Khủng hoảng năng lượng toàn cầu ngày càng tồi tệ, nhà đầu tư chứng khoán vật vã tìm 'kẻ thắng, người thua'

Cuộc khủng hoảng năng lượng hình thành trong năm nay đã tác động đến nhiều dòng cổ phiếu, khiến thị trường phải chứng kiến nửa đầu năm bầm dập. Một đợt tăng trong mùa hè đã giúp giảm bớt thiệt hại cho nhà đầu tư.

Tuy nhiên, trong bối cảnh cuộc khủng hoảng đang ngày càng tồi tệ hơn và dường như chưa có dấu hiệu kết thúc, làm sao để gia tăng lợi nhuận sẽ là một thách thức lớn cho các nhà đầu tư chứng khoán.

Những kẻ thua cuộc

Giá điện tăng vọt cùng với các mối đe doạ về nguồn cung đang ảnh hưởng đến doanh nghiệp từ Trung Quốc cho tới Đức và Mỹ. Nó làm tăng chi phí và đe doạ lợi nhuận của doanh nghiệp, đồng thời bòn rút tiền của khách hàng và phá huỷ nhu cầu.

Từ những công ty buôn bán khí đốt công nghiệp cho đến những nhà bán lẻ phụ thuộc vào ví tiền của người tiêu dùng, thiệt hại đang ngày càng lang rộng trên toàn cầu, tờ Bloomberg đánh giá.

Sự lệ thuộc của Đức vào nhiên liệu của Nga đã khiến các tập đoàn lớn của nước này đặc biệt dễ bị tổn thương. Một rổ cổ phiếu của Citigroup - vốn là các cái tên nhạy cảm với cú sốc giá khí đốt như Covestro AG, Thyssenkrupp AG và Siemens AG, đã giao dịch kém xa chỉ số Stoxx 600 của châu Âu trong năm nay.

Khi khủng hoảng năng lượng leo thang, ngành bán lẻ cũng giống như một kẻ thua cuộc. Tại Mỹ tuần trước, hai tên tuổi lớn đã nhắc nhở các nhà đầu tư rằng bất kỳ lo lắng nào cũng đều có cơ sở.

Giá cổ phiếu của Nordstrom đã lao dốc 20% chỉ trong một ngày sau khi hãng bán lẻ này hạ triển vọng cả năm, trong khi đối thủ khác là Macy’s cũng cắt giảm dự báo kết quả kinh doanh năm nay.

Tại Anh, một thước đo cổ phiếu bán lẻ đã mất khoảng 35% từ đầu năm cho đến nay.

Ông Cluve Burstow - người đứng đầu bộ phận tài nguyên toàn cầu của hãng tư vấn Barings (London), nhận định: “Cuộc khủng hoảng năng lượng đang mang đến nhiều ẩn số và lo ngại cho thị trường”.

Vị chiến lược gia tiếp tục: “Giá năng lượng nhảy vọt đang thúc đẩy lạm phát và khiến một số lĩnh vực công nghiệp lao dốc. Tất cả điều này đang làm trì trệ thêm một chuỗi cung ứng vốn đã bị kéo căng từ trước”.

Đà tăng chóng mặt của lạm phát cũng đã kích hoạt phản ứng mạnh bạo từ các ngân hàng trung ương trên thế giới. Hiện, các nhà hoạch định chính sách đang tăng lãi suất một cách nhanh chóng để ghìm cương lạm phát.

Cuối tuần trước, tại hội nghị Jackson Hole (Mỹ), Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell đã phát tín hiệu rằng ngân hàng trung ương này sẽ tiếp tục nâng lãi suất và sẽ không sớm đảo chiều chính sách.

Một số quan chức Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) thì muốn thảo luận về việc tăng lãi suất tới 75 điểm cơ bản vào tháng 9 tới.

Ông Ben Powell, chiến lược gia đầu tư tại Viện Đầu tư BlackRock, cho biết: “Người tiêu dùng đang phải mua gần như mọi món hàng với giá cao hơn. Có vẻ thu nhập của doanh nghiệp sẽ biến động một chút trong vài quý tới”.

