Đồng USD có thể tạo ra bất ngờ lớn cho các nhà đầu tư

Rắc rối của thế giới

Đồng tiền của chúng tôi, rắc rối của các ông. Đó là cách Bộ trưởng Tài chính Mỹ John Connally mô tả đồng USD với các nguyên thủ châu Âu vào năm 1971. Cách diễn đạt của ông rất phù hợp.

Khi đó, Tổng thống Mỹ Richard Nixon đã ngừng việc chuyển đổi USD sang vàng và yêu cầu thay đổi hệ thống tỷ giá được thiết lập tại Bretton Woods năm 1944.

Các nước khác được yêu cầu củng cố đồng nội tệ nếu không muốn bị Mỹ áp đặt hạn chế thương mại. Sự thỏa hiệp nhanh chóng diễn ra. Đến cuối năm 1971, Thỏa thuận Smithsonian đã khiến giá USD giảm 10% so với các loại tiền tệ quan trọng khác.  

Ngày nay, tỷ giá của các nước hầu hết được thả nổi, thị trường sẽ là yếu tố tác động chính thay vì các cuộc đàm phán. Nhưng một lần nữa, sự suy yếu của đồng USD lại đang giúp các nước thở phào.

Tháng 9 năm ngoái, chỉ số USD tăng lên mức cao nhất trong vòng 20 năm. Yen Nhật lao dốc, bảng Anh suýt rơi xuống mức ngang giá đồng USD, euro thì có lúc đã chọc thủng mốc này. Nhưng kể từ đó, đồng bạc xanh đã yếu đi. Chỉ số USD cho thấy đồng bạc xanh đã giảm 10% kể từ đỉnh gần nhất.

Đồng USD mạnh lên thường gây ra hàng loạt rắc rối. Các nước nghèo thường vay nợ bằng USD. Khi USD tăng giá thì gánh nặng nợ nần của những nước này cũng gia tăng.

Ngay cả tại những nước giàu, nơi các chính phủ chủ yếu phát hành nợ bằng đồng nội tệ, đồng USD tăng giá cũng gây rắc rối bởi biên lợi nhuận doanh nghiệp sẽ bị thu hẹp.  

Bài phân tích năm 2020 bởi ba nhà kinh tế Matteo Maggiori, Brent Neiman và Jesse Schreger cho thấy tại Australia, Canada và New Zealand, hơn 90% trái phiếu doanh nghiệp do chủ nợ nước ngoài nắm giữ ghi mệnh giá bằng đồng ngoại tệ, chủ yếu là USD.

Theo tờ Economist, các con nợ không phải là những người duy nhất gặp rắc rối. Hàng hóa được yết giá bằng USD, do đó khi USD mạnh lên thì chúng cũng đắt hơn trước. Hàng hóa xuất khẩu của Mỹ mất sức cạnh tranh. Các nhà đầu tư Mỹ có tài sản ở nước ngoài chứng kiến lợi nhuận bị bào mòn. Vậy nên, không ít người đã ăn mừng sự sụt giảm của USD.

Sức mạnh của USD không dễ tan biến

Đáng tiếc là rất có thể cuộc vui sẽ không kéo dài lâu. Để hiểu tại sao, chúng ta cần nói về ngọn nguồn sức mạnh của USD.

Đầu tiên là chính sách tiền tệ. Suốt năm 2022, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã tăng lãi suất nhanh hơn bất kỳ ngân hàng trung ương nào khác. Điều này khiến USD trở thành mục tiêu lý tưởng cho chiến lược “carry trade”: bán đồng tiền có lãi suất thấp để mua đồng tiền có lãi suất cao và bỏ túi phần chênh lệch.

Nguồn gốc thứ hai là nỗi sợ. Cuộc tấn công của Nga vào Ukraine, chiến lược Zero COVID của Trung Quốc và việc nền kinh tế toàn cầu dần trượt vào suy thoái khiến các thị trường hoảng hốt. Trong giai đoạn bất ổn, nhà đầu tư thường chú trọng vào sự an toàn mà các loại tài sản của Mỹ mang lại.

Nguồn gốc cuối cùng là nền kinh tế Mỹ. Giá năng lượng nhảy vọt trong năm 2022 và Mỹ là nhà xuất khẩu năng lượng lớn trên thế giới, do vậy Mỹ có vẻ như ở trong vị thế tốt hơn hẳn phần còn lại của thế giới.

Fed đang giảm tốc độ tăng lãi suất và các quan chức cũng dự kiến lãi suất sẽ đạt đỉnh trong năm nay. Nhưng họ cũng cho rằng lãi suất sẽ được đẩy lên cao hơn và duy trì trong thời gian lâu hơn dự đoán của các nhà đầu tư.

Nếu thị trường chấp nhận quan điểm của Fed thì chiến lược carry trade vẫn sẽ được ưa chuộng trong một khoảng thời gian nữa. Tương tự, sự an toàn của các loại tài sản Mỹ sẽ tiếp tục được coi trọng.

Và dẫu cho Mỹ có suy thoái thì đồng USD cũng có thể không hề hấn gì. Đồng bạc xanh thường duy trì được sức mạnh trong cả thời kỳ tăng trưởng của Mỹ lên cao hoặc xuống dốc.

Các nhà đầu tư trên thị trường ngoại hối gọi hiện tượng này là “nụ cười của USD”. Nếu tăng trưởng của Mỹ sa sút thì nhiều khả năng nền kinh tế thế giới cũng lao đao, càng làm tăng sức hấp dẫn của các tài sản bằng đồng USD. 

Tuy nhiên, theo tờ Economist, niềm tin của các nhà đầu tư là lý do tốt nhất để lập luận rằng đồng USD sẽ tăng giá. Thông thường, thị trường vẫn hay tin rằng điều ngược lại với dự đoán sẽ xảy ra.

Khảo sát gần đây của Bank of America phát hiện, tỷ lệ các nhà quản lý quỹ nghĩ đồng USD sẽ suy yếu đang gần ở mức cao kỷ lục. Theo các chuyên gia dự báo mà Bloomberg khảo sát, dự đoán trung vị là giá USD sẽ giảm so với mọi loại tiền tệ lớn trong năm nay và sang năm sau.

Mỗi ngày có khoảng 6.600 tỷ USD được giao dịch với các loại tiền tệ khác. Do đó, gần như chắc chắn rằng một số nhà đầu tư đã đặt cược theo hướng USD sẽ mất giá. Càng có nhiều khoản đặt cược như vậy, khả năng USD tăng giá càng cao. 

Không lâu sau khi Thỏa thuận Smithsonian được ký kết, các nhà đầu cơ lại một lần nữa đẩy thị trường ngoại hối vào tình trạng hỗn loạn bằng việc khiến USD bị mất giá mạnh hơn nữa, cuối cùng khiến hệ thống Bretton Woods sụp đổ hoàn toàn.

Ngày nay, nỗi đau nặng nề nhất sẽ xảy ra nếu giá USD bị đẩy theo hướng ngược lại. Các nhà đầu tư có thể phải chịu cú sốc lớn.