Trung Quốc trước hai lựa chọn: Nhượng bộ Mỹ để giải quyết khủng hoảng thịt heo hay cứng rắn đến cùng?

Trong quá trình Bắc Kinh chuẩn bị cho vòng đàm phán mới cùng Washington vào đầu tháng 10, thịt heo Mỹ là hàng hóa thỏa mãn điều kiện đôi bên cùng có lợi trên.

Ảnh: Getty Images

"Cơn khát" thịt heo ở Trung Quốc

Giá thịt heo tại Trung Quốc đã tăng 130% kể từ tháng 1 năm nay, theo Zhue (một trang web chuyên theo dõi giá thịt heo tại thị trường tỉ dân dựa trên dữ liệu thu thập từ nông dân và thương lái).

Tình trạng giá thịt heo tăng đột biến bắt nguồn từ sự bùng phát của dịch tả heo châu Phi vào tháng 8 năm ngoái.

Theo Reuters, nông dân đã phải tiêu hủy hàng chục triệu con heo để ngăn chặn dịch bệnh lây lây, khiến đàn heo của Trung Quốc giảm gần một phần ba tính đến tháng 7.

Chỉ riêng tháng 8, giá thịt heo (nguồn protein được tiêu thụ nhiều nhất tại Trung Quốc) đã tăng gần 50%. Các chuyên gia dự đoán giá thịt heo sẽ tiếp tục tăng cao hơn cho đến cuối năm nay.

Giá thịt heo tăng vọt trong năm 2019.(Ảnh: Quartz)

Thịt heo không chỉ là một loại thực phẩm chủ lực mà còn là biểu tượng của sự thịnh vượng ở Trung Quốc, đặc biệt trong năm Kỉ Hợi 2019.

Theo Quartz, trên các mạng xã hội Trung Quốc như Douyin (TikTok), người dùng đã bắt đầu than vãn về giá thịt heo tăng cao, làm tăng thêm một áp lực kinh tế Bắc Kinh phải đối mặt - tầm quan trọng của nguồn cung thịt heo giá rẻ trong việc duy trì sự ổn định của xã hội.

Chiến tranh thương mại dập tắt niềm vui chưa tận của nông dân Mỹ

Mặc dù giá thịt heo tăng là tin xấu đối với người tiêu dùng Trung Quốc, nó lại mang đến tín hiệu tích cực cho nông dân nuôi heo ở Mỹ, những người từng kì vọng tăng xuất khẩu thịt heo sang Trung Quốc vào thời điểm cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 diễn ra.

Thậm chí, họ còn thảo luận về việc sử dụng phụ gia bị cấm ở thị trường tỉ dân để cải thiện thị phần.

Tuy nhiên, hi vọng trên đã lụi tàn sau khi Tổng thống Trump tiếp quản Nhà Trắng. 

Từ mức thuế 12% ban đầu, thịt heo Mỹ đang phải "gánh" thuế suất lên đến 72% sau khi Trung Quốc đưa ra biện pháp đáp trả thuế quan Mỹ áp lên hàng trăm tỉ USD hàng hóa của nước này từ hồi tháng 7.

Đầu tháng 9, Bắc Kinh đã áp thuế 10% đối với nhiều mặt hàng nông sản của Mỹ, trong đó có thịt heo.

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba của thịt heo Mỹ năm 2018, sau Nhật Bản và Mexico. Tuy nhiên, khối lượng thịt heo Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc (gồm cả Hong Kong, tính theo tấn) vào năm ngoái giảm gần 30% so với năm 2017.

Theo dữ liệu từ Liên đoàn Thịt Mỹ, tổng giá trị thịt heo xuất khẩu cũng giảm từ 1,1 tỉ USD năm 2017 (trước thời điểm thuế quan Bắc Kinh áp dụng có hiệu lực) xuống 852 triệu USD năm ngoái.

Khối lượng thịt heo Mỹ xuất khẩu sang Trung Quốc qua các năm. (Ảnh: Quartz)

Trung Quốc vật vã giải quyết cơn khát thịt heo

Trung Quốc đang tìm cách kiềm chế giá thịt heo tăng cao, gồm phương án nhập khẩu thêm thịt heo từ các thị trường như Brazil và Đan Mạch cũng như mở kho dự trữ thịt heo khẩn cấp của nước này.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, những phương án này lại không đủ hiệu quả. 

Trả lời South China Morning Post, Lei Yi, nhà phân tích tại công ty China Merchants Securities, cho hay Trung Quốc đang thiếu hụt nguồn cung thịt heo hơn 10 triệu tấn, trong khi dự trữ thịt heo đông lạnh của nước này chỉ khoảng 990.000 tấn.

Sau khi Washington hoãn thuế quan từ ngày 1/10 sang ngày 15/10 để tránh đụng độ vào ngày Quốc khánh của Trung Quốc, Bắc Kinh cũng tuyên bố loại một số mặt hàng nông sản Mỹ khỏi danh sách thuế vào ngày 13/9. 

Đậu nành và thịt heo là hai mặt hàng trong danh sách miễn thuế kể trên.

Trung Quốc nên chấp nhận nhượng bộ Mỹ để mua thịt heo, hay cứng rắn đến cùng?

Tuy nhiên, Bắc Kinh không làm rõ liệu số hàng hóa này sẽ được miễn thuế 10% (có hiệu lực hồi đầu tháng 9) hay một mức thuế sâu hơn. Theo một trang tin nhà nước Trung Quốc, mức thuế quan được miễn có thể trở thành "quân bài" mặc cả trong vòng đàm phán tới.

"Trung Quốc có thị trường rộng lớn và tiềm năng đối với hàng nông sản chất lượng cao của Mỹ", Tân Hoa Xã dẫn nguồn tin thân cận cho hay.

"Trung Quốc hi vọng Mỹ sẽ giữ đúng lời hứa và tạo điều kiện thuận lợi cho hợp tác nông sản nghiệp song phương".

Đưa thuế quan trở về trước thời điểm xảy ra chiến tranh thương mại sẽ được chính phủ Mỹ hoan nghênh như một động thái nhượng bộ từ Trung Quốc.

Một nhà kinh tế học ở Trung Tây Mỹ ước tính, cứ 1% lượng thịt heo Mỹ được tiêu thụ ở Trung Quốc sẽ tương đương 5% sản lượng thịt heo của Mỹ, tuy nhiên nhập khẩu bao nhiêu còn tùy vào Bắc Kinh.

Khối lượng thịt heo Mỹ xuất sang Trung Quốc đại lục đã tăng gấp đôi trong 7 tháng đầu năm so với cùng kì năm ngoái. Lượng thịt heo xuất khẩu trong tháng 7 đạt 44.000 tấn, trong khi tháng 7/2018 chỉ ghi nhận khoảng 8.000 tấn.

Tuy nhiên, chính sách thuế quan của Trung Quốc khiến lượng thịt heo nhập khẩu trở nên đắt đỏ hơn cần thiết, ngay tại thời điểm đáng lí ra Bắc Kinh cần phải tìm mọi cách để giảm giá thịt hết mức có thể.