Trung Quốc 'săn tìm' nguồn cung mới thay thế hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ

Các thị trường nông nghiệp và năng lượng đang dõi theo quá trình tìm kiếm nguồn cung mới của Trung Quốc. Ảnh: AFP/TTXVN

Khi những căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới ngày càng leo thang, các thị trường nông nghiệp và năng lượng đang dõi theo quá trình tìm kiếm nguồn cung mới của Trung Quốc.

Để trả đũa cho vòng áp thuế đầu tiên lên lượng hàng hóa trị giá 34 tỷ USD, các mức thuế của Bắc Kinh sẽ chủ yếu tập trung vào đậu tương - mặt hàng nông sản xuất khẩu hàng đầu của Mỹ sang thị trường Trung Quốc với kim ngạch xuất khẩu lên đến 12,7 tỷ USD trong năm 2017.

Trung Quốc là nước tiêu thụ đậu tương lớn nhất thế giới, với 90% nhu cầu trong nước phải phụ thuộc vào nhập khẩu. Chỉ tính riêng Mỹ đã chiếm hơn 30% tổng tiêu thụ đậu tương của Trung Quốc. Giờ đây, do hệ quả của những đòn “ăn miếng trả miếng”, Trung Quốc đang đẩy mạnh việc tìm kiếm các nguồn cung thay thế.

Brazil hiện là nguồn cung cấp đậu tương chính của Trung Quốc, nhưng nước này không có khả năng bù đắp cho lượng nhập khẩu sẽ bị thiếu hụt từ Mỹ. Điều này giúp đưa Nga và khu vực Trung Á vào “tầm ngắm” của Trung Quốc. Cả hai nơi này đều là những lựa chọn thay thế hấp dẫn, vì sáng kiến “Vành đai và Con đường” của Trung Quốc đang tạo những điều kiện giúp giảm thời gian vận chuyển hàng hóa qua khu vực Á-Âu.

Xuất khẩu đậu tương của Nga sang Trung Quốc đạt tổng cộng 850.000 tấn kể từ tháng 7/2017 tới nay, tăng 2,5 lần so với cùng giai đoạn một năm trước đó. Trung Quốc cũng phụ thuộc khá nhiều vào nguồn cung đậu tương và lúa mỳ của Kazakhstan. Bộ Nông nghiệp Kazakhstan muốn đẩy mạnh xuất khẩu lúa mì sang Trung Quốc, và đang nhắm mục tiêu xuất khẩu 1 triệu tấn vào năm 2020, gấp gần ba lần so với năm 2016.

Đối với vòng thuế quan thứ hai của Washington áp lên lượng hàng hóa trị giá 16 tỷ USD, Bắc Kinh vẫn chưa đưa ra quyết định về các biện pháp đáp trả. Nhưng những nguồn tin thân cận cho biết giới chức nước này đang xem xét đánh thuế lên dầu thô và các sản phẩm năng lượng khác nhập khẩu từ Mỹ.

Trung Quốc là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai đối với dầu thô của Mỹ, chỉ đứng sau Canada. Trong ba tháng đầu năm 2018, lượng dầu thô mà Trung Quốc nhập khẩu từ Mỹ đã tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước và đạt 350.000 thùng/ngày.

Tuy nhiên, Mỹ chỉ chiếm khoảng 3,5% trong tổng lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc, trong khi Trung Quốc chiếm khoảng 20% lượng dầu thô xuất khẩu của Mỹ. Việc áp thuế quan của Bắc Kinh có thể kìm hãm hoạt động xuất khẩu dầu thô của Mỹ vào thời điểm Washington đang cố gắng mở rộng lĩnh vực này.

Nhiều chuyên gia dự đoán Trung Quốc sẽ chuyển sang tìm kiếm nguồn cung dầu từ Angola, các nước Trung Đông và Nigeria. Nga cũng có thể gia tăng hoạt động xuất khẩu dầu sang Trung Quốc.

Vào tháng 11/2017, Nga đã hoàn thành đường ống Đông Siberia - Thái Bình Dương thứ hai, qua đó có thể vận chuyển dầu thô trực tiếp từ phía Đông Siberia đến vùng Đông Bắc Trung Quốc. Đường ống này cũng tăng gấp đôi lượng dầu mỏ mà Nga có thể xuất khẩu sang Trung Quốc, lên khoảng 30 triệu tấn mỗi năm.

Theo nhà kinh tế cấp cao Tsuyoshi Ueno thuộc Viện Nghiên cứu NLI, thị trường toàn cầu có phản ứng khá “trung lập” đối với việc nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc bị tác động bởi cuộc chiến thương mại, do Bắc Kinh có thể dễ dàng nhập khẩu “vàng đen” từ các nước khác. Nhưng điều này sẽ đẩy giá dầu thô ngọt nhẹ (WTI) của Mỹ đi xuống và tạo ra sự dư thừa nguồn cung tại thị trường nước này.

Các tranh chấp thương mại cũng có thể ảnh hưởng đến thị trường khí đốt hóa lỏng (LPG), chẳng hạn như khí propane với hoạt động sản xuất loại khí này tại Mỹ đã tăng theo “cơn sốt” khai thác khí đá phiến. Mỹ hiện cung cấp khoảng 25% lượng khí propane nhập khẩu cho Trung Quốc, một con số có khả năng sẽ giảm nếu Bắc Kinh áp thuế lên mặt hàng này.

Các doanh nghiệp Trung Quốc đã nhanh chóng phản ứng trước khả năng nêu trên. Theo một nguồn tin công nghiệp, một số nhà nhập khẩu khí đốt của Trung Quốc đang tìm cách chuyển từ nguồn cung LPG của Mỹ sang nhập khẩu từ Trung Đông.

Trung Quốc dường như quyết tâm không lùi bước trong cuộc đối đầu với Mỹ. Nhưng danh sách hàng hóa phải chịu mức thuế trả đũa cho thấy Bắc Kinh đang cân nhắc kỹ các lựa chọn của họ. Trong khi dầu thô và khí thiên nhiên đều nằm trong danh sách cân nhắc áp thuế, khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) lại được loại trừ. LNG là một nguồn năng lượng quan trọng đối với sự thay đổi của Trung Quốc, giúp nước này thoát khỏi phụ thuộc vào than đá trong cuộc chiến chống ô nhiễm không khí.

Bên cạnh đó, cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới có thể sẽ tạo áp lực giảm giá đối với một loạt các mặt hàng của Mỹ. Nhưng một khi Trung Quốc chưa thể đảm bảo nguồn cung cấp khí đốt như đã từng xảy ra vào mùa Đông năm ngoái, mặt hàng LNG của Mỹ vẫn sẽ tránh được việc bị áp thuế, ít nhất là tính đến thời điểm hiện tại.

Xem thêm Bất chấp chiến tranh thương mại, Trung Quốc vẫn xuất khẩu nghìn tỷ USD Bất chấp chiến tranh thương mại, Trung Quốc vẫn xuất khẩu nghìn tỷ USD Thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ lên cao kỷ lục trong bối cảnh tranh chấp leo thang Thặng dư thương mại của Trung Quốc với Mỹ lên cao kỷ lục trong bối cảnh tranh chấp leo thang Trung Quốc cấm nhập, phế liệu ầm ầm vào Việt Nam Trung Quốc cấm nhập, phế liệu ầm ầm vào Việt Nam Chuyên gia kinh tế Stephen Roach: Mỹ có thể thua trong chiến tranh thương mại Chuyên gia kinh tế Stephen Roach: Mỹ có thể thua trong chiến tranh thương mại