Nhờ cú hích EVFTA, trái cây Việt ồ ạt xuất sang châu Âu

Nhà nhập khẩu sẽ ưu tiên mua trái cây Việt Nam nhờ EVFTA

Chỉ sau một tháng hiệp định thương mại Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) có hiệu lực, hàng loạt mặt hàng nông sản của Việt Nam đã tạo ấn tượng với những lô hàng đầu tiên tận dụng ưu đãi của hiệp định.

Gần đây nhất, ngay sau khi lô chanh dây và cà phê đầu tiên xuất sang châu Âu (EU) theo EVFTA, ngày 17/9, lô hàng gồm 20.000 trái dừa tươi, 12 tấn bưởi da xanh và 3 tấn thanh long của Công ty VinaT&T cũng tiếp bước theo sau bằng cả đường không và đường biển.

Trao đổi với người viết, ông Nguyễn Đình Tùng, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Vina T&T, cho biết đây không phải là lô hàng rau quả đầu tiên mà công ty xuất khẩu sang thị trường EU từ đầu năm đến nay nhưng là lô hàng đầu tiên được hưởng những ưu đãi do hiệp định EVFTA mang lại.

"Tổng giá trị lô hàng xuất sang châu Âu lần này đạt khoảng 73.000 USD", ông Tùng chia sẻ

Theo ông Tùng, sau khi EVFTA có hiệu lực các mặt hàng xuất khẩu rau quả của Việt Nam vào EU sẽ được hưởng nhiều lợi thế, đặc biệt là thuế quan sẽ giảm rất đáng kể so với trước, làm tăng sức cạnh tranh của mặt hàng rau quả Việt.

"Trước khi có EVFTA, tại EU, trái cây Việt có giá khá cao so với các đối thủ như Thái Lan, Indonesia, Trung Quốc, Malaysia… nhưng nay nhờ thuế giảm nên các nhà nhập khẩu sẽ ưu tiên mua hàng của Việt Nam hơn", ông nói.

Dự kiến trước mắt mỗi tuần Công ty Vina T&T xuất khẩu khoảng 20 tấn trái cây các loại sang EU, sau đó sẽ tăng dần, ông Nguyễn Đình Tùng cho biết thêm.

Trên thực tế, EU hiện là thị trường xuất khẩu lớn thứ 4 của rau quả Việt Nam. Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh nhận định: "EU là một thị trường rất triển vọng với 27 nước thành viên, 511 triệu dân, bình quân thu nhập trên 35.000 USD/năm, sức mua rất lớn. Nông sản Việt Nam, đặc biệt là trái cây với thị trường EU không có sự cạnh tranh trực tiếp với nhau mà bổ trợ cho nhau. Đây là một cơ hội rất lớn."

Khi EVFTA có hiệu lực, thuế suất của mặt hàng này được cắt giảm sâu từ ngưỡng 6 - 10% về 0%, nhiều mặt hàng có lộ trình ngắn từ 1 đến 6 năm.

Cụ thể, EU xóa bỏ ngay 94% trong tổng số 547 dòng thuế rau quả và các chế phẩm từ rau quả, trong đó có nhiều sản phẩm là thế mạnh của Việt Nam như vải, nhãn, chôm chôm, thanh long, dứa, dừa, bưởi....

Phần lớn các dòng thuế EU cam kết xóa bỏ ngay hiện đều đang có mức thuế MFN trung bình là trên 10%, cá biệt có những sản phẩm rau quả đang chịu thuế trên 20%. 

Mức cam kết này của EU được đánh giá là sẽ tạo ra lợi thế lớn về giá cho rau quả Việt Nam, đặc biệt trong cạnh tranh nhập khẩu vào EU với các nước có thế mạnh về rau quả chưa có FTA với EU như Thái Lan, Trung Quốc, Malaysia, Indonesia...

Theo ông Nguyễn Hữu Lập, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre, tiềm năng và cơ hội xuất khẩu trái cây nhiệt đới sang EU của tỉnh Bến Tre rất lớn, với các sản phẩm chủ lực là dừa và cây ăn trái. Đến nay, diện tích dừa của tỉnh khoảng 73.000 ha, sản lượng hơn 626.000 tấn; trong đó diện tích dừa uống nước khoảng 10.000 ha.

