Thấy gì từ hơn 9 tỷ USD tiền gửi của các ngân hàng tại NHNN và 25 tỷ đồng USD tại TCTD khác

	Kho bạc Nhà nước ‘chọn mặt gởi vàng’ hơn 293.000 tỷ đồng tại các ngân hàng, nên mừng hay lo?
	4 triệu tỷ tiền gửi bảo hiểm ra sao?

Thống kê từ hơn 20 ngân hàng thương mại cổ phần (TMCP) cho thấy có hơn 205.500 tỷ đồng (gần 9,2 tỷ USD) được các ngân hàng mang gửi tại Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tính đến cuối năm 2017, tăng đến 168% so với thời điểm đầu năm. Bên cạnh đó, các ngân hàng còn mang gửi ở lẫn nhau 569.530 tỷ đồng (25,4 tỷ USD), tăng 150%.

Ba ngân hàng TMCP Nhà nước Vietcombank, BIDV và VietinBank là những nhà băng có lương tiền gửi nhiều nhất tại NHNN và các tổ chức tín dụng (TCTD) khác. Trong đó, Vietcombank là nhà băng có lượng tiền gửi tại NHNN với 93.616 tỷ đồng, tăng nhiều nhất với 539% so với đầu năm và chiếm 45,6% tổng tiền gửi của các ngân hàng tại NHNN.

Quy mô tiền gửi của Vietcombank tại các TCTD khác cũng chiếm nhiều nhất hệ thống ngân hàng TMCP với 158.992 tỷ đồng, tăng 154%.

Tổng quy mô tiền gửi của các NHTM tại NHNN và TCTD khác. (Tổng hợp: TV)

Biểu đồ, quy mô tiền gửi của ba “ông lớn” Ngân hàng TMCP Nhà nước tại NHNN và TCTD khác năm 2017.

Quy mô tiền gửi của các Ngân hàng TMCP Nhà nước tại NHNN và TCTD khác năm 2017. (Tổng hợp: TV)

Mặc dù chỉ tăng 80% nhưng lượng tiền gửi của BIDV tại NHNN vẫn đứng trên VietinBank với 29.351 tỷ đồng. Song lượng tiền gửi của BIDV tại các TCTD khác lại đứng sau VietinBank với 76.894 tỷ đồng, dù tăng lên gần gấp 3 lần trong năm.

Nhân tố đáng chú ý của khối ngoài quốc dân là LienVietPostBank, đứng đầu lượng tiền gửi tại NHNN với 10.940 tỷ đồng, tăng 90%. Trong khi đó, MBBank là ngân hàng có nhiều tiền gửi TCTD khác nhiều nhất với 38.765 tỷ đồng, gấp 4 lần đầu năm.

BacABank đột biến khoản tiền gửi tại các TCTD khác khi tăng từ khoảng 220 tỷ lên 10.455 tỷ đồng.

Nhìn chung, lượng tiền gửi của các ngân hàng khá dồi dào khi đều tăng so với đầu năm.

Tiền gửi của các Ngân hàng TMCP Nhà nước tại NHNN và TCTD khác năm 2016 và 2017. (Tổng hợp: TV)

Thanh khoản tốt nhưng thị trường tiền gửi và thị trường liên ngân hàng kém liên thông

Việc các ngân hàng gửi tiền tại NHNN là quy định dự trữ bắt buộc, đây là một trong những công cụ để NHNN kiểm soát lượng cung tiền ra nền kinh tế, gián tiếp tác động vào năng lực cấp tín dụng của hệ thống ngân hàng ra nền kinh tế để tham gia vào việc điều tiết, kiểm soát lạm phát.

Năm 2017, lạm phát của Việt Nam chỉ tăng 3,53%, qua đó mục tiêu kiểm soát lạm phát, giữ dưới 4% của Chính phủ đã đạt được trong bối cảnh điều chỉnh được gần hết giá các mặt hàng do nhà nước quản lý đặt ra trong năm 2017.

Bên cạnh đó, dự trực bắt buộc cũng tác động đến mặt bằng lãi suất, bởi nó tác động trực tiếp đến năng lực cung ứng vốn vay ra nền kinh tế của hệ thống ngân hàng.

Tháng 7/2017, NHNN đã giảm 0,25%/năm các mức lãi suất điều hành, nhờ đó hỗ trợ các TCTD giảm chi phí vốn vay, giảm 0,5% lãi suất cho vay ngắn hạn cho 5 nhóm đối tượng ưu tiên. Tính đến cuối năm, mặt bằng lãi suất cho vay của các TCTD phổ biến khoảng 6-9%/năm đối với ngắn hạn, 9-11%/năm đối với trung-dài hạn. Khách hàng có tình hình tài chính lành mạnh, có mức tín nhiệm cao lãi suất cho vay ngắn hạn được các TCTD cho vay chỉ trong khoảng 4-5%/năm.

Lãi suất huy động của Việt Nam trong năm 2017 hầu như không giảm, nếu tính chung từ năm 2011 đến nay, lãi suất huy động giảm 7-10%/năm, trong khi lãi suất cho vay giảm nhiều hơn với 11-14%/năm.

Mặt khác, sự xuất hiện của Thông tư 01/2013/TT-NHNN cho phép các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được thực hiện các hoạt động gửi tiền, nhận tiền gửi có kỳ hạn tốt đa là 3 tháng tại các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khác, đã giải quyết phần nào thanh khoản của hệ thông nếu chỉ trông chờ vào kênh bơm vốn qua thị trường mở (OMO) của NHNN.

Thống kê trên cho thấy, quy mô tiền gửi giữa các TCTD với nhau tính đến hết năm 2017 đạt 569.530 tỷ đồng, tăng đến 150% so với cuối 2016. Theo đó, khác với năm 2016, lãi suất liên ngân hàng năm qua duy trì ở mức rất thấp, giảm mạnh so với cuối năm 2016. Tính đến ngày 21/12/2017, lãi suất qua đêm ở mức 0,9%, lãi suất 1 tuần là 1,1%, lãi suất 1 tháng là 2,2% (giảm so với cuối tháng 12/2016 khoảng 3-4,2 điểm % các kỳ hạn).

Theo đánh giá của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia, dù thanh khoản hệ thống khá tốt, các điều kiện vĩ mô tương đối thuận lợi, lãi suất có tín hiệu giảm nhưng chưa như kỳ vọng.

Thứ nhất, thị trường tiền gửi và thị trường liên ngân hàng kém liên thông. Lãi suất liên ngân hàng duy trì ở mức khá thấp trong khi lãi suất trên thị trường tiền gửi giảm không nhiều, do thanh khoản dồi dào trên thị trường tập trung chủ yếu ở các TCTD lớn. Một số TCTD nhỏ hoặc thuộc diện tái cơ cấu thiếu vốn vẫn khó khăn trong việc cận dòng vốn lãi suất thấp trên thị trường liên ngân hàng, buộc phải giữ nguyên hoặc tăng lãi suất huy động trên thị trường tiền gửi.

Thứ hai, nợ xấu vẫn là rào cản lớn cho việc hạ lãi suất trong khi NIM của các TCTD vẫn còn ở mức khiêm tốn so với các nước trong khu vực. NIM của hệ thống ngân hàng tuy có xu hướng tăng trở lại (ở mức từ 2,74% năm 2014 lên mức khoảng 3% năm 2017) nhưng vẫn thấp so với các nước như Thái Lan (3,07%), Indonesia (5,82%), Philippines (3,58%). Điều này khiến các TCTD không có nhiều động lực để giảm lãi suất cho vay.