Trữ lượng lúa mạch thấp kỉ lục, đe dọa khủng hoảng lương thực ở nhiều nước

Một mùa hè vô cùng nóng và khô vừa kết thúc 5 năm dư thừa ở nhiều quốc gia trồng lúa mạch, khiến cho dự trữ lúa mạch của các nhà xuất khẩu xuống mức thấp nhất kể từ mùa vụ 2007/08, khi mà tồn kho lúa mạch thấp góp phần tạo nên cuộc náo loạn lương thực tại châu Phi và châu Á.

Một nông dân tại vùng Vauvillers, Pháp thu hoạch vụ mùa tháng 7/2018. (Ảnh: Reuters)

Mặc dù trữ lượng lúa mạch toàn cầu được dự đoán là sẽ chạm mốc cao 273 triệu tấn vào đầu mùa 2018/19, theo Bộ Nông nghiệp Mỹ ước tính, vấn đề là gần một nửa của trữ lượng nằm ở Trung Quốc, nơi mà gần như sẽ không tung ra thị trường toàn cầu.

Các chuyên gia dự báo cuối mùa, 8 nhà xuất khẩu đứng đầu sẽ còn 20% trữ lượng thế giới, chỉ đủ cho 26 ngày, giảm từ 1/3 từ 1 thập niên trước.

Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) ước tính rằng Trung Quốc, tiêu thụ khoảng 16% sản lượng lúa mạch toàn cầu, sẽ giữ 46% trữ lượng vào đầu mùa, tức từ bây giờ, và hơn một nửa vào cuối mùa.

126,8 triệu tấn lúa được dự báo sẽ do Trung Quốc nắm giữ, tăng 135% so với con số 54 triệu của 5 năm về trước.

“Mọi người cần cần loại bỏ trữ lượng của Trung Quốc (trong tính toán của mình) thì sẽ vừa khít”, theo Dan Basse - Chủ tịch của AgResource tại Chicago.

Sự lặp lại của cuộc khủng hoảng 2007/08 từng khiến cho nhiều nước hạn chế hay cấm xuất khẩu, có lẽ sẽ không xảy ra khi thiếu các nhân tố khác vào thời điểm đó, bao gồm giá dầu thô LCOc1 ở mức 150 USD một thùng.

Mức cao ba năm gần đây đối với giá lúa mạch 5,93 USD/giạ ở Sàn giao dịch Chicago Wc1 vẫn còn quá nhạt so với đỉnh cao 13,34 USD/giạ vào tháng 2/2008.

Các nhà nhập khẩu Bắc Phi dường như có thể sắp đặt tốt hơn trong lần này, khi tự dự trữ nhiều hơn.

“Điều này có thể ảnh hưởng đến lạm phát thực phẩm nhưng may mắn là vụ mùa ở các nước Bắc Phi có thể mùa tốt trong năm nay, do đó sự phụ thuộc của họ không quá lớn như năm ngoái”, theo Abdolreza Abbassian - Giám đốc kinh tế tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hiệp quốc (FAO).

Trung Quốc bắt đầu dự trữ lúa mạch vào năm 2006, đưa ra mức giá sàn để ổn định an ninh và lương thực.

Ở giá khoảng 9,75 USD/giạ vào tuần trước, giá của Trung Quốc hiện đang quá cao nên không thể bán ra quốc tế mà không lỗ nặng.

Nhà phân tích của Babobank Charles Clack dự đoán Trung Quốc sẽ tiếp tục dự trữ đến năm tới nhưng trong dài hạn họ sẽ giảm dự trữ bằng cách kiềm nén sản lượng nội địa, giảm nhập khẩu và điều chỉnh đấu giá trong nước.

“Nó sẽ là một quá trình chậm chạp… tôi sẽ không kỳ vọng các nhà xuất khẩu sẽ biến mất sớm”, ông nói.

Một nông dân tại vùng Bourlon, miền Bắc nước Pháp thu hoạch vụ mùa tháng 7/2018. (Ảnh: Reuters)

Dự trữ lúa mạch quốc gia hiện ở mức tổng cộng gần 74 triệu tấn, theo công ty phân tích Shanghai JC Intelligence, phần lớn dự trữ từ 2014-2017, nhưng một phần nhỏ từ 2013.

Sylvia Shi - Nhà phân tích tại JC Intelligence cho biết Trung Quốc sẽ tiếp tục nhập khẩu lúa mạch mà họ không thể cung cấp với số lượng vừa đủ để đáp ứng nhu cầu đang gia tăng đối với các loại protein cho các sản phẩm như bánh mì, sản phẩm nướng khác khi ăn kiêng đang trở nên Tây hóa.