Thời gian qua, diện tích dừa sản xuất theo hướng hữu cơ trên địa bàn tỉnh tăng khá nhanh, với khoảng 4.000 ha được cấp giấy chứng nhận. Ngoài ra, tỉnh còn có gần 30.000 ha cây ăn trái, với sản lượng hơn 330.000 tấn.

Còn cả một quá trình để thích ứng, chuyển đổi

Bên cạnh cơ hội mà EVFTA mang lại, các chuyên gia cho rằng vẫn có những thách thức cần phải đối mặt bởi khi EU mở cửa rất mạnh mẽ, giảm thuế nhưng đồng thời cũng đặt ra những hàng rào kĩ thuật rất chặt chẽ, từng yêu cầu về chất lượng hàng nông sản đối với loại thị trường này.

Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT), đánh giá hiệp định này sẽ là cú hích giúp chuẩn hoá qui trình sản xuất cho trái cây Việt Nam. Trước những rào cản kĩ thuật được qui định trong EVFTA, người nông dân, doanh nghiệp Việt cần phải dẫn thích ứng để đáp ứng chất lượng theo yêu cầu của EU.

"Chúng ta còn cả một quá trình để thích ứng, chuyển đổi, từ tư duy quản lí nhà nước lẫn tuy duy sản xuất gắn liền kinh tế thị trường", ông Toản nói.

Đồng quan điểm ông Jacques Poulain, đại diện Hiệp hội doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham), cho biết EVFTA tạo cơ hội cho xuất khẩu trái cây Việt, đồng thời tạo cơ hội cho người tiêu dùng châu Âu được tiêu dùng trái cây nhiệt đới chất lượng với giá cả phải chăng.

Tuy nhiên, ông Poulain Jacques khuyến nghị doanh nghiệp cần kiểm soát chặt chẽ hơn nữa nguyên liệu trước khi chế biến và phải đảm bảo các tiêu chuẩn sản xuất. Vấn đề này cần được giải quyết ngay để nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam với các quốc gia trên thế giới.

"Bên cạnh đó, cần tăng trưởng bền vững để ổn định thu nhập cho người nông dân, giảm lượng khí thải nhà kính, điều chỉnh sản xuất theo nhu cầu của thị trường, xem xét những thách thức của biến đổi khí hậu, phát triển các trang trại để tập trung sản xuất hữu cơ.

Nếu giải quyết được các vấn đề sản xuất nông nghiệp sạch và bền vững, Việt Nam sẽ có tiềm năng đẩy mạnh xuất khẩu trái cây và nông sản vào EU thời gian tới", đại diện EuroCham nhấn mạnh.

Chia sẻ "bí quyết" đón đầu cơ hội xuất khẩu trái cây sang EU khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực, ông Tùng cho hay Vina T&T đã đầu tư đổi mới công nghệ tiên tiến, trang thiết bị hiện đại trong lĩnh vực sản xuất, chế biến và xuất khẩu trái cây.

Hiện tại, công ty vẫn phải luôn đảm bảo truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn GlobalGAP, các nhà máy chế biến, đóng gói trái cây áp dụng tiêu chuẩn như ISO, HACCP, phát triển các sản phẩm chế biến sâu đáp ứng qui định của thị trường EU.

Với những cơ hội và lợi thế sẵn có, doanh nghiệp này kì vọng doanh số xuất khẩu trái cây tươi sang EU năm 2020 sẽ tăng 20% so với  con số 6,45 triệu USD của năm ngoái nhờ EVFTA. 

Trong khi đó, với toàn ngành, Thứ trưởng Lê Quốc Doanh cho rằng xuất khẩu trái cây Việt Nam sang EU từ nay đến hết năm dự kiến sẽ tiếp tục tăng mặc dù tốc độ tăng chưa cao do vẫn chịu tác động từ dịch bệnh COVID-19.

"Đây là cơ hội lớn cho trái cây Việt Nam. Nhưng các doanh nghiệp cần lưu ý dù thuế giảm xuống nhưng các yêu cầu về chất lượng của EU rất cao. Do đó, cần 3 lưu ý đặc biệt để xuất khẩu trái cây thành công và bền vững vào châu Âu là đảm bảo chất lượng, tuân thủ các yêu cầu vệ sinh an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc xuất xứ", ông Doanh nhấn mạnh.