Nhật Bản mua dầu Nga trên 60 USD/thùng, phá vỡ giá trần của Mỹ và đồng minh

Theo Wall Street Journal (WSJ), Mỹ đã vận động kế hoạch áp giá trần 60 USD/thùng đối với dầu Nga, được G-7, Australia và EU thông qua vào năm ngoái. Tuy nhiên, một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ tại châu Á và nền kinh tế lớn thứ 2 trong G-7 giờ đây lại mua dầu trên giá trần.

Tokyo đã khiến Mỹ chấp nhận ngoại lệ này, với lý do Nhật Bản cần đảm bảo khả năng tiếp cận với nguồn năng lượng từ Nga. Sự nhượng bộ trên cho thấy trên mức độ phụ thuộc của Nhật Bản vào nhiên liệu hóa thạch từ Nga. Các nhà phân tích cho rằng an ninh năng lượng là nguyên nhân khiến Tokyo do dự không ủng hộ nhiều hơn cho Ukraine. 

Trong khi nhiều nước châu Âu đã giảm bớt sự phụ thuộc vào nhiên liệu từ Nga thì Nhật Bản lại tăng cường mua khí đốt của Moscow. Nhật Bản là quốc gia G-7 duy nhất không cung cấp vũ khí sát thương cho Ukraine, còn Thủ tướng Fumio Kishida là nhà lãnh đạo G-7 cuối cùng tới thăm Ukraine sau khi Nga mở chiến dịch quân sự. 

Năm ngoái, Nhật Bản cũng nhận được một ngoại lệ tương tự, có hiệu lực đến ngày 30/9 đối với dầu mua từ dự án Sakhalin-2 tại vùng Viễn Đông của Nga. Một quan chức của Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản cho biết Tokyo muốn đảm bảo khả năng tiếp cận sản phẩm chính của Sakhalin-2 là khí đốt.

“Chúng tôi đã hành động với mục tiêu hướng tới việc cung cấp năng lượng ổn định cho Nhật Bản,” quan chức này tuyên bố. Ông cho biết một lượng nhỏ dầu thô khai thác cùng với khí đốt tại Sakhalin-2 cần được bán để đảm bảo khí hóa lỏng (LNG) có thể được sản xuất. “Giá cả được quyết định bởi sự thương lượng giữa hai bên”, quan chức này cho biết.

Nga đóng góp khoảng 1/10 lượng khí đốt nhập khẩu của Nhật Bản - phần lớn tới từ dự án Sakhalin-2. Trong khi đó, Đức từng phụ thuộc tới 55% khi đốt nhập khẩu từ Nga. Tuy nhiên, Berlin vẫn duy trì nền kinh tế sau khi bị Moscow cắt phần lớn khí đốt, và thậm chí còn tăng trưởng nhanh hơn Nhật Bản.

"Không phải Nhật Bản không thể xử lý [việc từ bỏ khí đốt của Nga]. Họ có thể. Đơn giản là [Tokyo] không muốn", ông James Brown, giáo sư của Đại học Temple, nhận định. Ông cho rằng Nhật Bản nên rút khỏi các dự án Sakhalin "nếu thực sự nghiêm túc trong việc hỗ trợ Ukraine".

Mitsui và Mitsubishi đang sở hữu 22,5% cổ phần của Sakhalin-2. Hai công ty vẫn có thể duy trì cổ phần trong dự án này vào năm ngoái, sau khi Moscow tái cơ cấu Sakhalin-2 và đưa hoạt động quản lý về tay một nhà điều hành của Nga.

Trong hai tháng đầu năm nay, Nhật Bản đã mua khoảng 748.000 thùng dầu từ Nga với tổng trị giá 6,9 tỷ yen. Theo tỷ giá hối đoái hiện nay, giá mà Tokyo đã trả cho mỗi thùng dầu Nga là khoảng 70 USD. Nga hiện vẫn xuất khẩu hàng triệu thùng dầu mỗi ngày, nên lượng mua vào của Nhật Bản chỉ chiếm một tỷ trọng rất nhỏ.

Nhật Bản hầu như không có nhiên liệu hóa thạch, và phải phụ thuộc vào khí đốt, than đá nhập khẩu để sản xuất phần lớn điện năng, nhất là sau sự kiện động đất sóng thần năm 2011 làm rò rỉ nhà máy điện hạt nhân Fukushima. Các quan chức cho biết Tokyo sẽ nhận trái đắng nếu từ bỏ cơ hội tiếp cận với LNG của Nga, bởi Moscow có thể chuyển hướng và bán số nhiên liệu này sang cho Trung Quốc.