Sự 'biến mất' của tàu thuyền gần Trung Quốc: Tai ương mới của chuỗi cung ứng toàn cầu

Theo CNN, các nhà phân tích cho biết họ bắt đầu nhận thấy sự sụt giảm lưu lượng vận chuyển vào cuối tháng 10, khi Trung Quốc chuẩn bị ban hành luật quản lý quyền riêng tư dữ liệu.

Thông thường, các công ty dữ liệu vận chuyển có thể theo dõi tàu thuyền trên toàn thế giới vì chúng được trang bị bộ thu phát Hệ thống Nhận dạng Tự động (AIS).

Hệ thống này cho phép thuyền gửi thông tin – ví dụ như tên, vị trí, tốc độ và hướng đi – đến các trạm dọc theo bờ biển bằng cách sử dụng vô tuyến tần số cao. Nếu thuyền nằm ngoài phạm vi của các trạm đó, thông tin có thể được trao đổi qua vệ tinh.

Nhưng hoạt động này lại không diễn ra ở nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, người chơi quan trọng trong thương mại toàn cầu. Trong ba tuần qua, số thuyền gửi tín hiệu từ Trung Quốc đã lao dốc gần 90%, theo nhà cung cấp dữ liệu vận chuyển toàn cầu VesselsValue.

Bà Charlotte Cook, trưởng bộ phận phân tích thương mại tại VesselsValue cho biết: "Chúng tôi hiện đang chứng kiến sự giảm sút tín hiệu AIS trên mặt đất ở Trung Quốc với quy mô toàn ngành".

Luật dữ liệu mới

Khi được hỏi về vấn đề này, Bộ Ngoại giao Trung Quốc từ chối bình luận. Văn phòng Thông tin Hội đồng Nhà nước Trung Quốc chưa trả lời yêu cầu bình luận từ CNN về lý do các công ty cung cấp dịch vụ cho ngành vận chuyển mất khả năng tiếp cận dữ liệu.

Nhưng các nhà phân tích nghĩ họ biết thủ phạm: Luật Bảo vệ Thông tin Cá nhân của Trung Quốc, có hiệu lực từ 1/11. Luật này yêu cầu các công ty xử lý dữ liệu phải nhận được sự chấp thuận từ chính phủ Trung Quốc trước khi gửi thông tin cá nhân rời khỏi đất Trung Quốc. Quy tắc này phản ánh nỗi lo của Bắc Kinh rằng dữ liệu nhạy cảm có thể rơi vào tay chính phủ nước ngoài.

Luật thông tin cá nhân không đề cập đến dữ liệu vận chuyển. Nhưng các nhà cung cấp dữ liệu Trung Quốc có thể đang giữ lại thông tin để đề phòng, theo ông Anastassis Touros, trưởng nhóm mạng AIS tại Marine Traffic, một nhà cung cấp thông tin tàu thuyền lớn.

"Mỗi khi một quốc gia có luật mới, sẽ cần một khoảng thời gian để mọi người chờ xem việc nào được phép", ông Touros giải thích.

Những chuyên gia khác cung cấp thêm hiểu biết về tầm ảnh hưởng của luật thông tin cá nhân mới có hiệu lực.

Đồng nghiệp tại Trung Quốc của nhà phân tích Cook kể rằng một số bộ phát đáp AIS đã bị dỡ khỏi các trạm vô tuyến dọc theo bờ biển Trung Quốc vào đầu tháng này, theo chỉ đạo của giới chức an ninh quốc gia. Những hệ thống duy nhất được phép cần được cài đặt bởi "các bên đủ tư cách".

Không phải mọi dữ liệu đều biến mất. Vệ tinh vẫn có thể được sử dụng để bắt tín hiệu từ tàu. Nhưng ông Touros nói rằng khi tàu ở gần bờ, thông tin thu thập trong không gian sẽ không tốt bằng dữ liệu có thể thu thập được trên mặt đất.

