Nhà đầu tư cần biết: Nếu cắt lỗ là nguyên tắc số 1, đâu là nguyên tắc số 2 để đầu tư thành công?

Một nhà đầu tư dù mới bước chân vào nghề hay dày dạn kinh nghiệm đều có khả năng mắc sai lầm. Sự khác nhau nằm ở chỗ người có kinh nghiệm sẽ có cách xử lí tối ưu hơn, thông qua việc cắt lỗ kịp thời. Trong khi đó, những nhà đầu tư mới thường cố gồng lỗ, kết quả là phải chịu thêm những thiệt hại nặng nề hơn.

Khi giao dịch cổ phiếu, ai cũng mong sẽ mua bán có lời trong khi rất ít người chấp nhận việc thua lỗ, hay thừa nhận rằng mình đã sai. Trong trường hợp cổ phiếu giảm, họ thường lấy lí do thị trường xấu, cổ phiếu không tốt, sự tác động của cộng đồng nhà đầu tư, thậm chí do "phong thủy không hợp" để đổ lỗi, chối bỏ sai lầm trong khi giá cổ phiếu vẫn tiếp tục lao dốc.

Tình huống trớ trêu hơn, khi cố gồng lỗ thì cổ phiếu rớt giá thảm hại, nhưng lúc bán ra để cắt lỗ thì cổ phiếu lại có sự hồi phục, thậm chí tăng mạnh. Lúc này, nhà đầu tư sẽ thực sự cảm thấy tuyệt vọng, và cho rằng quyết định cắt lỗ là một sai lầm.

Tại sao nhà đầu tư phải cắt lỗ?

Nhà đầu tư huyền hoại Warran Buffet từng nổi tiếng với câu nói: "Nguyên tắc thứ nhất, đừng bao giờ để mất tiền. Nguyên tắc thứ hai, đừng bao giờ quên nguyên tắc thứ nhất."

Đa số các nhà đầu tư mới tham gia thị trường đều đã từng trải qua thua lỗ, thậm chí người có kinh nghiệm vẫn có khả năng mắc sai lầm. Thống kê cho thấy, trên thị trường chỉ có khoảng 5% nhà đầu tư thành công, làm sao để một người mới chơi nằm trong số đó?

Phù thủy phố Wall William O'Neil đưa ra một ví dụ: "Bạn đã bao giờ mua bảo hiểm hay chưa (bảo hiểm nhà đất, bảo hiểm ô tô hay bảo hiểm y tế)? Sau khi mua bảo hiểm nhà bạn có bị cháy không? Ô tô có bị hỏng không? Sức khỏe bạn có sao không? Nếu tất cả đều không sao, bạn có buồn khi đã lãng phí tiền mua bảo hiểm không? Nếu tiếc tiền thì sau đó bạn có mua bảo hiểm nữa hay không?"

Câu trả lời là: Bạn không biết trước những rủi ro sẽ đến hay không, do đó việc mua bảo hiểm là để bảo vệ mình và tài sản khỏi những khả năng xấu xảy ra, và đương nhiên bạn chấp nhận đó là chi phí để đổi lấy sự an toàn.

Trên thị trường chứng khoán cũng vậy, nhà đầu tư cần coi những khoản thua lỗ là học phí phải trả cho thị trường, là chi phí để tránh bị "bốc hơi" tài khoản. Những khoản thua lỗ nhỏ này sẽ được bù đắp bởi các cổ phiếu thành công khác.

Trong những trường hợp cắt lỗ xong, cổ phiếu đảo chiều tăng lại thì tài khoản cũng không bị ảnh hưởng gì, vẫn còn nhiều cơ hội tiếp theo. Tuy nhiên, nếu cổ phiếu giảm sâu, việc cắt lỗ sẽ vô cùng quan trọng vì đã giúp nhà đầu tư tránh được thiệt hại nặng nề.

Làm thế nào để cắt lỗ hiệu quả?

Nhà đầu tư có thể dùng hai cách để đưa ra mức cắt lỗ trước khi ra quyết định xuống tiền vào bất cứ cổ phiếu nào.

Cách thứ nhất, xác định trước tỉ lệ cắt lỗ cắt lỗ cần thiết và cắt lỗ nếu giá giảm chạm mức đó. William O'Neil cho rằng mức cắt lỗ hợp lý là 7-8% , làm được điều này có nghĩa rằng tài khoản của nhà đầu tư đang được bảo đảm, dù là rất nhỏ, để tự bảo vệ mình khỏi những khoản lỗ có thể xảy đến.

Nhà đầu tư nên bỏ qua việc có cắt đúng đáy hay không. "Hãy bán ra để ngủ cho yên", vì khi đó chắc chắn nhà đầu tư sẽ không phải chịu lỗ thêm cho dù cổ phiếu có tiếp tục giảm. Mặt khác, sau khi cắt lỗ, cơ hội có thể sẽ đến từ những cổ phiếu tuyệt vời hơn.

Một ví dụ đơn giản, giả sử nhà đầu tư mua cổ phiếu VHM tại vùng giá 92.000 – 96.000 đồng/cp với kỳ vọng tạo hộp tích lũy sau đó tăng giá tiếp.

Tuy nhiên, vì một lý do bất kỳ cổ phiếu này đã giảm mạnh sau đó. Nếu đưa ra tỉ lệ cắt lỗ là 8%, nhà đầu tư sẽ cắt lỗ trong vùng giá dao động từ 87.000 - 88.000 đồng/cp. Việc cắt lỗ đã giúp nhà đầu tư tránh được hơn một nửa thiệt hại khi cổ phiếu về 78.000 đồng/cp.

