Với dân số lên tới 1,4 tỉ người và nhu cầu lớn đối với thịt heo, Trung Quốc tự nhiên trở thành trang trại nuôi heo lớn nhất của thế giới, chiếm một nửa số heo toàn cầu, đồng thời có mức tiêu thụ thịt heo bình quân đầu người cao nhất. 

Năm 2018, số heo sẵn sàng cho giết mổ là 694 triệu con, quốc gia châu Á tiêu thụ gần 56 triệu tấn thịt heo, gần bằng tổng lượng tiêu thụ của các nước còn lại trên thế giới. 

Tuy nhiên, dịch tả heo châu Phi (ASF), một trong những loại bệnh gây chết gần như 100% đối với heo nhiễm bệnh, đã khiến khoảng 50% đàn heo của Trung Quốc bị chết hoặc tiêu hủy, theo Financial Times.

Nguồn cung thiếu hụt đã khiến giá thịt heo tăng vọt trên cả nước. 

Dữ liệu chính công bố hôm 17/9 cho thấy trong 8 tháng đầu năm 2019, giá thịt heo đã tăng 46,7%, ghi nhận tăng đáng kể so với mức tăng 27% trong tháng 7. Theo đó kéo lạm phát thực phẩm tăng từ 9,1% trong tháng 7 lên 10%; và chỉ số giá tiêu dùng lên đến 2,8%, gần mục tiêu Bắc Kinh đặt ra là 3%.

Các chuyên gia kinh tế dự báo giá thịt heo sẽ tăng gấp đôi vào cuối năm và tiếp tục tăng vào đầu năm sau.

Sự phàn nàn gia tăng về việc giá thịt heo leo thang không chỉ trở thành vấn đề kinh tế, mà còn là vấn đề chính trị nhạy cảm trong bối cảnh nền kinh tế chậm lại và chiến tranh thương mại với Mỹ kéo dài. 

Điều này buộc chính quyền các địa phương phải đưa ra chiết khấu để mua thịt heo.

Cụ thể, người tiêu dùng chỉ có thể mua một lượng nhỏ thịt heo giảm giá mỗi ngày, vì nguồn cung thiếu hụt nghiêm trọng sẽ tiếp tục gia tăng áp lực lên giá thịt heo và kiểm tra khả năng kiểm soát sự của chính phủ về sự không hài lòng trong xã hội. 

Tại Nam Ninh, thủ đô của khu vực tự trị Quảng Tây, miền nam Trung Quốc, các phiếu giảm giá đã được phân phối kể từ hôm 1/9, với mức chiết khấu 10% so với giá thịt heo trung bình trong 10 ngày trước đó, theo Nanning Evening News.

Tuy nhiên, phiếu giảm giá sẽ chỉ được áp dụng tại 10 địa điểm thí điểm, với mỗi cư dân địa phương bị giới hạn 1 kg mỗi ngày.

Feng Yonghui, chuyên gia phân tích trưởng tại trang web về chăn nuôi heo Soozhu.com, tin rằng số thịt giảm giá được lấy từ kho dự trữ thịt heo đông lạnh của chính phủ, mặc dù một số người dân cho biết họ sẽ không mua thịt đông lạnh dù có chiết khấu.

"Người dân địa phương vẫn thích ăn thịt tươi, vẫn khói để chúng tôi chấp nhận thịt đông lạnh. Tôi không thường xuyên đi tới những gian hàng bán thịt heo nữa vì [thịt heo] quá đắt", theo Li Liqiong, một cư dân Nam Ninh 65 tuổi, trả lời phỏng vấn từ South China Morning Post.

Ông cho biết thêm lo ngại về virus ASF và kháng sinh còn lại trong thịt heo đã khiến ông chuyển sang các loại thịt thay thế như gà, vịt và cá.

Chuyên gia Feng cho rằng chương trình tại Nam Ninh là một phần của biện pháp kiểm soát quốc gia được triển khai khi giá thịt heo tăng vượt một mức nhất định, gợi ý các chương trình giảm giá tương tự có thể được thực hiện ở các thành phố và tỉnh khác.

Một chương trình giảm giá đã tồn tại ở một vài thành phố phía nam của tỉnh Phúc Kiến và chuyên gia từ Soozhu.com dự đoán các biện pháp sẽ được duy trì cho tới hết năm vì vẫn chưa tới thời điểm nhu cầu cao điểm theo mùa.

Chính quyền quận Lịch Thành của thành phố Phủ Điền, tỉnh Phúc Kiến, từ ngày 30/8, sẽ cấp cho người dân khoản trợ cấp 4 nhân dân tệ/kg để mua lên tới 2 kg thịt heo/người.

Người tiêu dùng ở Hạ Môn, một thành phố khác ở Phúc Kiến, bị hạn chế 2,5 kg thịt heo được trợ cấp mỗi ngày kể từ đầu tháng 8.

Các động thái diễn ra trước tuần diễn ra Tết Trung Thu và kì nghỉ lễ Quốc khánh kéo dài một tuần vào đầu tháng 10 khi tiêu thụ thịt heo thường sẽ tăng. Hạ chí tháng 12 dương và tháng 12 âm lịch cũng là mùa cao điểm nhu cầu thịt heo do các ngày lễ hội.

Trung Quốc đã dừng việc giới hạn mua thực phẩm trong những năm 1980, chỉ có một địa phương báo cáo giới hạn đối với việc mua thịt heo ở thành phố cảng Hạ Môn năm 2011, mặc dù việc chính phủ giải phóng kho đông lạnh để giảm giá thị trường không phải điều bất thường.

"[Giới hạn mua sắm] cho thấy trữ lượng thịt heo của Chính phủ không lớn lắm, cả Chính phủ và thị trường đều thiếu nguồn cung [thịt heo], đó là lí do tại sao giá rất cao như hiện nay", chuyên gia Feng từ Soozhu.com nhận định.

Theo Bloomberg, Bắc Kinh cho biết sẽ trợ cấp lên đến 5 triệu nhân dân tệ (tương đương 700.000 USD) để tăng sản lượng thịt heo.

Khoản tiền trợ cấp sẽ dành cho việc xây dựng một loạt trang trại chăn nuôi heo qui mô lớn. Các nhà chức trách cho hay sẽ hỗ trợ những trang trại lớn cần di dời vì lí do môi trường và cải thiện cũng như mở rộng cơ sở xử lí chất thải.

Ngoài ra, Trung Quốc cũng sẽ tăng cường nhập khẩu thịt heo từ các quốc gia khác như Liên minh châu Âu (EU) và Brazil, để bổ sung nguồn cung thiếu hụt. 

Mới đây, hôm 13/9, Trung Quốc cũng tuyên bố loại thịt heo Mỹ ra khỏi danh sách chịu thuế quan 25% có hiệu lực vào năm ngoái. Điều này có thể giúp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có thêm nguồn cung từ Mỹ.

Tuy nhiên, nhập khẩu thêm cũng chỉ giải quyết một phần vấn đề thiếu hụt nguồn cung. Quốc gia châu Á có thể thiếu 10 triệu tấn thịt heo trong năm nay, nhiều hơn so với 8 triệu tấn thương mại toàn cầu hàng năm, theo Phó Thủ tướng Trung Quốc Hồ Xuân Hoa.

Theo CNN, Bắc Kinh cũng đã yêu cầu chính quyền địa phương giải phóng tiền có thể được sử dụng cho công nghệ thụ tinh nhân tạo, một cách để khuyến khích nông dân và nhà sản xuất nhân giống nhiều heo hơn.