Quốc gia nào chịu ảnh hưởng nhiều nhất từ lệnh cấm xuất khẩu nhiên liệu của Nga?
Theo Reuters, ngày 21/9, Nga cho biết họ đã tạm thời cấm xuất khẩu xăng và dầu diesel cho tất cả quốc gia trừ 4 thành viên của Liên minh kinh tế Á - Âu do Moscow đứng đầu, bao gồm Belarus, Kazakhstan, Armenia và Kyrgyzstan, nhằm đối phó với tình trạng thiếu hụt trong nước.
Các chuyên gia đánh giá động thái này sẽ làm gián đoạn thương mại toàn cầu vốn đã phải điều chỉnh trước các lệnh trừng phạt của một số nước đối với việc xuất khẩu nhiên liệu của Nga.
Nga đã nới lỏng một số hạn chế vào ngày 25/9 khi cho phép xuất khẩu nhiên liệu cho một số tàu và dầu diesel có hàm lượng lưu huỳnh cao.
Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng các nhà nhập khẩu vẫn sẽ phải tìm nguồn cung thay thế cho đến khi Nga có thể bổ sung nguồn dự trữ của mình.
Các thương nhân cho biết thị trường nhiên liệu ở Nga, một trong những nhà sản xuất dầu lớn nhất thế giới, bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố bao gồm bảo trì tại các nhà máy lọc dầu, tắc nghẽn đường sắt và sự suy yếu của đồng Rúp kích thích xuất khẩu…
Nga đã cố gắng giải quyết tình trạng thiếu dầu diesel và xăng trong những tháng gần đây nhưng lại chuyển sang hạn chế xuất khẩu để ngăn chặn cuộc khủng hoảng nhiên liệu, điều có thể gây khó xử cho Điện Kremlin khi cuộc bầu cử tổng thống sắp diễn ra vào tháng 3.
Lệnh cấm diesel sẽ có tác động lớn nhất vì Nga là nước xuất khẩu nhiên liệu này bằng đường biển hàng đầu thế giới. Theo công ty phân tích dầu mỏ Vortexa, nước này đã vận chuyển trung bình 1,07 triệu thùng dầu diesel mỗi ngày từ đầu năm đến ngày 25/9, chiếm hơn 13,1% tổng giao dịch dầu diesel bằng đường biển trên toàn cầu.
Tuy nhiên, với mặt hàng xăng, Vortexa cho biết đây là nhà xuất khẩu ít quan trọng hơn nhiều, vận chuyển trung bình 110.000 thùng/ngày trong năm tính đến ngày 25/9.
Nga cho biết xuất khẩu sẽ quay trở lại sau khi thị trường nội địa ổn định, nhưng không đưa ra mốc thời gian chính xác.
Các nhà phân tích, chẳng hạn như công ty tư vấn FGE Energy, cho biết lệnh cấm diesel có thể kéo dài tới hai tuần trước khi Nga bổ sung nguồn dự trữ và tiếp tục xuất khẩu.
Kỳ vọng về độ dài của lệnh cấm xăng là khác nhau. JP Morgan cho biết tình trạng này có thể kéo dài vài tuần cho đến khi mùa thu hoạch kết thúc vào tháng 10, trong khi FGE Energy cho biết việc bổ sung lượng xăng dự trữ của Nga có thể mất tới hai tháng.
Quốc gia nào sẽ bị ảnh hưởng nhất?
Sau khi EU cấm nhập khẩu nhiên liệu của Nga, nước này đã chuyển hướng xuất khẩu dầu diesel và các nhiên liệu khác sang Brazil , Thổ Nhĩ Kỳ, một số nước Bắc và Tây Phi cũng như các quốc gia vùng Vịnh ở Trung Đông.
Dữ liệu LSEG cho thấy lệnh cấm của Nga sẽ làm thay đổi dòng chảy đó một lần nữa. Nguồn cung dầu diesel từ các cảng của Nga đến Brazil đạt khoảng 4 triệu tấn trong năm tính đến ngày 25/9, so với 74.000 tấn trong cả năm 2022. Nhiên liệu của Nga đã thay thế việc nhập khẩu dầu diesel của Brazil từ Mỹ.
Các nguồn tin thị trường cho biết lệnh cấm xuất khẩu dầu diesel kéo dài của Nga có thể buộc Brazil phải thay thế tới 400.000 tấn nhiên liệu mỗi tháng. Thổ Nhĩ Kỳ là điểm đến hàng đầu cho nguồn cung dầu diesel từ các cảng của Nga sau lệnh cấm vận của EU, tổng cộng khoảng 7 triệu tấn kể từ khi lệnh cấm vận diễn ra. Tuy nhiên, họ vẫn có thể nhập dầu có hàm lượng lưu huỳnh cao của Nga, các thương nhân cho hay.
Nguồn cung cấp thay thế sẽ từ đâu?
Các nguồn tin cho biết các quốc gia châu Phi dự kiến sẽ chuyển sang sử dụng nguồn cung cấp dầu diesel từ Trung Đông, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.
Dữ liệu theo dõi vận chuyển từ Kpler và hai công ty môi giới tàu cho thấy ít nhất 132.000 tấn dầu diesel giao vào tháng 9 sẽ hướng tới Châu Phi từ nhà máy lọc dầu Duqm mới của Oman.
Các nhà nhập khẩu Mỹ Latinh có thể sẽ chuyển sang mua hàng ở Bờ Vịnh Mỹ và Trung Đông. Xuất khẩu dầu diesel từ Trung Đông sang Mỹ Latinh ở mức cao nhất trong 8 tháng là 315.000 tấn. Châu Âu cũng có thể lấp đầy phần nào khoảng trống do lệnh cấm xăng dầu của Nga để lại. FGE cho biết các nhà cung cấp Tây Bắc Âu, vốn đã mất thị phần ở Tây Phi vào tay nguồn cung của Nga trong năm nay, có thể tham gia vào.
Sự thay đổi trong dòng thương mại nhiên liệu có ý nghĩa gì đối với châu Âu?
Kể từ khi Nga cấm nhập khẩu nhiên liệu, châu Âu đã tìm kiếm nhà cung cấp ở nơi khác, bao gồm cả từ Trung Đông. Sự cạnh tranh để giành được những nguồn cung đó giờ đây sẽ gia tăng do lệnh cấm của Nga, điều này sẽ có tác động dây chuyền đến châu Âu.
Do đó, các thương nhân cho biết họ kỳ vọng các nhà máy lọc dầu Đông Bắc Á ở Trung Quốc và Hàn Quốc sẽ thúc đẩy xuất khẩu dầu diesel sang lục địa này.
Trung Quốc đã xuất khẩu khoảng 190.000 tấn dầu diesel sang châu Âu trong tháng 9, với 45.000 tấn dự kiến được vận chuyển vào tháng 10 cũng đến các nước phương Tây.