Như vậy, nhờ việc cắt lỗ, nhà đầu tư có thể bán ra cổ phiếu VHM với mức lỗ dưới 8%. Tuy nhiên, nếu không tuân thủ, mức thiệt hại nhà đầu tư phải chịu khi giá về 78.000 đồng/cp là hơn 16%, gấp đôi so với khi cắt lỗ.

Bên cạnh việc xác định trước tỉ lệ cắt lỗ cố định, nhà đầu tư cũng có thể sử dụng điểm cắt lỗ dựa trên các mô hình hay chỉ báo kỹ thuật chẳng hạn như giá cổ phiếu thủng đáy, đỉnh sau thấp hơn đỉnh trước, phân kỳ RSI, MACD, …

Các chỉ báo kỹ thuật có thể dùng để chọn điểm cắt lỗ cho cổ phiếu

Đường trendline. Trendling là một đường thẳng để xác định xu hướng của giá trong một khung thời gian, được vẽ bởi hai đáy hoặc hai đỉnh gẩn nhau. Trong xu hướng tăng, đường này đóng vai trò là hỗ trợ là ngược lại, trong xu hướng giảm nó sẽ là kháng cự. Do vậy, nhà đầu tư có thể sử dụng đường trendline để cắt lỗ.

Khi đường trendline bị phá vỡ, xu hướng giá cổ phiếu sẽ thay đổi. Trong trường hợp VHM, giá xuyên thủng đường trendline tại vùng giá quanh 90.000 đồng/cp, sau đó đảo chiều và kèm theo một nhịp giảm sâu

Tín hiệu cắt lỗ theo đường trendline tại cổ phiếu VHM

Đường trung bình động (MA). Đường trung bình động là đường xây dựng dựa trên giá đóng cửa trung bình của cổ phiếu trong một số phiên nhất định (ví dụ MA20 được xây dựng dựa trên trung bình giá 20 phiên), dùng để xác định xu hướng của thị trường và đưa ra tín hiệu về sự đảo chiểu.

Khi giá cổ phiếu cắt lên trên đường MA hoặc đường MA ngắn hạn cắt lên được MA dài hạn, thường báo hiệu xu hướng tăng và ngược lại, khi giá cắt xuống MA hoặc MA ngắn hạn cắt xuống MA dài hạn thường báo hiệu xu hướng giảm.

Giả sử dùng hai đường MA20 và MA50 cho cổ phiếu VHM. Khi giá cắt xuống dưới MA20 (màu xanh) tại vùng giá quanh 92.000 đồng/cp, hoặc MA20 cắt xuống MA50 (đường màu đỏ), cả hai đều cho tín hiệu cần phải bán ra cp này. Thực tế cho thấy nó đã rơi mạnh.

Tín hiệu cắt lỗ theo đường MA tại cổ phiếu VHM

Vùng hỗ trợ (hộp Darvas). Bản chất của hộp Darvas là một vùng giá tích lũy đi ngang của cổ phiếu, tin hiệu mua và bán xuất hiện khi giá phá vỡ hộp này. Khi giá bật lên khỏi cạnh trên của hộp sẽ cho tín hiệu tăng, ngược lại khi giá phá vỡ cạnh dưới của hộp sẽ cho tín hiệu giảm

Trở lại với mã VHM, cổ phiếu này có vùng tích lũy trong biên độ 88.000 – 96.000 đồng/cp. Sau khi phá vỡ cạnh dưới của hộp Darvas tại giá 88.000 đồng/cp, VHM có nhịp test lại và tiếp diễn sau đó cũng là một nhịp giảm sâu.

Tín hiệu cắt lỗ theo hộp Darvas tại cổ phiếu VHM

Chỉ số sức mạnh tương đối (RSI). Chỉ báo này đo lường các thay đổi về giá của cổ phiếu và dao động từ 0-100. Khi giá tăng đường RSI hướng lên trên, khi giá giảm RSI hướng xuống; đường RSI càng dốc cho thấy xu hướng của cổ phiếu càng mạnh. Trường hợp cổ phiếu tăng mạnh, khi đường RSI vượt mức 70 cổ phiếu sẽ rơi vào tình trạng quá mua và dễ xuất hiện đảo chiều đi xuống. Ngược lại khi RSI giảm xuống dưới 30 cổ phiếu rơi vào tình trạng quá bán, lúc náy giá cổ phiếu rất dễ có khả năng đảo chiều tăng lại.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư cũng có thể tìm thấy tín hiệu mua bán qua tín hiệu phân kỳ RSI. Cụ thể, nếu đỉnh giá sau cao hơn đỉnh trước trong khi đỉnh sau RSI lại thấp hơn đỉnh trước, lúc này phân kỳ âm sẽ xuất hiện cho tín hiệu đi xuống. Ngược lại, nếu đỉnh giá sau thấp hơn đỉnh trước trong khi đỉnh sau RSI lại cao hơn, cổ phiếu sẽ có thể đảo chiều đi lên.

Áp dụng vào VHM, thời điểm giá bắt đầu tăng lên trên 90.000 đồng/cp, RSI vượt 70 rơi vào quá mua, dẫn đến việc cổ phiếu đảo chiều đi xuống. Cũng tại vùng giá trên 90.000 đồng/cp, đồ thị VHM đã xuất hiện tín hiệu phân kỳ khi RSI liên tục giảm trước giá, sau đó giá cũng giảm theo.

Tín hiệu cắt lỗ theo đường RSI tại cổ phiếu VHM

Tương tự RSI, nhà đầu tư cũng thể sử dụng tín hiệu phân kỳ với đường MACD.

Tín hiệu cắt lỗ theo đường MACD tại cổ phiếu VHM