'Nỗi khổ' của thị trường pin xe điện: Phụ thuộc phần lớn vào Trung Quốc, khó khăn trong việc tìm kiếm nguyên liệu

Lĩnh vực xe điện đang phát triển nhanh chóng. Dù vậy, vấn đề của thị trường này là liệu lĩnh vực sản xuất pin có thể theo kịp sự phát triển nhanh chóng đó hay không, theo The Economist.

Theo dữ liệu từ BloombergNEF, tổng doanh số bán xe điện dự kiến tăng 8% từ năm 2021 lên 40% vào năm 2030, tương đương 35 – 40 triệu chiếc. Với số lượng lớn như vậy, tất nhiên nhu cầu sử dụng pin sẽ tăng cao.

Theo ước tính của Bernstein, một công ty quản lý tài sản, nhu cầu sử dụng pin cho xe điện sẽ tăng gấp 9 lần vào cuối thập kỷ này, lên khoảng 3.200 GWh. Con số tương tự được công ty tư vấn Rystad báo cáo là 4.000 GWh.

Những con số này là minh chứng cho thấy thị trường pin toàn cầu đang vô cùng sôi động. Chẳng hạn, nhà sản xuất pin lớn nhất thế giới CATL của Trung Quốc mới đây cũng đã công bố khoản đầu tư có giá trị lên tới 7,5 tỷ USD để xây dựng gigfactory thứ hai ở châu Âu.

Trong khi đó, các doanh nghiệp ô tô phương Tây đang nỗ lực để giảm sự phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc trong bối cảnh giá nguyên vật liệu biến động do ảnh hưởng từ nhiều nguyên nhân. Cụ thể, giá kim loại sản xuất pin đã chứng kiến mức tăng vọt trong nửa đầu năm 2022, qua đó dự kiến sẽ đẩy chi phí sản xuất pin lên cao hơn trong năm nay.

Ngành công nghiệp xe điện cần trữ lượng pin lớn

Nhìn chung, nếu 282 gigafactory pin mà các công ty đang lên kế hoạch vận hành vào năm 2031 hoạt động theo đúng dự kiến thì tổng trữ lượng pin toàn cầu sẽ đạt mức 5.800 GWh, theo công ty tư vấn Benchmark Minerals.

Bên cạnh đó, Bernstein ước tính tổng trữ lượng pin của 6 nhà sản xuất pin hàng đầu thế giới hiện tại, gồm BYD, CATL, LG, Samsung, SK Innovation và Panasonic sẽ tăng thêm 1.360 GWh trong cùng giai đoạn trên.

Tuy nhiên, vẫn còn đó một số vấn đề đáng chú ý. Theo Matteo Fini, chuyên gia của S&P Global Mobility, một gigafactory phải mất khoảng ba năm để xây dựng, nhưng sẽ cần thêm nhiều thời gian hơn mới có khả năng đạt công suất tối đa. Vì vậy, tổng trữ lượng pin vào cuối thập kỷ này có thể không bằng con số ước tính trước đó của các công ty tư vấn.

Ngoài ra, vấn đề về công nghệ cũng như thông số kỹ thuật cũng cần được nhắc tới bởi mỗi nhà máy lại có những con số riêng biệt. Điều này đồng nghĩa với việc pin được sản xuất từ nhà máy này không thể thay thế cho sản phẩm từ nhà máy khác.

Sự phụ thuộc vào Trung Quốc

Theo The Economist, khó khăn lớn nhất đối với các nhà sản xuất ô tô phương Tây hiện nay là sự thống trị của những nhà sản xuất pin Trung Quốc, những người đang sở hữu khoảng 80% công suất sản xuất cell pin trên thế giới. Dù được dự báo sẽ giảm trong thập kỷ tới, nhưng công suất sản xuất cell pin của các doanh nghiệp Trung Quốc được dự báo vẫn sẽ dao động trong khoảng 70%. Mỹ, châu Âu và các khu vực khác sẽ chiếm 30% còn lại.

