'Lạm phát' giá trứng cho thấy rõ những rắc rối lớn của nền kinh tế Nga

Hình ảnh thu nhỏ

Để có cái nhìn về tác động của cuộc chiến tại Ukraine tới nền kinh tế Nga, người ta chỉ cần nhìn vào một hộp trứng. Thời gian gần đây, loại thực phẩm thiết yếu này đã rơi vào tình trạng thiếu hụt, khiến giá cả tăng vọt và người Nga phải xếp hàng dài để mua hàng.

Tổng thống Nga Vladimir Putin phải công khai xin lỗi, thừa nhận rằng cú sốc giá trứng là thất bại của chính phủ. Tháng trước, truyền thông đưa tin trang trại của người được mệnh danh là "Vua trứng" bị điều tra vì giá cả cao.

Dữ liệu mới nhất cho thấy vào tháng 12/2023, giá trứng của Nga cao hơn cùng kỳ năm trước tới 60%. Đà tăng gây sốc của giá trứng là minh chứng cho những rắc rối của nền kinh tế Nga.

Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã làm xáo trộn chuỗi cung ứng thiệt bị nông nghiệp, khiến ngành chăn nuôi gia cầm Nga sa sút.

Trước đây, Nga chủ yếu nhập khẩu những thiết bị này từ châu Âu. Đồng ruble suy yếu khiến việc nhập khẩu thức ăn chăn nuôi và các sản phẩm thú y trở nên đắt đỏ hơn. Một số nhà cung cấp không thể thuê đủ nhân công vì tình trạng thiếu hụt lao động. 

Trong khi đó, các chương trình chi tiêu tài khoá lớn của chính phủ khiến tiền lương đi lên, thúc đẩy nhu cầu thực phẩm và các hàng hóa khác.

Giờ đây, cú sốc giá trứng là bằng chứng cho thấy sự mất cân bằng của nền kinh tế Nga trong thời chiến. Năm ngoái, Nga gây bất ngờ khi GDP tăng trưởng khá tốt trong bối cảnh Moscow đẩy mạnh sản lượng quốc phòng và tung ra các khoản vay hỗ trợ doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Song, sự hào phóng của chính phủ đã khiến nền kinh tế tăng trưởng quá nóng. Kết quả là lạm phát của Nga tăng lên mức 7,4% vào năm ngoái, cao hơn gần gấp đôi mục tiêu của ngân hàng trung ương.

Các nhà kinh tế dự kiến tốc độ tăng trưởng GDP của Nga sẽ chậm lại khi ngân hàng trung ương tăng lãi suất và các lệnh trừng phạt tiếp tục cản trở nền kinh tế.

Ông Alexandra Prokopenko, cựu quan chức ngân hàng trung ương Nga, nhận xét: “Chính phủ Nga giống như một tốp lính cứu hỏa chạy từ đám cháy nhỏ này đến cháy nhỏ khác vì họ không thể dập tắt vấn đề lạm phát”.

Cuộc khủng hoảng giá trứng còn cho thấy Nga đang phải vật lộn để cân bằng các ưu tiên kinh tế vốn mâu thuẫn nhau, bao gồm việc tài trợ cho cuộc chiến với Ukraine, ngăn công chúng bất mãn và duy trì sự cân bằng của nền kinh tế (bao gồm mục tiêu ổn định giá cả).

Ông Prokopenko bình luận: “Đây là bộ ba bất khả. Để đạt được hai mục tiêu đầu tiên, chính phủ cần chi tiêu nhiều hơn, nhưng điều này lại dẫn tới lạm phát cao và ngăn cản mục tiêu thứ ba”.

Vấn đề nhỏ, nguy cơ lớn

Lạm phát là nỗi lo của ông Putin trước thềm cuộc bầu cử tổng thống Nga diễn ra vào tháng 3. Theo tờ Wall Street Journal, dòng người xếp hàng dài để mua trứng trước kỳ nghỉ lễ năm mới hẳn đã gợi cho các cử tri nhớ về cảnh hàng hóa khan hiếm thời Xô Viết.

Một số siêu thị ở Siberia và Crimea bán trứng riêng lẻ thay vì theo hộp, với giá khoảng 12 ruble (tương đương gần 3.200 đồng) mỗi quả. Một quan chức địa phương tặng các hộp trứng cho nhân viên vào dịp nghỉ lễ.

Trên Telegram - mạng xã hội được sử dụng phổ biến ở Nga, rất nhiều người dùng bày tỏ lo ngại về việc không mua được trứng hay mẹo để mua được trứng với giá rẻ hơn.

Một người dùng viết: “Mọi người liên tục nói về bitcoin, nhưng đúng ra chúng ta cần đầu tư vào trứng”.

Sau khi Tổng thống Putin cho biết cú sốc giá trứng là do chính phủ không nhập khẩu hàng đủ và kịp thời, các nhà chức tránh đã nhanh chóng vào cuộc.

Nga tăng cường đặt hàng trứng từ Belarus, Thổ Nhĩ Kỳ và Azerbaijan, đồng thời xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với mặt hàng này. Các nhà chức trách cũng tiến hành điều tra chống độc quyền đối với các nhà sản xuất trứng và thịt gà.

Tuy nhiên, có một vấn đề khó giải quyết hơn là Nga đang thiếu vắc xin. Các lệnh trừng phạt của phương Tây khiến việc nhập khẩu vắc xin trở nên khó khăn. Một bác sĩ thú y ở St. Petersburg cho biết: “Gà bị bệnh vì không được tiêm vắc xin. Do gà bị nuôi nhốt theo đàn nên khi một con mắc bệnh thì gần như cả đàn đều nhiễm”.

Bà Tatiana Orlova, nhà kinh tế hàng đầu về thị trường mới nổi tại Oxford Economics, cho biết trứng là cấu phần tương đối nhỏ trong rổ hàng hóa tính giá tiêu dùng nhưng mọi người có xu hướng chú ý đến những mặt hàng tăng giá mạnh. Điều này thường sẽ kéo kỳ vọng lạm phát đi lên. Vị chuyên gia dự báo lạm phát giá trứng ở Nga sẽ sớm ổn định nhưng giá vẫn sẽ duy duy trì ở mức cao. 

Tháng trước, ngân hàng trung ương Nga đã tăng lãi suất lên 16%, cao hơn gấp đôi so với 6 tháng trước đó, nhằm chặn đà tăng của giá cả. Lãi suất cao sẽ cản trở tốc độ tăng trưởng kinh tế. Focus Economics cho biết dự báo chung của các ngân hàng hiện nay là tăng trưởng GDP Nga sẽ giảm tốc từ gần 3% trong năm 2023 xuống 1,4% trong năm 2024.