Sàn giao dịch London cứu tài phiệt kim loại Trung Quốc thoát lỗ 11 tỷ USD

Theo CNN, ông Xiang Guangda, chủ sở hữu của tập đoàn thép không gỉ và nhà sản xuất nickel lớn nhất thế giới Tsingshan đã đặt cược rằng giá nickel (đọc là ni-ken hoặc kền) sẽ sụt giảm.

Sau khi thế giới thoát khỏi đại dịch, nhu cầu nickel tăng vọt, đẩy giá lên cao. Tuy nhiên, ông Tsingshan cho rằng giá kim loại này sẽ không ổn định vào quyết định bán khống (short) khoảng 150.000 tấn nickel. Vị thế bán khổng lồ khiến ông Tsingshan có được biệt danh "Big Short".

Đen đủi thay, do cuộc xung đột Ukraine, giá hợp đồng tương lai của kim loại này tăng vọt 250%, khiến ông Xiang và công ty đứng trước nguy cơ vỡ nợ. Thế nhưng, điều kỳ lạ là thực tế ông chẳng chịu bao nhiêu thiệt hại, trong khi các bên liên quan thì đang phải gồng mình lên bù lỗ.

Cục nợ 11 tỷ USD 

Vào thời điểm cao nhất, vị thế short của ông Xiang tương đương với 1/8 tổng số hợp đồng nickel trên thị trường. Từ năm 2020 đến 2021, ông đã có vị thế bán khống khoảng 30.000 tấn kim loại tại Sàn giao dịch Kim loại London (LME).

Hơn 120.000 tấn nickel khác được bán khống qua giao dịch phi tập trung (OTC) với các ngân hàng như JPMorgan, BNP Paribas, Standard Chartered và United Overseas Bank. Giao dịch OTC là hoạt động mua bán không có sự giám sát của sàn giao dịch.

Thế rồi, giữa ngày 4 và 8/3/2022, một đợt bán non (short squeeze) đã khiến cho hợp đồng tương lai nickel tăng vọt, từ khoảng 29.000 USD/tấn lên 100.000 USD/tấn. Nếu giá vẫn duy trì ở mức này, ông Xiang sẽ nợ sàn LME số tiền hơn 10 tỷ USD, đủ để khiến tập đoàn Tsingshan phá sản.

Theo Bloomberg News, ông Xiang đã phân chia vị thế short của mình tại 10 ngân hàng và nhà môi giới khác nhau. Khi giá nickel đột ngột tăng, ông Tsingshan đột nhiên mắc nợ mỗi tổ chức trên hàng trăm triệu USD và khó có thể đáp ứng được yêu cầu gọi ký quỹ (margin call).

Nếu không có tiền, ông Xiang sẽ cần phải giao ngay hàng trăm nghìn tấn nickel, việc mà ngay cả tập đoàn kim loại lớn nhất thế giới cũng khó có thể xoay sở nổi.

Và không chỉ có duy nhất ông Xiang và tập đoàn Tsingshan gặp rắc rối. Nhiều nhà bán khống khác cũng bị gọi ký quỹ với tổng quy mô lớn chưa từng thấy trong lịch sử 145 năm hoạt động của LME. Hàng loạt doanh nghiệp đứng trước bờ vực vỡ nợ, gây bất ổn cho thị trường nickel toàn cầu. 

Sàn giao dịch dang tay giải cứu

Một chi tiết đáng chú ý là vào tháng 6/2012, Sàn Giao dịch Chứng khoán Hong Kong (HKEX) đã mua lại Sàn Giao dịch Kim loại London (LME) với giá 1,4 tỷ bảng Anh, tương đương 2,2 tỷ USD. HKEX được nhiều người cho rằng đã hớ khi mua lại LME, nhưng 10 năm sau, thương vụ này đã đem lại quả ngọt cho Trung Quốc.

