Bùng nổ kinh tế kéo dài ba thập kỉ của Việt Nam bị chững lại vì COVID-19
Đại dịch COVID-19 đến và thay đổi tất cả
Trong 3 thập kỉ qua, Việt Nam luôn được biết tới là một nền kinh tế có triển vọng tốt, thậm chí là tuyệt vời. Sự tăng trưởng ổn định của một nước xuất khẩu đã đưa nhiều người dân vào tầng lớp trung lưu.
Đại dịch COVID-19 đã thay đổi tất cả. Số lượng đơn đặt hàng của các công ty may mặc giảm mạnh và xuất khẩu ở các lĩnh vực khác cũng sụt giảm đột ngột, người lao động Việt Nam đang phải chịu những tác động tiêu cực từ mặt trái của nền kinh tế toàn cầu. Sự suy thoái kinh tế ở Mỹ và các thị trường khác mà Việt Nam phụ thuộc đang được phản ánh rõ nét qua những con phố ở TP HCM, Hà Nội và ở các trung tâm du lịch khác.
Chị Lê Thị Hoa, một người bán hàng rong bên ngoài chợ Bến Thành ở TP HCM là một trong nhiều người dân mong muốn cuộc sống được trở lại như trước, khi chưa có dịch bệnh.
"Bây giờ mọi người không ra ngoài đường nhiều, tôi chỉ bán được khoảng một phần ba so với trước khi có dịch bệnh", chị chia sẻ.
Một số cửa hàng đóng cửa trong khu phố cổ Hà Nội, ngày 15/8. (Ảnh: Linh Phạm/ Bloomberg).
Việt Nam lần đầu đối mặt suy thoái lớn
Việt Nam là một ngôi sao sáng trong công cuộc toàn cầu hoá, chuyển dịch từ một nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp thành một cường quốc sản xuất trong vòng vài thập kỉ. Với kim ngạch xuất khẩu gần bằng GDP, tăng trưởng GDP năm 2019 đạt 7,02%, vượt mục tiêu của Quốc hội đề ra.
Năm nay, Việt Nam sắp đối mặt với mức tăng trưởng chậm nhất trong hai thập kỉ (2,4%), GDP quí II chỉ tăng 0,36% so với cùng kì năm ngoái.
Giám đốc điều hành của Infocus Mekong Research, ông Ralf Matthaes, người đã sống ở Việt Nam từ năm 1994 cho biết: "Đây là lần đầu Việt Nam trải qua một cuộc suy thoái kinh tế lớn từ khi gia nhập cộng đồng kinh tế toàn cầu vào hai thập kỉ trước".
Điều này cho thấy sự tàn phá về khía cạnh tài chính của đại dịch COVID-19 và ngay cả những quốc gia đã tương đối thành công trong việc ngăn chặn dịch bệnh cũng không thể tránh khỏi việc kinh tế bị ảnh hưởng. Những nền kinh tế này sẽ không thể trở lại tình trạng bình thường như trước đây cho đến khi thế giới kiểm soát được dịch bệnh.
Một nhà kinh tế học tại Oxford Economics, bà Sian Fenner dự báo thương mại toàn cầu sẽ giảm 8% trong năm 2020. "Các nước chú trọng xuất khẩu sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng", ông cho biết.
Kinh ngạch xuất khẩu Việt Nam trong tháng 4 đã giảm mạnh 14% so với cùng kì năm ngoái và tiếp tục giảm 12,4% vào tháng 5 khi thương mại toàn cầu chững lại, theo Cục Hải quan Việt Nam. Trong 7 tháng đầu năm nay, xuất khẩu chỉ tăng 1,5% so với mức tăng 8% của cùng kì năm ngoái.
Chính phủ vẫn nỗ lực thúc đẩy kinh tế
Tuy nhiên, Chính phủ Việt Nam không có dấu hiệu bỏ cuộc trong việc nỗ lực thúc đẩy kinh tế sau khi kí kết hơn một chục hiệp định thương mại trong những năm gần đây và biến quốc gia này trở thành thỏi nam châm thu hút đầu tư nước ngoài.
