Dự án Tisco II nằm 'đắp chiếu', chịu lãi 1.992 tỉ đồng

Nặng nợ với Tisco II

Liên quan đến Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn II (Dự án Tisco II) tại Công ty Gang thép Thái Nguyên (Tisco), ngày 9/12, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã ra kết luận xác định vi phạm của một loạt cá nhân thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát để tổng công ty có nhiều vi phạm, khuyết điểm nghiêm trọng trong thực hiện Dự án.

Đây cũng chính là nguyên nhân dẫn đến tình trạng nhà máy đắp chiếu nhiều năm liền. Nguy cơ mất trắng hàng nghìn tỉ đồng vốn nhà nước mà phương án tháo gỡ khó khăn đã nhiều lần được đưa ra bàn bạc hướng xử lí nhưng đến nay vẫn chưa thực hiện được.

Theo số liệu công bố trong báo cáo tài chính quí II/2019 của Tisco cho thấy, tổng giá trị đầu tư của Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn II – Công ty Gang thép Thái Nguyên (Dự án Tisco II) đã thực hiện là 5.218 tỉ đồng, trong đó chi phí lãi vay được vốn hóa là 1.923 tỉ đồng.

Đến ngày 30/9, giá trị xây dựng cơ bản dở dang cho dự án này đã lên tới 5.287 tỉ đồng. Như vậy, chỉ tính trong quí III/2019 dự án Tisco II đã phát sinh thêm 69 tỉ đồng chi phí lãi vay, theo đó tổng chỉ phí lãi vay được vốn hóa lũy kế đến hết tháng 9/2019 là 1.992 tỉ đồng, chiếm hơn 34% tổng mức đầu tư.

Tổng mức đầu tư cho dự án Tisco II tính đến hết quí III/2019 đã lên tới 5.287 tỉ đồng. Nguồn: BCTC quí III/2019 của Tisco.

Trong khi dự án Tisco II tiêu tốn rất nhiều nguồn lực mà vẫn nằm "đắp chiếu" nhiều năm, bức tranh kinh doanh của Công ty Gang thép Thái Nguyên (Tisco) với nguồn thu chính từ nhà máy giai đoạn 1 cũng không còn giữ được sự hiệu quả.

Trong 5 năm trở lại đây, doanh thu của Tisco vẫn tăng trưởng đều đặn trên 10% mỗi năm, đến năm 2018 doanh thu đã vượt mốc 10.000 tỉ đồng. Dù vậy, sức cạnh tranh kém với biên lợi nhuận khiến nghiệp này thu về chẳng được bao nhiêu, chưa kể chi phí lãi vay từ dự án Tisco II đã được vốn hóa vào chi phí đầu tư.

Ngay cả trong giai đoạn bùng nổ của ngành thép năm 2016 - 2017, biên lợi nhuận gộp cao nhất của Tisco cũng chỉ ở mức 8,2%, thấp hơn khá nhiều so với mức trên 30% của các doanh nghiệp khác trong ngành như Thép Hòa Phát, Thép Việt Đức, Thép Việt Ý.

Giai đoạn sau đó, lợi nhuận sau thuế mỗi năm của Tisco chỉ ở mức dưới 100 tỉ đồng, trong khi riêng chi phí lãi vay mỗi năm đã lên tới trên 200 tỉ đồng.

Với mức lợi nhuận khiêm tốn như vậy, đến khi nào Tisco mới có đủ tiền để thanh toán các khoản nợ vay ngân hàng lên tới vài nghìn tỉ đồng, hay chỉ tính riêng chi phí lãi vay cũng đã lên tới hàng trăm tỉ đồng?

Nguồn: Đan Nguyên tổng hợp.

"Tắc đường" thoái vốn

Thực tế cho thấy, Tisco vẫn đang nỗ lực trong việc trả bớt một phần nợ gốc và lãi vay ngân hàng. Đơn cử, trong 9 tháng đầu năm 2019, công ty đã giảm hơn 740 tỉ đồng nợ vay ngân hàng. Dù vậy, các khoản vay vẫn còn khá lớn.

Tại thời điểm 30/9, tổng nợ vay ngân hàng của Tisco ở mức 4.977 tỉ đồng, chiếm một nửa trong cơ cấu nguồn vốn. Thậm chí nếu so với vốn chủ sở hữu, nợ vay đang ở mức cao gấp hơn 2,6 lần.

Theo ông Hoàng Ngọc Diệp - Tổng Giám đốc công ty, trong những năm qua Tisco đã chuẩn bị và thực hiện tốt nhiều giải pháp để "hóa giải" từng bước những khó khăn như tìm giải pháp hạ giá thành bình quân trong các khâu, tiết kiệm chi phí, nâng cao hiệu quả quản trị doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, để bảo đảm nguồn vốn sản xuất, Tisco đã chủ động làm việc với các ngân hàng, đối tác cung cấp nguyên nhiên vật liệu, nhà phân phối, từ đó lập kế hoạch sản xuất trong từng kỳ nhằm giảm áp lực về tài chính, duy trì nhịp sản xuất ổn định theo cung cầu thị trường. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất hiện nay của Tisco vẫn là dự án Tisco II.

Nợ vay của Tisco đang có xu hướng giảm dần trong những năm trở lại đây, tuy nhiên vẫn chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu nguồn vốn. Nguồn: Đan Nguyên tổng hợp.

Theo Quyết định 1468 của Chính phủ về xử lí tồn tại 12 dự án doanh nghiệp tồn tại yếu kém của ngành Công thương, với tình trạng của Tisco, VNSteel sẽ tập trung vào hai nhiệm vụ. Một là, giải quyết dứt điểm đối với nhà thầu EPC. Thứ hai là thực hiện thoái vốn Nhà nước, tức vốn của TCT Thép tại Tisco.

Tuy nhiên, quá trình triển khai thoái vốn tại Tisco vẫn còn nhiều khó khăn, trong đó có tồn tại nghĩa vụ bảo lãnh dự án tại VietinBank.

Cụ thể, khi thực hiện dự án Tisco II, Tisco có kí hợp đồng tín dụng với VietinBank tài trợ vốn 1.840 tỉ đồng vào năm 2010. Để ngân hàng có thể triển khai hợp đồng tín dụng cho dự án, VNSteel đã đứng ra cam kết thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh. Hiện tại, sau nhiều lần làm việc, VietinBank vẫn chưa tháo nghĩa vụ bảo lãnh cho VNSteel.

Nói về kế hoạch thoái vốn Tisco, Chủ tịch VNSteel cho biết đã báo cáo với Ban chỉ đạo xử lí dự án yếu kém ngành Công thương.

"Chúng tôi sẽ xây dựng phương án sớm và báo cáo SCIC. Sau đó, SCIC báo cáo Uỷ ban Quản lý vốn Nhà nước để trình lên Ban chỉ đạo quyết định sớm phương án thoái vốn. Chúng tôi hi vọng có thể thực hiện sớm việc thoái vốn tại Tisco", Chủ tịch Nghiêm Xuân Đa trả lời.

Thực tế, quá trình này đã kéo dài nhiều năm nay, việc tìm được đối tác chiến lược phù hợp để bán được vốn tại Tisco gần như vẫn chỉ mới dừng ở kế hoạch. Việc thực thi cho đến nay vẫn chưa có tiến triển, trong khi cứ kéo dài thì nguy cơ lãi mẹ tiếp tục đẻ lãi con, nợ chồng thêm nợ.