Doanh nghiệp châu Âu tranh giành khí đốt, nguy cơ phải đóng cửa trong mùa đông

Bảo trì xong, liệu Nga có mở lại đường ống?

Wall Street Journal cho biết hôm 11/7, đường ống Nord Stream 1 có chiều dài 1.220 km chạy từ Nga qua Biển Baltic tới Đức sẽ bảo trì định kỳ trong vòng 10 ngày. Các quan chức châu Âu lo ngại sau khi sửa chữa, Moscow có thể sẽ không mở lại dòng khí đốt.

Điện Kremlin tuyên bố sẽ tiếp tục cung cấp khí đốt qua đường ống sau khi kỳ bảo dưỡng kết thúc và turbine đang bị Canada thu giữ vì các lệnh trừng phạt phải được trả lại cho Nga.

Theo SCMP, sau khi thảo luận với các đồng minh châu Âu, bao gồm cả Ukraine và Đức, Canada sẽ cho phép công ty Siemens Canada gửi turbine tới Đức, thay vì trực tiếp đến Nga như kế hoạch ban đầu.

Phía Canada cho rằng động thái này sẽ giúp châu Âu có thể tiếp cận nguồn năng lượng tin cậy và phải chăng trong khi từng bước thoát khỏi phụ thuộc vào Nga. Kiev phản đối ý tưởng trên, bày tỏ sự "vô cùng thất vọng" trước quyết định của chính phủ Canada trong việc đưa ra một ngoại lệ đối với các lệnh trừng phạt.

"Chúng tôi kêu gọi chính phủ Canada xem xét lại quyết định và đảm bảo tính toàn vẹn của lệnh trừng phạt", Bộ Ngoại giao và Bộ Năng lượng Ukraine tuyên bố.

Berlin cho rằng Nga đang dùng việc turbine bị kẹt lại tại Canada như một cái cớ để đóng van khí đốt tới châu Âu.

Mặc dù hiện tại khí đốt vẫn đủ dùng, nhưng nhiều nhà sản xuất châu Âu đang chuẩn bị cho mùa đông không có nhiên liệu của Nga.

Một số doanh nghiệp sử dụng các chất hóa học được chiết xuất từ khí đốt đang tìm kiếm nguồn nhập khẩu thay thế. Số khác lên kế hoạch chuyển sang những loại nhiên liệu khác. Nhưng một vài nhà sản xuất lo ngại rằng sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc dừng hoạt động hoàn toàn.

“Không có giải pháp đơn giản nếu nguồn khí đốt bị hạn chế”, ông Svein Tore Holsether, Giám đốc điều hành của Yara International, doanh nghiệp sản xuất phân bón lớn nhất thế giới.

Kể từ khi Nga tấn công Ukraine, châu Âu đã mua lượng khí hóa lỏng (LNG) kỷ lục từ Mỹ và các nhà xuất khẩu ngoài Nga. Tuy nhiên lượng LNG này không đủ để thay thế nhiên liệu từ Nga, chiếm 40% khí đốt của Liên minh châu Âu trong năm ngoái.

Phá sản, hoạt động cầm chừng hay đóng cửa

Ngày 8/7, Uniper SE, một trong những công ty điện hàng đầu châu Âu, đã yêu cầu chính phủ Đức cứu trợ sau khi bị ảnh hưởng nặng nề từ gián đoạn nguồn cung. Uniper đã phải chịu lỗ vì mua khí đốt trên thị trường giao ngay với giá cắt cổ.

Trong khi đó, Pháp đang chuẩn bị quốc hữu hóa tập đoàn năng lượng khổng lồ EDF SA. Tập đoàn EDF đã lỗ hàng tỷ EUR do giới hạn giá điện của chính phủ.

Những ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng của lục địa già đang phải thảo luận với chính phủ về việc giảm tiêu thụ khí đốt để giành nguồn cung cho việc sưởi ấm các hộ gia đình khi mùa đông đến gần.

Công ty phân bón Yara có 15 nhà máy trên khắp châu Âu, sử dụng khí đốt để sản xuất ammonia, nguyên liệu chính cho phân đạm.

Doanh nghiệp này đã thực hiện một số biện pháp trong năm qua nhằm đối phó với giá khí đốt biến động. Tuy nhiên Giám đốc Holsether cho biết sự linh hoạt trong sản xuất của công ty cũng có giới hạn. “Máy móc sản xuất ammonia không được thiết kế để tăng giảm công suất tùy theo giá khí đốt”, ông nói.

Aurubis AG, một trong những nhà sản xuất đồng lớn nhất tại châu Âu đang xem xét thay thế khí đốt bằng điện hoặc dầu.