Trong một sự can thiệp chưa có trong tiền lệ, sàn LME đã tạm thời đóng cửa thị trường trong vòng một tuần và hủy bỏ 9.000 giao dịch vào hôm 8/3, với tổng trị giá 4 tỷ USD. Động thái trên đã đẩy giá nickel xuống dưới mức 50.000 USD.

Thế nhưng, mức giá 50.000 USD/tấn vẫn đồng nghĩa với việc tập đoàn Tsingshan thua lỗ hàng tỷ USD. Ông Xiang được cho là đã từ chối trả số tiền trên. Các ngân hàng đã phải nhượng bộ bởi lo lắng về những thách thức khi theo đuổi các cuộc chiến pháp lý tại Trung Quốc và Indonesia. 

Theo Bloomberg, ông Xiang cuối cùng đồng ý với thỏa thuận về việc từ từ giảm vị thế short nickel của mình một khi giá xuống dưới 30.000 USD/tấn.

Khi sàn giao dịch mở cửa trở lại một tuần sau đó, giá nickel đã giảm và Tsingshan có thể nhanh chóng thu hồi được 20% vị thế bán của mình. 

Đến tháng 5, các đợt phong tỏa COVID tại Trung Quốc đã làm giảm giá nickel và Tsingshan gần như đã phục hồi hoàn toàn. Ông Xiang đã giải quyết các khoản nợ tồn đọng của mình với JPMorgan và các ngân hàng khác khoảng 1 tỷ USD, theo JPMorgan. Tập đoàn Tsingshan có thể dễ dàng chi trả món nợ này với doanh thu 56 tỷ USD vào năm ngoái.

Kẻ thắng lại hóa người thua 

Các đối tác giao dịch của Tsingshan lẽ ra có thể lãi khủng nhờ đoán đúng xu hướng giá nickel nhưng thực tế lại phải chịu thua lỗ. JPMorgan báo cáo một khoản lỗ trị giá 120 triệu USD liên quan đến nickel trong quý I. 

"Chúng tôi đang giúp khách hàng của mình vượt qua khó khăn", Giám đốc điều hành Jamie Dimon của JPMorgan cho biết. "Đã có một chút thua lỗ trong quý này, nhưng JPMorgan sẽ vượt qua. Chúng tôi sẽ xem xét những gì mình đã làm sai và những gì mà LME có thể làm khác đi".

LME vẫn đang đối phó với sự sụt giảm từ đợt bán non. Khối lượng giao dịch vẫn chưa phục hồi, đặt ra câu hỏi về khả năng của sàn giao dịch trong việc xác định chính xác giá nickel. Khối lượng giao dịch trong quý II tại LME đã giảm 21% trong so với ba tháng đầu năm 2022.

LME sẽ yêu cầu tất cả người tham gia công bố những vị thế OTC của mình kể từ ngày 18/7. Nếu điều khoản này được đưa vào trước tháng 3, LME sẽ biết rằng một công ty đang bán khống 150.000 tấn nickel.

Một số quỹ đầu cơ lâu năm đặt cược rằng nguồn cung nickel sẽ giảm sau khi Nga tấn công Ukraine bởi Moscow cung cấp khoảng 20% lượng nickel cao cấp trên toàn cầu. Nguồn cung hạn hẹp cũng đồng đồng nghĩa với giá tăng, và vào ngày 8/3 nickel đã có thể chạm mốc 100.000 USD, đem lại khoản lợi nhuận khổng lồ.

Thế nhưng quyết định hủy bỏ toàn bộ 9.000 giao dịch trong hôm 8/3 đã khiến các quỹ đầu cơ mất đi số tiền khoảng 4 tỷ USD.

"Rất vui khi thấy JPMorgan và ‘Big Short’ đã thoát khỏi đợt bán non này chỉ với vài vết trầy xước", ông Cliff Asness nói một cách mỉa mai. Ông là người sáng lập của công ty quản lý tài sản 124 tỷ USD có tên AQR Capital Management, một trong những người bị mất tiền khi LME hủy bỏ giao dịch nickel hôm 8/3.