Cách Chính phủ ứng phó với dịch bệnh COVID-19 bùng phát ở TP Đà Nẵng và 14 tỉnh, thành phố đã nhận được sự đánh giá cao của cộng đồng quốc tế. Cho đến ngày 31/7, Viêt Nam mới ghi nhận ca nhiễm COVID-19 tử vong đầu tiên.
Tính tới ngày 26/8, cả nước có 1.029 trường hợp nhiễm bệnh và 28 ca tử vong trong bối cảnh áp đặt các biện pháp chống dịch nghiêm ngặt, đồng thời vẫn cho phép các doanh nghiệp sản xuất tiếp tục hoạt động.
Những người dân đeo khẩu trang chờ đợi để xét nghiệm COVID-19 ở Hà Nội vào ngày 13/8. (Ảnh: Nhạc Nguyễn/ AFP qua Getty Images).
Thích nghi với trạng thái mới
Mặc dù Việt Nam hiện có tình hình kinh tế tốt hơn so với các nước khác ở châu Á - nơi dịch bệnh đang diễn biến nguy hiểm hơn, sự phụ thuộc vào thị trường nước ngoài và ngành du lịch đang phát triển vẫn khiến người dân, doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi các biến động toàn cầu.
Trong những năm gần đây, Việt Nam đã trở thành một mắt xích then chốt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, thu hút các công ty Intel, Samsung và LG, cũng như các nhà sản xuất bảng điều khiển năng lượng mặt trời và nhà sản xuất hàng may mặc mở nhà máy tại Việt Nam.
Từ năm 2008-2019, xuất khẩu hàng năm của Việt Nam tăng gấp bốn lần, đạt 264,3 tỉ USD; mức lương trung bình hàng năm tăng từ 1.154 USD lên khoảng 2.800 USD, theo số liệu của Chính phủ.
Tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ, thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam (chiểm khoảng 23% kim ngạch xuất khẩu năm 2019) đã chậm lại trong 6 tháng đầu năm 2020 so với cùng kì năm ngoái.
Nhiều lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề, như hàng dệt may, khu vực sử dụng hàng triệu lao động trình độ thấp. Đơn vị của Samsung tại Việt Nam, có sản phẩm điện tử đóng góp khoảng 20% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước năm 2019, đã điều chỉnh dự báo xuất khẩu năm 2020 xuống 45,5 tỉ USD, giảm 13,5 tỉ USD so với năm 2019, theo Bộ Công thương.
Trong khi đó, ngành du lịch, chiếm khoảng 9% nền kinh tế, đã giảm 55,4% doanh thu trong 7 tháng đầu năm. Do sự gia tăng mạnh mẽ của các ngành sản xuất và khách sạn gần đây, khoảng một phần ba dân số, tương đương 31 triệu công nhân, đã phải đối mặt với tình trạng suy thoái tài chính trong quí II.
Theo Nielsen Việt Nam, người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu hơn trong quí II. Tuy nhiên, sự lạc quan của người dân có thể dẫn đến việc tiêu dùng bình thường trở lại tương đối nhanh chóng khi đại dịch kết thúc, ông Nguyễn Anh Dũng, người đứng đầu dịch vụ đo lường bán lẻ cho biết.
Theo Infocus Mekong Research, với sự gián đoạn này, niềm tin của người tiêu dùng đang ở mức thấp nhất trong 25 năm. 2/3 cư dân Việt Nam đang trì hoãn hoặc quyết định không thực hiện các giao dịch mua lớn. Công ty nghiên cứu cũng cho biết, 63% người Việt Nam đang cân nhắc vay vốn khi họ tìm kiếm các giải pháp tài chính.
Ông Bùi Viết Nam, giám đốc điều hành của một nhà máy sản xuất hàng may mặc tại TP HCM cho biết: “Mọi người đều tiết kiệm và không đi chơi nhiều. Thu nhập ngày càng đi xuống và mọi người đang nghĩ đến cách kiếm thêm tiền qua việc bán hàng qua mạng hoặc một công việc bán thời gian thứ hai. Đó là một trạng thái mới".