Động thái siết chặt nguồn cung khí đốt cho châu Âu của Nga đồng nghĩa rằng giá điện trong khu vực đang tăng ngoài tầm kiểm soát. Các nhà kinh tế của UBS Group cho biết nền kinh tế khu vực đồng euro đã bước vào suy thoái và Morgan Stanley tuần trước đã hạ dự báo tăng trưởng của khối này.

Tại Anh, hoá đơn năng lượng dự kiến sẽ tăng gấp ba lần trong mùa đông tới, từ đó càng đè nặng lên cuộc sống của người tiêu dùng tại một đất nước mà lạm phát đang ở mức cao nhất trong 40 năm.

Song, không chỉ châu Âu mà nỗi đau của việc giá năng lượng leo thang đang thể hiện ở khắp mọi nơi và chính phủ các nước đang thận trọng cân nhắc hướng giải quyết. Nhật bản có kế hoạch quay trở lại với điện hạt nhân và Đức thì đang hồi sinh các nhà máy điện than cũ.

Kosovo đã bắt đầu cắt điện. Các quốc gia khác có thể thực hiện động thái tương tự nếu nhu cầu tiết kiệm năng lượng ngày càng trở nên cấp thiết. Việc này sẽ ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực, bao gồm ngành chế tạo chip vốn tiêu thụ lượng lớn điện năng.

Thiệt hại đã hiện rõ ở các công ty công nghiệp và hoá chất. Hai tập đoàn hoá chất Yara International ASA (Na Uy) và Grupa Azoty SA (Ba Lan) đã phải giảm sản lượng và nguồn cung phân bón thấp hơn có thể tác động tới ngành nông nghiệp, với hậu quả là chi phí lương thực sẽ đi lên.

Các nhà sản xuất ô tô của Anh cho biết giá năng lượng phình to đang đe doạ sản lượng, còn một nhà máy của Honda Motor ở Trung Quốc đã bị đóng cửa khi chính quyền địa phương đưa ra yêu cầu để hạn chế sử dụng điện.

Tìm kiếm người chiến thắng

Trong bất kỳ cuộc khủng hoảng nào, tránh “cạm bẫy” - tức các cổ phiếu dễ dẫn đến thua lỗ - chỉ là một nửa của cuộc chiến. Giờ đây, các nhà đầu tư phải ưu tiên tìm ra những cổ phiếu có thể mang lại lợi nhuận cho họ.

Một nhóm tiềm năng rõ rệt nhất là các công ty kinh doanh hàng hoá, từ các nhà sản xuất dầu khí đến doanh nghiệp khai khoáng. Tại châu Âu, chỉ số chứng khoán thiên về nhóm năng lượng đã tăng 26% trong năm nay.

Ông Gary Dugan - CEO tại nền tảng Global CIO Office, cho biết: “Chúng tôi đang tìm kiếm cơ hội mua vào trong lĩnh vực năng lượng. Dòng cổ phiếu này có lợi nhuận rất tốt và chi trả cổ tức đều đặn, do đó chúng trở nên đặc biệt hấp dẫn ở Mỹ…”

Bank of America Private Wealth Management (BAPWM) đang bám sát chiến lược FAANG 2.0 - gồm nhóm nhiên liệu, hàng không vũ trụ và quốc phòng, nông nghiệp, hạt nhân và năng lượng tái tạo, vàng và kim loại.

Ông Joseph Quinlan - chiến lược gia trưởng tại Bank of America Private Wealth Management, đánh giá: “Đó là một cuộc chơi dựa trên các tài sản và năng lượng vật chất. Chúng tôi đang trú ẩn trong các cổ phiếu này… chúng đang giao dịch tương đối tốt so với phần còn lại của thị trường”.

Chính phủ và doanh nghiệp trên thế giới cũng đã chuyển sang năng lượng tái tạo để giảm bớt sự phụ thuộc vào nhiên liệu hoá thạch, từ đó thúc đẩy triển vọng cho nhóm cổ phiếu mới này.

Tuy nhiên, trong ngắn hạn, triển vọng đầu tư là khá ảm đảm. Xây dựng công suất, cơ sở hạ tầng và điều chỉnh lưới điện để vận chuyển năng lượng xanh sẽ mất nhiều thời gian và các kim loại công nghiệp phụ trợ như thép và nhóm còn đang bị thiếu hụt.