Đầu mối gom vàng 'chợ đen' hơn giá niêm yết vài triệu một lượng

Bà Kiều (ngụ quận Bình Tân, TP HCM) hôm 18/3 đăng tin bán 2,5 lượng vàng trong các hội nhóm "giao lưu vàng miếng" trên Facebook. Chưa đầy nửa tiếng, bà nhận hơn 10 tin nhắn chào giá và đã sang tay mỗi lượng 98 triệu đồng.

"Tôi giữ số vàng này gần chục năm, không còn hóa đơn nên mới rao bán chợ đen. Không ngờ nhanh gọn và họ còn đến tận nhà giao dịch", bà Kiều nói.

Các tin rao bán tương tự bà Kiều đang xuất hiện dày đặc trong các hội nhóm online khi giá vàng vượt mức 100 triệu đồng. Các mẫu tin chào mua thậm chí còn nhiều hơn. Nội dung chào mời phổ biến là "thu vàng SJC rất cao" và "gom vàng giá cao hơn website, giao dịch tận nơi".

Ông Duy, người tự xưng là chủ một tiệm vàng ở quận Cầu Giấy (Hà Nội), cho biết trưa nay đang mua vào 99,9 triệu đồng một lượng. Nếu khách bán số lượng lớn, từ 20 lượng trở lên, giá cao hơn 100.000-200.000 đồng mỗi lượng.

Theo ông, giá mua vào của các đầu mối ở chợ đen Hà Nội luôn cao hơn TP HCM vài trăm nghìn mỗi lượng, do nhu cầu bán chốt lời của người dân ở đây ít hơn. Khách không cần mang vàng ra tiệm. Họ gửi địa chỉ và nhân viên của ông trực tiếp đến nơi lấy hàng. Ông khẳng định không cần cắt vỉ để kiểm tra bởi chỉ cần nhìn lướt đã biết thật hay nhái.

Trong khi đó, bà Phúc, một người tự nhận là đầu mối thu vàng số lượng lớn tại TP HCM, cho biết giá mua đang ở mức 99,5 triệu đồng. Sau khi chốt giao dịch, giá được cam kết giữ nguyên trong ngày, kể cả khi thị trường điều chỉnh xuống.

"Hôm qua có khách bán hơn 30 lượng, còn sáng nay cũng hơn 10 khách đến giao dịch", bà Phúc nói, đồng thời cho biết chỉ gom vàng miếng, không mua vàng nhẫn.

Người mua lẫn người bán đều nhìn nhận "ưu điểm" của thị trường vàng chợ đen là thuận mua vừa bán, không câu nệ giấy tờ và không xếp hàng chờ đợi. Một số đầu mối thu gom vàng sẵn sàng nhích thêm vài trăm nghìn đồng một lượng khi khách mặc cả.

Bà Phúc cho biết chiều 19/3 có người bán "hét" giá 100,5 triệu đồng một lượng, cao hơn niêm yết của SJC đến 2,5 triệu đồng, nhưng sau khi thương thảo thì hai bên chốt mức 99,5 triệu đồng.

Theo ghi nhận của VnExpress, thị trường vàng chợ đen hiện bên mua nhiều hơn bán. Giá mua vào dao động khoảng 99,4-99,9 triệu đồng, cao hơn mức niêm yết mua vào của các nhà vàng lớn như SJC, Bảo Tín Minh Châu, PNJ, DOJI khoảng 1-1,5 triệu đồng một lượng. Một số người mua sẵn sàng trả hơn 100 triệu đồng một lượng, tương đương giá bán ra tại các nhà vàng, để mua vào nếu khách giao dịch số lượng lớn. Với khách có nhu cầu mua lẻ, họ được yêu cầu đặt cọc 1 triệu đồng.

Lý giải về sự sôi động của thị trường vàng chợ đen, ông Khánh cho rằng đây là điều tất yếu bởi tình trạng bất đối xứng cung cầu đã kéo dài. SJC có mạng lưới hàng trăm cửa hàng nhưng cũng chỉ có 36 địa điểm được mua bán vàng miếng. Số lượng điểm giao dịch của các thương hiệu khác không đáng kể và tập trung cục bộ ở một số thành phố lớn.

Trong khi đó, cựu lãnh đạo SJC cho rằng người Việt Nam vốn ưa thích vàng nên khi giá trong nước lẫn thế giới biến động từng giờ, nhu cầu tích trữ thêm hoặc chốt lời của họ đều tăng vọt. Quy trình giao dịch phức tạp tại các nhà vàng và ngân hàng thương mại khiến người dân tìm cách giao dịch linh động hơn.

"Hiện tượng này tương đối khó kiểm soát và dứt điểm ngay, vì lúc nào người dân có cầu thì chợ đen có cung", cựu lãnh đạo SJC nói.

Ông Huỳnh Trung Khánh, Phó chủ tịch Hiệp hội kinh doanh vàng (VGTA) khuyến cáo người dân nên cẩn trọng khi giao dịch vàng không chính thống, bởi đây là hành vi bất hợp pháp.

Nhiều người đang dùng khái niệm "trao tay" để biện minh cho việc mua vàng không hóa đơn. Tuy nhiên, khi hai bên thỏa thuận giá trên mỗi lượng vàng và trao đổi tiền thì đó là giao dịch mua bán hoàn chỉnh, nhưng không hợp pháp.

Theo Nghị định 88/2019, người dân mua bán vàng miếng với các đơn vị không có giấy phép kinh doanh vàng miếng bị phạt cảnh cáo hoặc 10-20 triệu đồng nếu vi phạm nhiều lần. Đối với doanh nghiệp, nếu mua bán vàng miếng nhưng không có giấy phép, họ có thể bị phạt 300-400 triệu đồng.

Ngoài vấn đề pháp lý, một cựu lãnh đạo Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn (SJC) đánh giá rủi ro từ mua bán vàng chợ đen rất lớn. Hầu hết giao dịch này không có cam kết chính sách hậu mãi và nguồn gốc vàng không được đảm bảo. Yếu tố thanh khoản cũng đáng lưu tâm vì khi thị trường qua giai đoạn nóng sốt, người cầm vàng không có chứng từ dễ rơi vào thế "tiến thoái lưỡng nan" do bán cho các nhà vàng không được mà giao dịch chợ đen cũng không xong.

"Phần lớn người mua qua kênh này là các đầu nậu gom vàng số lượng lớn. Họ có thể tự tin kiểm soát chất lượng nhờ kinh nghiệm và mối quan hệ, nhưng người dân bình thường khó lòng làm được điều đó", ông nói với VnExpress.

Theo ông, hiện chỉ có một số chi nhánh lớn của các hệ thống kim hoàn hoặc ngân hàng thương mại mới được trang bị máy quang phổ để kiểm định chính xác tuổi vàng. Bằng mắt thường, ngay cả giới kinh doanh cũng khó phân biệt vàng thật và vàng nhái. Với nữ trang, nguy cơ còn cao hơn khi có thể gặp "vàng hai da", tức bên trong là vàng thấp tuổi hoặc kim loại như chì, đồng, nhưng được bọc ngoài bằng lớp vàng cao tuổi để đánh lừa.