Trung Quốc mở cửa nhưng doanh nghiệp Mỹ vẫn âm thầm rời đi vì nhiều lý do

Cuộc tranh luận gay gắt

Do chính sách Zero COVID của Trung Quốc, bà Coni Lefferts - Giám đốc của công ty đóng gói Creative Packaging Solutions - đã phải vật lộn với những chậm trễ “không đáng” trong quá trình sản xuất tại quốc gia tỷ dân này.

Khi Bắc Kinh nới lỏng các quy định chống dịch từ đầu tháng 12, vị doanh nhân đã thở phào nhẹ nhõm. Công ty của bà dự kiến sẽ tiếp tục vận hành các nhà máy mà họ đã xây dựng tại Trung Quốc trong nhiều năm qua.

Bà Lefferts hy vọng những thay đổi đột ngột trong chiến lược chống COVID của Trung Quốc sẽ không gây ra nhiều gián đoạn đối với hoạt động sản xuất và vận chuyển của các đối tác.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục làm ăn với Trung Quốc, miễn là các nhà máy và người dân Trung Quốc vẫn muốn hợp tác cùng các công ty Mỹ”, bà chia sẻ với South China Morning Post (SCMP).

Tuy nhiên, về lâu dài, doanh nghiệp Mỹ đang có một cuộc tranh luận gay gắt về an ninh chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh tâm lý chống Trung Quốc ngày càng gia tăng ở Mỹ, doanh nghiệp phải cân nhắc về hoạt động ở thị trường này.

Bà Lefferts thừa nhận rằng nếu “một nơi khác có thể sản xuất một mặt hàng với cùng tiêu chuẩn, chất lượng, thời gian và chi phí như Trung Quốc, Creative Packaging có thể cân nhắc chuyển dây chuyền đến đó”.

“Không có gì đảm bảo [chúng tôi sẽ ở mãi Trung Quốc]”, bà nói.

Bình luận của bà Lefferts đã thể hiện quan điểm của nhiều chuyên gia. Họ cho rằng nỗ lực mạnh mẽ của Bắc Kinh để mở cửa trở lại đất nước sẽ không thể ngăn cản doanh nghiệp đa dạng hoá sản xuất đến các quốc gia khác.

Giới phân tích cho rằng quá trình rút lui khỏi chính sách Zero COVID của Trung Quốc có thể không giúp đầu tư trực tiếp nước ngoài vào nước này phục hồi ngay lập tức, dù Bắc Kinh đã đặt trọng tâm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong năm tới.

Các tổ chức vận động hành lang cho doanh nghiệp Mỹ và châu Âu từng cảnh báo rằng những đợt phong toả kéo dài và lặp lại của Trung Quốc đã làm sứt mẻ niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài đối với “công xưởng của thế giới”.

Do đó, một số công ty đã hoãn hoặc huỷ bỏ kế hoạch đầu tư vào Trung Quốc. Ngày càng nhiều công ty đang tìm kiếm điểm đến mới để đáp ứng nhu cầu sản xuất. Gần đây, Foxconn đã rót 500 triệu USD vào Ấn Độ.

Nhiều lý do để rời đi

Chia sẻ với SCMP, ông Arthur Kroeber thuộc công ty tư vấn kinh tế Gavekal Dragonomics nhận định: “Mặc dù định hướng mở cửa nền kinh tế của Trung Quốc là rất rõ ràng, mọi thứ sẽ diễn ra rất lộn xộn”.

“Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới sẽ không phục hồi nhanh chóng”, vị chuyên gia thận trọng.

Theo ông Kroeber, doanh nghiệp cần chờ đợi vài tháng sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại để đánh giá trạng thái “bình thường mới” của nước này, trước khi đưa ra quyết định đầu tư bổ sung.

Trong khi đó, trao đổi với SCMP, nhà phân tích Douglas Barry thuộc Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Trung cho biết các doanh nghiệp Mỹ đang chờ đợi nhiều tín hiệu mới từ Bắc Kinh.

Mối quan tâm của họ không chỉ liên quan đến các hạn chế COVID mà còn về chi tiêu tiêu dùng, vấn đề nợ nần của ngành bất động sản và biến động trong môi trường địa chính trị.

Ông Dan Harris của hãng luật Harris Bricken nói thêm rằng những thay đổi trong chính sách chống dịch cùng nỗ lực trấn an nhà đầu tư của chính phủ Trung Quốc không đủ sức để khiến doanh nghiệp Mỹ cân nhắc lại việc rời đi.

“Các công ty Mỹ muốn rời Trung Quốc vì họ không còn tin rằng đất nước tỷ dân vẫn là nơi phù hợp để kinh doanh. Họ cũng lo lắng về mối quan hệ giữa Trung Quốc với phần còn lại của thế giới”, ông Harris cho hay.

Ông nói thêm, ngay cả những công ty gặt hái được nhiều lợi nhuận ở Trung Quốc cũng đang cố gắng giảm bớt sự hiện diện tại đây để kiểm soát rủi ro.

Vị chuyên gia đã vẽ một bức tranh ảm đảm cho các doanh nghiệp nước ngoài có cơ sở sản xuất tại Trung Quốc vào năm tới. Ông nói khả năng miễn dịch của người dân Trung Quốc còn kém và nước này vẫn đang thiếu “vắc xin tốt”.

Nhà kinh tế Noah Barkin của Rhodium Group đề cập thêm, tính chất khó đoán cũng như rủi ro khi kinh doanh ở đất nước tỷ dân đều không thay đổi sau các diễn biến gần đây trên mặt trận chống dịch.

“Các chính sách mới có thể giúp ích phần nào cho doanh nghiệp nước ngoài tại Trung Quốc, nhưng chúng không có khả năng ngăn chặn xu hướng đa dạng hoá chuỗi cung ứng đã diễn ra trong vài năm nay”, ông bày tỏ.

Ông Barkin tin rằng phản ứng của Bắc Kinh với đại dịch đã khiến các doanh nghiệp nghiên cứu đầu tư sang các quốc gia khác. Song, đó không phải là động lực duy nhất.

Ông diễn giải: “Tình trạng chính trị hoá môi trường kinh doanh, tăng trưởng chững lại và căng thẳng địa chính trị của Trung Quốc, bao gồm cả nguy cơ xung đột ở đảo Đài Loan, cũng đóng một vai trò nào đó”.

Nhà kinh tế Kroeber của Gavekal Dragonomics cho rằng chiến sự tại Ukraine và các lệnh trừng phạt mà phương Tây giáng xuống Nga đã khiến một số doanh nghiệp đánh giá lại rủi ro dài hạn tại Trung Quốc, khi mà căng thẳng quanh eo biển Đài Loan kéo dài và Washington liên tục ban hành lệnh trừng phạt Bắc Kinh.

“Một số nhận định về rủi ro kinh doanh tại Trung Quốc sẽ không dứt, dẫn đến việc doanh nghiệp đưa một phần dây chuyền sản xuất ra bên ngoài đất nước tỷ dân”, ông Kroeber nhấn mạnh.