Tuy nhiên khí đốt vẫn sẽ là nhiên liệu chính trong nhiều công đoạn, và trong ngắn hạn không thể nhanh chóng thay thế được. Khí đốt cần thiết cho nhà máy luyện kim ở Hamburg, nơi có hơn 2.000 công nhân sản xuất dây dẫn, điện cực và kim loại quý.

Tạp chí Wall Street Journal đưa tin hôm 27/6 cho biết với lý do thiếu hụt nguồn cung khí đốt ổn định và giá cả phải chăng, BASF của Đức có thể buộc phải ngừng hoạt động nhà máy hóa chất lớn nhất thế giới ở Ludwigshafen.

Với diện tích khoảng 10 km2, khu phức hợp Ludwigshafen bao gồm khoảng 200 nhà máy, chiếm khoảng 4% tổng nhu cầu khí đốt ở Đức. Khoảng 60% nhiên liệu được sử dụng tại nhà máy là để sản xuất điện, trong khi 40% còn lại để tạo ra amoniac và axetylen.

Công ty Ritzenhoff AG của Đức thuộc một trong những ngành công nghiệp tiêu thụ nhiều năng lượng nhất trên thế giới: sản xuất thủy tinh.

Hầu hết năng lượng tiêu thụ trong sản xuất thủy tinh là từ việc sử dụng khí đốt để làm nóng chảy nguyên liệu thô, tạo thành thủy tinh. Ông Axel Drösser, Giám đốc điều hành của Ritzenhoff, cho biết nhiên liệu này giúp giữ cho “súp thủy tinh” sôi trong bể chứa ở nhiệt độ khoảng 1.500 độ C.

“Khí đốt là không thể thay thế với [hoạt động sản xuất thủy tinh]. Nếu không có khí đốt, lò sẽ phải tắt và sản xuất đình trệ”, ông cho biết thêm rằng bể chứa có thể bị hỏng nếu không hoạt động.

Ông Drösser cho biết công ty đã cố gắng giảm tiêu thụ khí đốt bằng cách sử dụng khí hydro. Ông nói: “Tuy nhiên, việc thay thế khí đốt trong sản xuất là không thể với cơ sở hạ tầng như hiện nay”.

Ritzenhoff đã phát triển hai kịch bản về mùa đông không có khí đốt Nga: một là “hoạt động cầm chừng”, tức là dừng sản xuất nhưng vẫn được giữ thủy tinh ở dạng lỏng để bảo quản các bồn chứa; hoặc phương án 2 là ngừng hoạt động hoàn toàn.

Tranh giành để được ưu tiên

Coatinc là một trong những doanh nghiệp gia đình lâu đời nhất của Đức với hơn 500 năm tuổi, chuyên cung cấp dịch vụ mạ kẽm (nhúng thép vào kẽm nhằm chống ăn mòn). Để nấu chảy kẽm, công ty này phụ thuộc 90% vào khí đốt.

Mặc dù Coatinc đang tìm cách chuyển sang năng lượng điện, nhưng quá trình này sẽ mất một vài năm và khoản đầu tư khoảng 16,4 triệu USD.

Tuy nhiên nếu khí đốt ngừng chảy vào mùa đông này, thì hoạt động sản xuất của công ty cũng vậy. Trong trường hợp đó, Giám đốc điều hành Paul Niederstein mong chính phủ sẽ thông báo trước hai tuần để công ty có thể bơm 7.000 tấn kẽm nóng chảy ra để làm nguội và cất giữ.

Ông Niederstein hiện đang cố gắng thuyết phục các nhà chức trách Đức, những người sẽ quyết định ai sẽ nhận được khí đốt trong trường hợp phân bổ, rằng ngành công nghiệp của ông là rất quan trọng và cần được ưu tiên.

Ông nói: “Thép mạ kẽm được sử dụng để xây dựng các cánh đồng năng lượng mặt trời và các cơ sở hạ tầng năng lượng tái tạo khác".

Một số công ty đang quay lưng lại với kế hoạch sử dụng khí đốt thay cho than đá và dầu mỏ nhằm hạn chế phát thải carbon bởi lo sợ nguồn cung khí đốt.

Volkswagen AG (VW) vận hành hai nhà máy nhiệt điện than tại trụ sở chính ở Wolfsburg, Đức, cung cấp nhiệt và năng lượng cho nhà máy và thành phố. Vào năm 2018, VW tuyên bố sẽ đầu tư 400 triệu EUR để chuyển sang sử dụng khí đốt, giảm 1,5 triệu tấn khí thải CO2 mỗi năm.

Quá trình chuyển đổi dự kiến sẽ hoàn thành vào cuối năm nay nhưng cuộc khủng hoảng nguồn cung khí đốt đã khiến Giám đốc điều hành Herbert Diess tuyên bố sẽ kéo dài việc sử dụng than.