Hạn hán đe dọa những nhà xuất khẩu lúa mạch lớn

Mùa vụ lúa mạch của một số nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới như Argentina, Australia, Canada, Liên minh châu Âu, Kazakhstan, Nga, Ukraine và Mỹ gặp khó khăn trong năm nay.

Hạn hán vào mùa xuân ở khu vực bờ Biển Đen là Nga và Ukraine nhanh chóng nối tiếp bởi một đợt nóng mùa hạ ở Liên minh châu Âu. Thời tiết khô hạn cũng đe dọa mùa màng ở một nhà xuất khẩu quan trọng khác, Australia.

Những thiệt hại nghiêm trọng gia tăng khi quá trình thu hoạch diễn tiến.

Dự báo cho 28 thành viên Liên minh châu Âu liên tục bị cắt giảm, với việc Đức đặt ra mức thu hoạch lúa mạch thấp nhất trong 24 năm sau khi mùa màng héo úa dưới nhiệt độ mùa hè cao nhất ghi nhận kể từ năm 1881.

Bộ Nông nghiệp Nga tiến hành cuộc họp với các nhà giao dịch lúa mạch vào cuối tuần qua để bàn về khối lượng xuất khẩu.

Bộ từ chối giới hạn xuất khẩu, nhưng một số thương buôn cho biết những giới hạn có thể được đặt ra sau khi các nhà sản xuất thịt nội địa than phiền về chi phí thức ăn chăn nuôi tăng lên.

Mỹ là nơi tốt nhất để đổ tiền vào trong sự thiếu hụt nguồn cung toàn cầu, với trữ lượng cao hơn nhiều so với các nhà xuất khẩu khác và năng suất đang gia tăng.

Triển vọng này tạo nên một sự khích lệ cần thiết đối với các trang trại của Mỹ bị kẹt trong cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, một nhà xuất khẩu khổng lồ đậu và bắp cho Mỹ, cũng như Mexico và Nhật Bản, hai trong số những người mua hàng đầu lúa mạch của Mỹ.

“Trong dài hạn, Mỹ có thể trở thành nơi đáp ứng các nhu cầu khi những năm trước h ở vị thế người mua”, theo Matt Ammermann, một quản lý rủi ro hàng hóa của INTL FCStone.

Biển Đen và châu Âu dường như sẽ mất thị phần, theo Ammermann.

Canada, một trong những nhà xuất khẩu lúa mạch chất lượng cao lớn nhất thế giới, được kỳ vọng sẽ có sản lượng cao hơn so năm ngoái. Nhưng lượng mưa không đều khiến cho mùa màng biến động nhiều khắp các tỉnh miền Tây.

Phản ứng của Nam bán cầu

Hai nhà xuất khẩu lúa mạch lớn ở Nam bán cầu là Argentina và Australia, vẫn còn nhiều tháng cho đến mùa thu hoạch.

Một vụ mùa kỷ lục được kì vọng ở Argentina. Francisco Abello, người quản lý 7.000 ha đất ở phía Tây và Trung Bắc quận Buenos Aires cho biết, ông và những người trồng khác đang hưởng lợi từ giá cao bằng cách đầu tư vào phân bón để tăng sản lượng.

“Chúng ta đang có một khởi đầu tốt đẹp cho vụ mùa. Đất ẩm vào thời gian trồng. Sau đó thì lạnh và khô, đó là điều kiện tốt nhất cho mùa vụ trồng lúa mạch sớm”, Abello nói.

Sàn giao dịch hạt Buenos Aires vừa đưa ra dự báo sơ bộ cho thu hoạch lúa mạch đầu mùa 19 triệu tấn, trên kỉ lục hiện tại 17,75 triệu tấn.

Ở Australia, triển vọng ít sáng sủa hơn. Các nhà phân tích cho rằng hạn hán ở bờ Đông có thể khiến sản lượng giảm xuống dưới 20 triệu tấn lần đầu tiên kể từ 2008, mặc dù nó vẫn còn cao hơn con số 13 triệu tấn của năm 2008 nhiều.

Trong khi đó, miền Tây của đất nước đang có vẻ tốt, mùa vụ khả năng vượt 9 triệu tấn, theo Phin Ziebell - Một nhà kinh tế nông nghiệp tại National Australia Bank.