"Chúng tôi cần các trạm trên mặt đất để có hình ảnh tốt hơn, chất lượng cao hơn", ông nói thêm.

Với Giáng sinh đến gần, việc mất mát dữ liệu từ Trung Quốc đại lục – nhà của 6 trong số 10 cảng cointainer nhộn nhịp nhất thế giới – có thể tạo thêm nhiều rắc rối cho ngành vận tải toàn cầu. Các chuỗi cung ứng vốn đã chịu nhiều căng thẳng trong năm nay khi các cảng bị tắc nghẽn nghiêm trọng còn nhu cầu cho hàng hóa tăng nhanh.

Theo nhà phân tích Charlotte Cook, các công ty vận chuyển dựa vào dữ liệu AIS để dự đoán chuyển động của tàu, theo dõi xu hướng theo mùa và cải thiện hiệu quả hoạt động của cảng. Bà cho biết việc thiếu dữ liệu của Trung Quốc "có thể ảnh hưởng đáng kể đến khả năng hiển thị chuỗi cung ứng đại dương gần Trung Quốc".

Trung Quốc là nhà nhập khẩu than và quặng sắt lớn trên thế giới, đồng thời là nhà xuất khẩu container lớn. 

Ông Georgios Hatzimanolis, chuyên gia truyền thông của Marine Traffic nhận định: "Vào mùa Giáng sinh, thiếu hụt dữ liệu từ Trung Quốc sẽ có tác động cực lớn lên các chuỗi cung ứng. Hiện giờ đây là yếu tố quan trọng nhất".

Ông dự kiến tổn thất dữ liệu từ Trung Quốc "dù chỉ một phút" sẽ có "tác động lớn lên chuỗi cung ứng", vì doanh nghiệp có thể mất thông tin quan trọng về thời điểm tàu cập bến, dỡ hàng và rời cảng.

Tự cô lập?

Gần đây một số quan chức hàng đầu ở Bắc Kinh đã cố gắng dập tắt lo ngại của nhà đầu tư quốc tế rằng Trung Quốc đang tự cô lập mình với thế giới vì ưu tiên an ninh quốc gia.

Phó Thủ tướng Vương Kỳ Sơn phát biểu trong Diễn đàn Kinh tế mới Bloomberg rằng Trung Quốc sẽ không "phát triển cô lập với thế giới". Đồng thời ông kêu gọi các quốc gia giữ cho chuỗi cung ứng "ổn định và trơn tru".

Nhưng trong đại dịch COVID-19, Trung Quốc cũng đã ban hành nhiều chính sách hướng nội hơn.

Ví dụ, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tăng cường thúc đẩy khả năng tự cung cấp, nhấn mạnh sự cần thiết phải tạo ra các chuỗi cung ứng "độc lập và có thể kiểm soát" để đảm bảo an ninh quốc gia.

Và với luật dữ liệu an ninh gần đây, Cục Quản lý mạng Trung Quốc viện dẫn lo ngại về khả năng dữ liệu cá nhân mà các công ty công nghệ nắm giữ có thể bị khai thác bởi các chính phủ nước ngoài.

Tuy nhiên, Trung Quốc có thể phải trả giá nếu nước này đi quá xa trong nỗ lực bảo vệ mình khỏi sự can thiệp của nước ngoài.

Ông Hatzimanolis, chuyên gia truyền thông của Marine Traffic nói: "Nếu Trung Quốc thực sự nghiêm túc trong việc thúc đẩy tính minh bạch, kết nối lại hoặc duy trì kết nối với thế giới ... thì họ hoàn toàn không có lý do gì để tạo ra các quy định nhằm hạn chế dữ liệu tàu thuyền được truyền đi".

"Nếu chúng ta không thể quan sát thời điểm các tàu đến và rời khỏi Trung Quốc thì chuỗi cung ứng sẽ bị phân mảnh hơn nữa".