trung Quốc. 

"Lượng khách du lịch giảm, đặc biệt là khách Trung Quốc, sẽ có tác động đáng kể đến nền kinh tế các nước CLMV. Campuchia là quốc gia phụ thuộc nhiều nhất vào du lịch, với các ngành liên quan đến du lịch và vận chuyển chiếm tới 12,3% GDP. Theo sau là Myanmar với 11,2% và Việt Nam với 6,6% GDP". 

Ông James Richman, Giám đốc điều hành công ty quản lý tài sản JJ Richman cho biết ngay các nền kinh tế phát triển nhất cũng phải đối mặt với thách thức trong cuộc khủng hoảng COVID-19.Các tác động của đại dịch COVID-19 "có lẽ sẽ giáng đòn mạnh xuống nền kinh tế của các quốc gia dễ bị tổn thương và kém phát triển hơn".

Cuối cùng, tác động kinh tế của COVID-19 có thể sẽ thúc đẩy chính phủ các nước trong khu vực nỗ lực tái cấu trúc nền kinh tế. Báo cáo của Fitch trong tháng này cho thấy các nước sẽ tìm cách để trở nên vững mạnh hơn, và giảm bớt sự phụ thuộc vào một số lĩnh vực.

Ví dụ, Thái Lan và Campuchia có thể sẽ chuyển hướng tập trung kinh tế từ du lịch sang các lĩnh vực khác như cơ sở hạ tầng và xây dựng.

Chuyên gia kinh tế Biswas của IHS Markit cho biết: "Các nước CLMV nhiều khả năng sẽ thực hiện các biện pháp để giảm khả năng bị tổn thương bởi sự gián đoạn chuỗi cung ứng đối với những sản phẩm thiết yếu, ví dụ như thiết bị y tế và dược phẩm".

Nhưng ông cũng nhìn thấy các lợi ích tiềm năng dành cho các nền kinh tế mới nổi này. Phần còn lại của thế giới cũng sẽ tìm cách tìm cách củng cố chuỗi cung ứng của họ.

"Đại dịch toàn cầu đã khiến cho những điểm yếu trong trong chuỗi cung ứng sản xuất đối với sự gián đoạn tại các trung tâm sản xuất quan trọng như Trung Quốc và Ấn Độ trở nên hết sức rõ ràng", ông Biwas cho biết.

"Có thể điều này sẽ đẩy nhanh nỗ lực của các công ty đa quốc gia nhằm đa dạng hóa chuỗi cung ứng địa lí. Việt Nam nhiều khả năng sẽ trở thành người chiến thắng trong trung hạn", vị chuyên gia này nhận xét.