Trong bối cảnh đó, những nhà sản xuất của Mỹ đang nỗ lực liên doanh với các nhà sản xuất pin của Hàn Quốc để tự chủ nguồn cung ứng pin nội địa. Cụ thể, trong tháng 7, Ford đã bắt tay SK Innovation để đạt thỏa thuận xây dựng nhà máy tại Tennessee và hai nhà máy ở Kentucky. Cùng thời điểm, GM và LG cũng đã đầu tư 7 tỷ USD cho ba nhà máy ở Michigan, Ohio và Tennessee.

Các hãng xe châu Âu thậm chí còn mở rộng với tốc độ nhanh hơn. Gã khổng lồ nước Đức Volkswagen dự định xây tới 6 gigafactory vào năm 2030; BMW hợp tác với các công ty sản xuất pin của Hàn Quốc hay Mercedes-Benz đầu tư vào sản xuất pin thông qua liên doanh. Thậm chí, ngay cả những startup như NorthVolt của Thụy Điển cũng không ngồi im.

Dù có những động thái tích cực, song không thể phủ nhận thực tế rằng ngành ô tô điện toàn cầu vẫn đang phụ thuộc khá nhiều vào nguồn cung pin từ Trung Quốc. Trong bối cảnh nền kinh tế vĩ mô đang trở nên bất ổn, kết hợp với mối quan hệ ngày càng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, vấn đề này càng trở nên nghiêm trọng trong quá trình phát triển của ngành công nghiệp xe điện toàn cầu.

Khó khăn trong tìm kiếm nguyên liệu sản xuất

Không chỉ đối mặt với vấn đề tại Trung Quốc mà các nhà sản xuất ô tô toàn cầu còn phải đối mặt với thách thức trong việc tìm kiếm nguyên liệu sản xuất.

Niken là một nguyên liệu được sử dụng trong sản xuất pin xe điện. Sản lượng niken đang tăng nhanh tại Indonesia, qua đó thu hút nhiều nhà sản xuất xe điện hàng đầu, bao gồm Tesla. Điều này có thể đảm bảo phần nào nguồn cung niken cho hoạt động sản xuất pin trên thế giới.

Dù vậy, Niken lại không phải là một nguyên liệu cao cấp. Ngoài ra, quá trình sản xuất niken còn thải ra lượng khí thải carbon lớn. Điều này hoàn toàn đi ngược với những gì mà ngành công nghiệp xe điện muốn mang lại cho người tiêu dùng.

Tuy nhiên, vấn đề quan trọng nhất vẫn nằm ở lithium khi nguồn cung nguyên liệu này đang đối diện với một tương lai bất định. Vào tháng 7, lãnh đạo của Albermarle Corp, nhà sản xuất lithium hàng đầu thế giới đã cảnh báo rằng bất chấp những nỗ lực mở rộng nguồn cung, các nhà sản xuất ô tô vẫn sẽ phải đối mặt với một sự thật phũ phàng rằng nguồn cung pin lithium sẽ bị hạn chế đi nhiều trong thập kỷ tới.

Trung Quốc chiếm thị phần lớn thị trường tinh chế nguyên liệu

Trong trường hợp ngành công nghiệp xe điện có thể đảm bảo được nguồn cung hay năng lực sản xuất pin, thì vẫn còn đó một vấn đề tồn đọng, và tiếp tục liên quan tới Trung Quốc, đó là tinh chế, thứ mà thị trường tỷ dân gần như đang độc quyền.

Các doanh nghiệp Trung Quốc tinh chế tới gần 70% lithium, 84% niken và 85% coban. Theo Trafigura, cả doanh nghiệp châu Âu và Bắc Mỹ dự kiến dựa vào các nhà cung cấp nước ngoài, đa số là Trung Quốc, với ít nhất một nửa công suất để chuyển đổi quặng tinh chế thành nguyên liệu sản xuất pin. Trong khi đó, ngành công nghiệp nước này phần lớn dùng nhiệt điện than.

Chính phủ các nước phương Tây đã sớm nhìn ra vấn đề này và đang nỗ lực để đa dạng hóa đầu vào. Chẳng hạn, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã công bố kế hoạch cho tiết về chuỗi cung ứng nội địa cho pin, hay như viêc EU đã thành lập một liên minh về pin từ năm 2017 để cùng nhau giải quyết các vấn đề về thị trường này.