Nhập khẩu điều từ Campuchia tăng bất thường, nghi vấn gian lận xuất xứ để tránh thuế?

Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, nhập khẩu điều trong tháng 7 đạt gần 330 nghìn tấn, giá trị 447 triệu USD, tăng 10% cả về lượng và giá trị so với tháng 6.

Lũy kế 7 tháng đầu năm, nhập khẩu điều đạt 2 triệu tấn, tương đương giá trị hơn 3 tỷ USD, tăng 2,6 lần về lượng và tăng 3 lần về kim ngạch xuất khẩu so với cùng kỳ năm 2020.

Đáng chú ý, Campuchia là thị trường cung cấp hạt điều chính cho Việt Nam, chiếm 64% tổng lượng điều nhập khẩu của Việt Nam.

Lũy kế 7 tháng đầu năm, nhập khẩu điều từ Campuchia đạt gần 1,1 triệu tấn, tương đương hơn gần 1,8 tỷ USD, tăng 5,5 lần về lượng, tăng gần 6 lần về giá trị so với cùng kỳ năm 2020.

Trước thông tin nhập khẩu điều từ Campuchia tăng đột biến, Tổng cục Hải quan có văn bản gửi Cục Hải quan 8 tỉnh phía Nam về việc tăng cường kiểm tra xuất xứ điều thô nhập khẩu từ nước này để ngăn chặn hành vi gian lận để hưởng thuế suất ưu đãi.

Theo Tổng cục Hải quan, hạt điều Campuchia có màu thâm, nâu đậm, điều thô đầu vụ thì màu nâu trắng, kích thước to đồng đều, hình dáng tròn hơn hạt điều Châu Phi.

Trong khi hạt điều Châu Phi có màu xanh trắng hoặc trắng, có kích cỡ không đồng đều, hình dáng dẹt, hạt to và nhỏ lẫn lộn.

Về trọng lượng, hạt điều Campuchia, loại hạt nhỏ khoảng 170 hạt/kg, loại hạt lớn khoảng 110 hạt/kg, loại hạt trung bình khoảng 140 hạt/kg, tỷ lệ nổi trong nước khoảng 60 - 80%.

Trong khi hạt điều Châu Phi có trọng lượng hạt to, nhỏ dao động 140 - 170 hạt/kg, cho vào nước hầu như không nổi hoặc tỷ lệ nổi chỉ khoảng 10 - 20%.

Căn cứ vào đặc điểm, Cục hải quan các tỉnh tiến hành lựa chọn ngẫu nhiên khoảng 10% trên tổng số lô hàng nhập khẩu của tháng liền kề trước đó để kiểm tra thực tế hàng hóa.

Trường hợp xác định mặt hàng điều thô nhập khẩu đúng khai hải quan, đúng xuất xứ của Campuchia, có các đặc điểm của hạt điều thô xuất xứ Campuchia thì thực hiện thông quan, giải phóng hàng hóa theo quy định.

Trường hợp qua kiểm tra thực tế hàng hóa, đối chiếu với các đặc điểm phân biệt mặt hàng điều thô, nếu phát hiện mặt hàng điều thô nhập khẩu khai có xuất xứ Campuchia, có C/O mẫu D hoặc mẫu S do cơ quan có thẩm quyền của Campuchia phát hành nhưng có những đặc điểm của hạt điều thô châu Phi thì gửi hồ sơ về Tổng cục Hải quan để tiến hành xác minh theo quy định.

Trao đổi với Tạp chí Hải quan, ông Nguyễn Văn Ổn, Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) cho biết hạt điều nhập khẩu theo loại hình kinh doanh từ ASEAN có thuế nhập khẩu 0%, trong khi nhập từ thị trường ngoài ASEAN có thuế 5%.

Như vậy, có thể đặt nghi vấn các doanh nghiệp mượn đường Campuchia để trốn thuế nhập khẩu của mặt hàng này.

Về chiêu thức vi phạm, ông Nguyễn Văn Ổn cho rằng có hai hành vi chủ yếu. Trước tiên các đối tượng thành lập doanh nghiệp và giai đoạn đầu sẽ làm ăn đúng quy định để tạo niềm tin, tạo vỏ bọc, sau một thời gian sẽ nhập ồ ạt lượng lớn hàng hóa rồi bán trong nội địa để trốn thuế và chủ doanh nghiệp sẽ bỏ trốn.

Chiêu thức thứ hai là thành lập nhiều doanh nghiệp ma để gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong quá trình điều tra, xử lý.

Qua kiểm tra sơ bộ bước đầu đối với 30 doanh nghiệp trong 130 doanh nghiệp nằm trong doanh sách nghi vấn, Cục Kiểm tra sau thông quan (Tổng cục Hải quan) phát hiện 2 doanh nghiệp có dấu hiệu vi phạm xuất xứ, 5 doanh nghiệp có dấu hiệu trốn thuế.

Tổng cục Hải quan sẽ giao 280 doanh nghiệp điều còn lại cho các cục hải quan địa phương lập kế hoạch kiểm tra.