EU định áp giá trần khí đốt theo kiểu ‘có cũng như không’

Theo Financial Times, bản phác thảo cho kế hoạch giá trần khí đốt của EU đang chịu nhiều chỉ trích. Vào hôm 22/11, Ủy ban châu Âu (EC) đề xuất áp giá trần khí đốt tương lai giao tháng sau ở mức 275 EUR/MWh.

Tuy vậy, mức trần trên sẽ chỉ được áp dụng nếu giá khí đốt cao hơn 275 EUR/MWh trong vòng hai tuần, hoặc giá LNG cao hơn trung bình 58 EUR/MWh trong 10 ngày. “[Đề xuất này] không phải là một giải pháp tổng thể”, Ủy viên Năng lượng EU Kadri Simson nói. “Tuy nhiên [giá trần] sẽ cung cấp một công cụ mạnh mẽ để chúng ta sử dụng khi cần thiết”.

Tuy vậy, các nhà phê bình cho rằng kế hoạch giá trần gần như vô dụng.

Vào mùa hè, sau khi Nga cắt nguồn khí dốt tới châu Âu qua đường ống Nord Stream 1, giá khí đốt tại châu lục già đã vọt lên hơn 300 EUR/MWh, tương đương với dầu ở mức giá 500 USD/thùng. 

Ngay cả trong trường hợp này, kế hoạch giá trần của EU vẫn sẽ không thể kích hoạt, bởi giá khí đốt phải cao hơn 275 EUR/MWh trong vòng hai tuần liên tiếp.

“Đây là một trò đùa … Đề xuất [của EC] sẽ không mang lại bất cứ điều gì, ngay cả dưới kịch bản cực đoan như đã từng thấy vào tháng 8. Giá trần này không có ý nghĩa”, ông Simone Tagliapetra, nhà nghiên cứu cao cấp tại Bruegel, cho biết.

“[Đề xuất này] có nguy cơ ảnh hưởng nghiêm trọng tới niềm tin vào khả năng xử lý khủng hoảng năng lượng của Ủy ban”, ông nói thêm.

"Giết chết trần giá"

Một vài nhà ngoại giao từ các nước thành viên ủng hộ giá trần nói với Financial Times rằng ngưỡng giới hạn mà EC đặt ra quá cao để những chính phủ này chấp nhận. Một nhà ngoại giao EU cho biết đặt giới hạn trên 250 EUR/MWh “là một cách để giết chết trần giá”.

Ít nhất 15 quốc gia thành viên EU, bao gồm Tây Ban Nha và Hy Lạp, đã thúc đẩy Ủy ban thông qua kế hoạch giá trần, với hy vọng kìm hãm chi phí năng lượng trong mùa đông và tránh bất ổn xã hội.

Đức, Hà Lan và Đan Mạch nằm trong danh sách những thành viên vẫn tỏ ra hoài nghi về rủi ro của việc can thiệp vào thị trường. Các quốc gia này lập luận rằng giá thấp sẽ làm mức tiêu thụ khí đốt tăng lên, đồng thời khiến thương nhân chuyển khí nhiên liệu tới nơi khác.

Trong trường hợp giá trần được thông qua, Brussels sẽ yêu cầu các thành viên EU báo cáo cho Ủy ban về những gì đã làm để tiết kiệm năng lượng.

Giá khí đốt tại châu Âu vẫn đang cao, ở mức 116 EUR/MWh vào hôm 21/11, so với từ 5 đến 35 EUR/MWh trong cả thập kỷ qua. Tuy vậy, nỗi lo mất điện trong mùa đông đã dịu bớt nhờ vào mùa thu ấm áp hơn bình thường cũng như nỗ lực lấp đầy các kho chứa khí đốt.

Các nhà hoạch định chính sách hiện vẫn còn lo sợ về cuộc tranh giành khí đốt để lấp đầy kho chứa vào mùa đông năm sau, khi dòng chảy nhiên liệu này qua đường ống từ Nga có thể vẫn bị ngừng, khiến giá quay lại mức đỉnh hồi tháng 8.

“[Kế hoạch giá trần] được thiết kế để chuẩn bị cho mùa bơm khí đốt vào năm sau, và trong những tình huống đầy thách thức khi chúng ta phải lấp đầy các kho chứa dưới lòng đất mà không được tiếp cận với khí đốt từ Nga”, bà Simson nói.

Bà cho biết mức trần có thể được điều chỉnh trong những cuộc thảo luận với các nước thành viên.

Kế hoạch giá trần cũng đã chịu chỉ trích từ các sàn giao dịch năng lượng và nhà buôn vì gây rủi ro cho sự ổn định tài chính của EU. ICE, đơn vị vận hành sàn giao dịch khí đốt TTF, đã phản đối bất cứ kế hoạch giá trần nào. Công ty này nói rằng động thái trên sẽ “khiến mức ký quỹ tăng lên đáng kể và gây bất ổn trên thị trường”.

Ủy ban châu Âu cho biết nếu các cơ quan quản lý lo ngại rằng giá trần sẽ làm tăng đáng kể mức tiêu thụ khí đốt, đe dọa thị trường tài chính hoặc gây rủi ro an ninh nguồn cung, thì mức giới hạn có thể được dỡ bỏ ngay trong ngày, đồng thời các tác động sẽ được giám sát “liên tục” bởi một nhóm cơ quan, bao gồm cả Ngân hàng Trung ương châu Âu.

Đề xuất giá trần sẽ được các bộ trưởng năng lượng EU tiếp tục thảo luận tại cuộc họp khẩn cấp vào hôm 24/11. Tuy vậy, kế hoạch sẽ khó có thể được thông qua, cho đến khi các bộ trưởng gặp lại nhau vào ngày 19/12.