Thiếu hụt sự đa dạng về kênh huy động khiến doanh nghiệp Việt khó tiếp cận nguồn vốn

Đây là nhận dịnh của TS. Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm Thông tin, phân tích và dự báo kinh tế, Ban Kinh tế Trung ương tại Hội thảo “Toàn cảnh Thị trường vốn năm 2024 và triển vọng năm 2025”. Hội thảo do VFCA phối hợp với Tạp chí Đầu tư Tài chính – VietnamFinance tổ chức sáng nay 6/12.

Theo ông Nguyễn Tú Anh, cần đa dạng hóa thị trường vốn thay vì chỉ dựa vào ngân hàng. Vốn đầu tư đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với nền kinh tế. Tuy nhiên, mức độ đầu tư của Việt Nam đang thấp nên quan hệ giữa đầu tư và tăng trưởng chưa cao.

Để thực hiện hóa được mục tiêu Net Zero và thích ứng biến đổi khí hậu, Việt Nam cần nguồn vốn lên tới 701 tỷ USD; trong đó, con số này ở khu vực tư nhân là 350 tỷ USD, khu vực nhà nước là 248 tỷ USD và vốn nước ngoài là 103 tỷ USD.

Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức mới có thể đạt được mục tiêu đề ra. Một trong những thách thức lớn nhất là nền kinh tế Việt Nam hiện vẫn phụ thuộc lớn vào vốn ngân hàng.

Việc “dựa dẫm” quá nhiều vào nguồn vốn tín dụng có thể gây ra nhiều rủi ro lớn khi sức khỏe của hệ thống ngành ngân hàng đang có nhiều tín hiệu báo động, chẳng hạn như rủi ro nợ xấu tăng cao.

Bên cạnh đó, tín dụng trên đầu người cao hơn rất nhiều so với GDP bình quân đầu người. Điều này cho thấy sự thiếu liên kết giữa tăng trưởng tín dụng và tăng trưởng GDP. “Phải chăng lượng vốn tín dụng thực sự đi vào nền kinh tế không phải là con số lớn như thống kê chỉ ra”, ông Tú Anh băn khoăn.

Trong khi đó, thị trường trái phiếu doanh nghiệp - kênh huy động vốn trung và dài hạn  lại chỉ có sự tham gia chủ yếu của các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bất động sản. Điều này cũng khiến nhiều doanh nghiệp không thể “lớn”, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của nền kinh tế. Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển mới với những kế hoạch lớn như phát triển điện hạt nhân, đường sắt cao tốc Bắc - Nam.

Để đạt được những mục tiêu đề ra, theo ông Tú Anh, cần phải đẩy mạnh đầu tư và nâng cao chất lượng đầu tư bằng cách đa dạng hóa các kênh huy động vốn.

Ông Tú Anh cho rằng, một nền kinh tế phát triển không thể dựa mãi vào ngân hàng. Việt Nam phải phát triển những thị trường vốn then chốt khác; trong đó có thị trường trái phiếu và chứng khoán. Khi thị trường vốn phát triển, đa dạng hóa hơn, nền kinh tế cũng sẽ có những khởi sắc mới”, ông khẳng định.

Tại hội thảo, bà Tạ Thanh Bình, Tổng Giám đốc Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho hay, các quy định mới trong Luật Chứng khoán vừa được thông qua đã mở đường cho ngành chứng khoán tiếp tục triển khai các giải pháp nâng hạng theo tiêu chuẩn MSCI (khó đáp ứng hơn tiêu chuẩn của FTSE Russell).

Bà Bình khẳng định, với những cải cách về thể chế, thị trường sẽ đón nhận dòng vốn lớn đổ về. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra vấn đề về sức ép lên hệ thống với khối lượng, giá trị giao dịch lớn, tần suất giao dịch nhanh hơn.

Trường hợp nâng hạng lên thị trường mới nổi, thị trường chứng khoán Việt Nam dự kiến sẽ đón nhận một dòng vốn đầu tư lớn vào khối thị trường mới nổi.

