Cuộc chiến khốc liệt trong mảng thuê ngoài dịch vụ giao hàng
Báo cáo Chỉ số thương mại điện tử (TMĐT) 2019 cho thấy, cùng với tốc độ tăng trưởng cao của TMĐT, năm 2018 đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của dịch vụ logistics, chuyển phát chặng cuối và hoàn tất đơn hàng. Ba yếu tố nổi bật của lĩnh vực này là đầu tư gia tăng mạnh mẽ, ứng dụng công nghệ và cạnh tranh khốc liệt.
Theo khảo sát của Hiệp hội Thương mại điện tử (VECOM), Tổng công ty Bưu điện Việt Nam (Vietnam Post) là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chuyển phát được 61% đơn vị bán hàng trực tuyến thuê. Công ty bưu chính Viettel (Viettel Post) xếp thứ hai với tỉ lệ 25%. Tỉ lệ tương ứng cho EMS, Giao hàng nhanh và Giao hàng tiết kiệm là 5%, 1% và 1%. Các đơn vị chuyển phát còn lại chiếm 13% thị phần.
Cạnh tranh mạnh mẽ trong cuộc chiến thuê ngoài dịch vụ giao hàng
Đối với việc thuê ngoài dịch vụ giao hàng ở hai trung tâm TMĐT là Hà Nội và TP HCM, sự nổi lên của những doanh nghiệp chuyển phát khác đang dần thu hẹp thị phần của những "ông lớn" đầu ngành.
Tuy Vietnam Post và Viettel Post vẫn là các doanh nghiệp chuyển phát được thuê ngoài nhiều nhất, nhưng tỉ lệ đã giảm đáng kể.
VECOM cho biết mức độ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp chuyển phát rất cao, đặc biệt là ở TP HCM. Số đơn vị ở TP HCM thuê Viettel Post là 25%, Vietnam Post là 15%, EMS là 10%, Giao hàng nhanh là 5%, Giao hàng Tiết kiệm là 7%. Các doanh nghiệp chuyển phát khác chiếm tới 43%.
Ở Hà Nội, số đơn vị thuê Viettel Post là 52%, Vietnam Post là 20%, EMS 4%, Giao hàng nhanh 10%, Giao hàng Tiết kiệm là 9%. Các doanh nghiệp chuyển phát khác chỉ chiếm 20%, thấp hơn tại TP HCM.
Sau khi khảo sát sâu với 14 doanh nghiệp chuyển phát có mức độ gắn bó khác nhau với TMĐT, VECOM đưa ra 10 sản phẩm được mua bán trực tuyến phổ biến nhất: 1) Quần áo, giày dép; 2) Điện tử, điện lạnh; 3) Sản phẩm Mẹ và bé; 4) Sách, văn phòng phẩm; 5) Thủ công, mỹ nghệ; 6) Linh phụ kiện; 7) Hoá mĩ phẩm; 8) Đồ nội thất; 9) Thực phẩm, đồ uống; 10) Đồ ăn nhanh.
Điểm đáng chú ý là đồ ăn nhanh lọt vào nhóm 10 sản phẩm hàng đầu mà người bán thuê ngoài dịch vụ chuyển phát. Điều này phù hợp với sự nổi lên của những dịch vụ giao đồ ăn nhanh như Now.vn, GrabFood, Go-Viet, Loship…
Vì năng lực kho chưa đáp ứng nhu cầu lớn nên phần lớn doanh nghiệp chuyển phát vẫn phải thuê kho ngoài. Ảnh: Thinkstock.
Cuộc cạnh tranh khốc liệt đã đẩy một số thương hiệu giao đồ ăn trực tuyến như Foodpanda, Chonmon.vn, Lala khỏi cuộc chơi.
Tốc độ tăng trưởng trung bình của các doanh nghiệp giao hàng tham gia khảo sát trong năm 2018 so với năm trước là 70%, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp thấp nhất vẫn đạt 30% và có ba doanh nghiệp đạt tốc độ tăng trưởng trên 100%.
Về kho, tất cả doanh nghiệp tham gia khảo sát đều có kho riêng lưu trữ hàng hoá, nhưng năng lực kho chưa đáp ứng nhu cầu lớn nên phần lớn doanh nghiệp chuyển phát vẫn phải thuê kho ngoài.
Bên cạnh đó, VECOM nhận định công nghệ vận hành kho chưa tiên tiến. Mới chỉ 36% doanh nghiệp có hệ thống quản lý kho kết nối trực tuyến tới khách hàng. Do công nghệ quản lý kho lạc hậu nên chi phí lưu và quản lý kho còn cao. Ở nhiều doanh nghiệp, chi phí liên quan vận hành kho chiếm trên 20% tổng doanh thu.
VECOM cũng chỉ ra một khó khăn lớn cho doanh nghiệp chuyển phát là tỉ lệ người mua hoàn trả sản phẩm đã đặt hàng trực tuyến cao. Ước tính, tỉ lệ trung bình tổng giá trị của các sản phẩm hoàn trả so với tổng giá trị đơn hàng lên tới 13%. Một số doanh nghiệp phải chịu mức 26%.
