Trung Quốc vẫn mắc kẹt với tăng trưởng và lạm phát thấp, tại sao chính phủ chưa hành động?

Đáng thất vọng

Nền kinh tế Trung Quốc từng được dự báo là sẽ có cuộc phục hồi hậu COVID-19 ấn tượng, làm rung chuyển cả thế giới. Nhưng thay vào đó, cuộc phục hồi này có vẻ đang lung lay. Sau giai đoạn bùng nổ ban đầu khi nhu cầu kìm nén được giải phóng, dữ liệu kinh tế tháng 4 lại thấp hơn kỳ vọng.

Hệ quả là chứng khoán Trung Quốc lao dốc, lợi suất trái phiếu chính phủ sụt giảm và đồng nhân dân tệ giảm giá. Tờ Economist cho biết tỷ giá hối đoái theo trọng số thương mại của Trung Quốc giờ đã lùi về mức bằng mức hồi tháng 11 năm ngoái, khi nhiều thành phố vẫn còn áp dụng lệnh phong tỏa. 

Liệu số liệu kinh tế tháng 5 có khả quan hơn không? Trong ngày cuối cùng của tháng vừa rồi, Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc đã công bố chỉ số quản lý thu mua chính thức (PMI).

Chỉ số này cho thấy sản lượng dịch vụ tăng trưởng chậm hơn so với tháng 4 và hoạt động sản xuất sụt giảm trong tháng thứ hai liên tiếp. Chỉ số sản xuất của tờ Caixin thì cho kết quả khích lệ hơn, có lẽ bởi nó đặt trọng số thấp hơn cho ngành công nghiệp nặng tại đại lục.

Chỉ số PMI của Cục Thống kê Trung Quốc và của tờ Caixin đều cho thấy giá mà các nhà sản xuất trả cho nguyên liệu đầu vào và đòi hỏi cho sản phẩm đầu ra đều đã đi xuống.

Một số nhà kinh tế nghĩ rằng trong tháng 5, giá sản xuất đã giảm hơn 4%  so với cùng kỳ năm trước. Sự giảm giá này gây hại tới lợi nhuận của các công ty công nghiệp, qua đó ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động đầu tư cho sản xuất. Điều này làm dấy lên nỗi lo về vòng xoáy giảm phát.

Ông Ting Lu, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc của ngân hàng Nomura, cảnh báo nền kinh tế tỷ dân đang đối mặt với nguy cơ “sụt giảm kép”. Điều này có nghĩa là tốc độ tăng trưởng GDP giữa hai quý liên tiếp có thể giảm xuống gần bằng 0 dù tăng trưởng khi so với cùng kỳ năm ngoái vẫn ở mức đáng nể.

Ít lựa chọn

Nhiều nước trên thế giới đang ở trong tình cảnh tăng trưởng thấp đi kèm với lạm phát cao, đẩy các nhà hoạch định chính sách vào thế khó. Nhưng rắc rối của Trung Quốc là tăng trưởng chững lại và lạm phát sụt giảm, và do đó lựa chọn dễ thấy của nước này là nới lỏng chính sách tiền tệ và tài khóa.

Một số nhà đầu tư e ngại rằng chính phủ Trung Quốc chưa bất an mấy. Ngân hàng trung ương nước này có vẻ không bận tâm về giảm phát. Dù chính phủ không tung ra nhiều biện pháp kích thích, nhiều khả năng Trung Quốc vẫn sẽ đạt được mục tiêu tăng trưởng khiêm tốn là 5% trong năm nay, đơn giản là bởi nền kinh tế năm ngoái quá yếu.

Ông Robin Xing, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Morgan Stanley, dự đoán Bắc Kinh sẽ sớm thay đổi lập trường.

Ông chỉ ra rằng trong hai năm 2015 và 2019, các nhà hoạch định chính sách đã nhanh chóng phản ứng khi chỉ số PMI sản xuất giảm xuống dưới 50 điểm trong vài tháng.

Ông Xing tự tin rằng ngân hàng trung ương Trung Quốc sẽ giảm yêu cầu dự trữ bắt buộc cho các ngân hàng trong tháng 7, hoặc có thể còn sớm hơn. Ông cũng nghĩ rằng các ngân hàng chính sách của Trung Quốc sẽ tăng cường tín dụng cho đầu tư cơ sở hạ tầng. Do đó, giai đoạn nền kinh tế giảm tốc sẽ chỉ là vấp váp tạm thời.

Nhưng những người khác thì kém lạc quan hơn. Nhà kinh tế Lu đồng ý rằng chính phủ Trung Quốc sẽ hành động, nhưng những điều chỉnh nhỏ sẽ không thể nâng đỡ được nền kinh tế trong lâu dài. Và các quan chức khó có thể thực hiện động thái lớn hơn. 

Ngân hàng trung ương có thể giảm lãi suất, nhưng điều đó sẽ cản trở khả năng sinh lời của các ngân hàng trong lúc họ đang phải xoay xở với nợ xấu trong lĩnh vực bất động sản.

Các quan chức có thể chuyển thêm tiền tới chính quyền địa phương, nhưng trong quá khứ đã có nhiều địa phương tiêu xài hoang phí cho các dự án cơ sở hạ tầng kém khôn ngoan. Một lựa chọn khác là phát tiền mặt trực tiếp cho các hộ gia đình, nhưng việc tạo ra bộ máy cho nhiệm vụ này sẽ mất thời gian.

Trong quá khứ, chính phủ Trung Quốc có thể nhanh chóng kích thích nền kinh tế thông qua đầu tư cơ sở hạ tầng và bất động sản. Nhưng nhà kinh tế Lu lưu ý rằng “chiếc hòm công cụ của các nhà hoạch định chính sách đã ngày càng nhỏ đi”.