Trung Quốc đột nhiên 'tìm thấy' 12 triệu trẻ em, quy mô dân số thực sự ra sao?

Niên giám thống kê do chính phủ Trung Quốc công bố năm 2021 cho biết số trẻ em được sinh ra trong 10 năm từ 2000 đến 2010 là 172,5 triệu trẻ, cao hơn nhiều con số 160,9 triệu ghi nhận trong tổng điều tra dân số năm 2010.

Theo Bloomberg, sự chênh lệch này có thể là kết quả của việc phụ huynh không đăng ký khai sinh cho con mình nhằm tránh bị trừng phạt do vi phạm chính sách một con. Trung Quốc mới chỉ bắt đầu cho phép người dân có con thứ hai kể từ năm 2016. Điều này có nghĩa là một số phụ huynh không chính thức khai báo một đứa trẻ mới sinh cho đến khi đứa trẻ tròn 6 tuổi và cần đi học, theo nhà nhân khẩu học độc lập He Yafu.

Khoảng 57% trẻ bị khai báo muộn là nữ, cho thấy sự chênh lệch có thể một phần liên quan đến việc cha mẹ không cho báo cáo con gái đầu lòng để cố sinh con trai.

Ngoài ra, điều tra dân số 2010 được tiến hành vào 1/11/2020, do đó đã bỏ lỡ số trẻ chào đời trong hai tháng cuối năm. Các cuộc điều tra dân số cũng thường không bao gồm những người đã mất hoặc di cư trong những năm xen kẽ.

Sự sửa đổi số liệu này cho thấy khó khăn trong việc đếm chính xác số người ở quốc gia đông dân nhất thế giới. Tỷ lệ sinh trong các năm từ 2011 đến 2017 cũng được điều chỉnh tăng trong niên giám thống kê mới nhất, cho thấy vấn đề tính thiếu số lượng trẻ em có thể sẽ tiếp diễn sau 2010.

Tuy nhiên với việc Trung Quốc về bản chất đã loại bỏ giới hạn sinh con, có thể trong tương lai sẽ có ít sự việc "đếm sót" như thế này hơn. Tuy giới hạn cho hầu hết các gia đình vẫn là ba con, nhưng những người vượt quá hạn mức này không phải chịu hình phạt gì.

Chuyện lạ

Việc Trung Quốc "đếm sót" cả chục triệu trẻ em trong báo cáo điều tra dân số là điều đáng ngạc nhiên, vì từ lâu giới học thuật đã có nghi ngờ rằng nước này cố thổi phồng dân số chứ không phải là hạ thấp.

Tiến sĩ Yi Fuxian, nhà khoa học cấp cao tại Đại học Wisconsin-Madison, chỉ ra rằng trong năm 2000 và 2010, tổng tỷ suất sinh (TFR) của Trung Quốc lần lượt là 1,22 và 1,18, nhưng các con số đã được điều chỉnh thành 1,8 và 1,63.

Những sửa đổi trên được thực hiện trên cơ sở dữ liệu tuyển sinh tiểu học. Quan chức thống kê Trung Quốc cho rằng đây là số liệu đáng tin cậy vì giáo dục công lập bao gồm mọi trẻ em Trung Quốc.

Tuy nhiên, dữ liệu nhập học ở Trung Quốc thường bị thổi phồng để chính quyền địa phương nhận được nhiều trợ cấp giáo dục hơn từ Bắc Kinh.

Theo bản tin của đài CCTV vào tháng 1/2012, huyện Giới Thủ, tỉnh An Huy báo cáo có 51.586 học sinh tiểu học, trong khi con số thực tế chỉ là 36.234, cho phép chính quyền xin thêm 10,6 triệu nhân dân tệ (khoảng 1,5 triệu USD) từ ngân sách nhà nước.

Các số liệu gần đây của Trung Quốc cũng có điểm mâu thuẫn. Ví dụ năm 2020, Cục Thống kê Trung Quốc cho biết có 227 triệu trẻ được sinh ra từ năm 2006 đến 2019 và báo cáo điều tra dân số cho thấy có 241 triệu người Trung Quốc từ 1 đến 14 tuổi vào năm ngoái. Tuy nhiên, điều đó có nghĩa là tỷ lệ sinh trung bình của Trung Quốc trong năm 2006 đến 2019 lên tới 1,7 đến 1,8 con/phụ nữ.

Do chính phủ Trung Quốc thực thi các chính sách kiểm soát dân số nghiêm ngặt trong thời kỳ đó (chính sách hai con mới được áp dụng từ 1/1/2016) tỷ lệ sinh gần 2 thế này có vẻ rất khó tin.

Không bàn đến con số 1,22 và 1,18 mà Tiến sĩ Yi Fuxian đưa ra, bản thân con số chính thức 1,7 cũng là khá thấp, không đủ để duy trì ổn định dân số. Để dân số dài hạn không suy giảm, tỷ lệ TFR phải đạt 2,1.

Tiến sĩ Yi Fuxian cho rằng tổng quy mô dân số Trung Quốc hiện nay là khoảng 1,28 tỷ người chứ không phải 1,41 tỷ như chính quyền công bố.

Theo Bloomberg, số lượng trẻ sơ sinh ở Trung Quốc được dự đoán là sẽ tiếp tục đi xuống và tổng dân số có thể bắt đầu giảm kể từ năm nay. Như vậy, với dân số hiện tại của Trung Quốc và Ấn Độ lần lượt là 1,4 và 1,38 tỷ dân, Trung Quốc có khả năng sẽ sớm bị mất danh đông dân nhất thế giới.

Đây là điều Bắc Kinh muốn tránh vì doanh nghiệp ngoại sẽ có động lực rút vốn đầu tư khỏi Trung Quốc mà đổ vào Ấn Độ để tận dụng lợi thế lao động cũng như thị trường tiêu thụ của nước này.