Dòng vốn này có thể mang tới khối lượng giao dịch có giá trị lớn, với tần suất giao dịch có thể thường xuyên và liên tục hơn, có thể gây ra áp lực không nhỏ đối với hệ thống giao dịch và hệ thống bù trừ, thanh toán.

Bên cạnh đó là các vấn đề liên quan đến chuyển đổi ngoại tệ có đủ sức đáp ứng lượng giao dịch lớn như vậy hay không, bà Bình trăn trở.

TS. Lê Minh Nghĩa, Chủ tịch VFCA, cho biết, dù đối mặt với nhiều biến cố khó lường, nhưng thị trường vốn Việt Nam đã dịch chuyển theo hướng ngày càng cân đối, hài hòa và bền vững hơn: giảm dần sự phụ thuộc vào nguồn vốn tín dụng, tăng tỷ trọng nguồn vốn huy động từ thị trường chứng khoán.

Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển ấn tượng thời gian qua, Chủ tịch VFCA cho biết thị trường vốn Việt Nam hiện nay còn tiềm ẩn nhiều thách thức cần được giải quyết để phát triển bền vững hơn như: quy mô thị trường vẫn còn khá nhỏ so với các nước trong khu vực và thiếu tính ổn định; các sản phẩm còn ít, chưa đa dạng; tính minh bạch, chuyên nghiệp chưa cao, chế tài chưa đủ sức răn đe; hạn chế về hạ tầng công nghệ, niềm tin của nhà đầu tư trong nước và nước ngoài vào thị trường vốn chưa hồi phục, nền tảng nhà đầu tư chưa bền vững... còn nhiều rào cản cần tháo gỡ và cơ hội cần khai thác để thị trường vốn Việt Nam thực sự trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả và bền vững.

Dự báo về triển vọng thị trường vốn Việt Nam, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho biết tình hình sản xuất kinh doanh năm 2024 đã có sự tăng trưởng tốt, đây là nền tảng để tăng trưởng kinh tế năm 2025 tốt hơn.

Nhờ vậy, thị trường cổ phiếu sẽ có xu hướng tăng, là tiền đề tốt để nhiều doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Với đà tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ của năm 2025, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh cho rằng dư nợ tín dụng có thể tăng trưởng ở mức 13-17%.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch HĐQT FiinGroup, để phát triển bền vững thị trường chứng khoán nói riêng và thị trường vốn nói chung, cần nâng cao hơn nữa chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Cùng đó, có cơ chế khuyến khích cho trái phiếu xanh, xã hội, bền vững, đồng thời, cho phép các định chế tài chính tham gia sâu hơn vào thị trường trái phiếu doanh nghiệp dựa trên khung quản trị đầu tư dựa trên rủi ro.

Ông Ngô Thành Huấn, Giám đốc Điều hành Công ty cổ phần FIDT, ngoài việc gia tăng số lượng và chất lượng “rổ hàng”, để thị trường vốn phát triển bền vững còn cần nâng cao dân trí tài chính toàn diện, phát triển có lộ trình nghề tư vấn tài chính tại Việt Nam.

Tại hội thảo, các lãnh đạo nhà quản lý, chuyên gia hàng đầu cũng đã thảo luận về chủ đề “Phát triển thị trường vốn Việt Nam trong kỷ nguyên mới” với nhiều phân tích, kiến nghị hữu ích, góp phần tạo dựng một nền tảng vững chắc cho thị trường vốn Việt Nam trong giai đoạn sắp tới.

Phát triển mạnh mẽ thị trường tài chính, thị trường vốn để huy động nguồn lực cho nền kinh tế là một trong những nhiệm vụ, giải pháp mà Chính phủ đặt ra để thực hiện được các mục tiêu kinh tế trong năm 2025, đặc biệt là mục tiêu phấn đấu tăng trưởng GDP đạt khoảng 8% để tạo đà, tạo lực, tạo khí thế thực hiện kế hoạch cả giai đoạn 2021-2030, trên cơ sở đó tạo tiền đề, nền tảng vững chắc để đất nước bước vào kỷ nguyên mới.