Châu Âu - Thị trường tiềm năng cho tôm sú nuôi

Tôm sú đã từng là mặt hàng bán lẻ và thực phẩm chính, nhưng thị phần đã bị thu hẹp khi tôm thẻ chân trắng chiếm ưu thế do giá rẻ hơn. Tôm sú được công nhận là mặt hàng cao cấp vì màu sắc đặc trưng, hương vị, chất lượng và kích thước lớn.

Châu Âu có gì hấp dẫn đối với tôm sú nuôi?

Thông tin từ Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan cho biết, người tiêu dùng châu Âu ăn bình quân gần 25 kg cá và hải sản mỗi người một năm. Theo một nghiên cứu gần đây của Ủy ban châu Âu, tôm chiếm 6% hoặc khoảng 1,5 kg mỗi người trong tổng lượng tiêu thụ cá và hải sản châu Âu. 

Tuy nhiên, tôm sú chỉ chiếm một phần nhỏ trong tiêu thụ tôm châu Âu và được coi là một sản phẩm đặc biệt.

Hầu hết tôm nhập khẩu vào châu Âu được tiêu thụ ở Nam Âu. Tiêu thụ tôm bình quân đầu người hàng năm là gần 3 kg ở Tây Ban Nha, 2 kg ở Bồ Đào Nha và 1,5 kg ở Pháp. 

Thị trường Nam Âu có lịch sử liên kết với Nam và Trung Mỹ, vì vậy rất hiếm khi thấy tôm sú nuôi trong thị trường ở đó. Thay vào đó, tôm sú, chủ yếu được sản xuất ở châu Á và ở Madagascar, chủ yếu được tiêu thụ ở Tây Bắc Âu và Pháp.

Năm 2018, châu Âu đã nhập khẩu tôm sú nuôi từ 450 triệu USD đến 480 triệu USD, chủ yếu từ Việt Nam, Bangladesh và Madagascar, cùng chiếm hơn 95% tổng lượng tôm sú nhập khẩu của châu Âu và ở mức độ thấp hơn từ Indonesia và Ấn Độ. 

Thị trường tôm sú đã giảm đáng kể trong vài năm qua, vì tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương, được sản xuất và giao dịch ở mức giá thấp hơn, đã chiếm lĩnh thị trường chính. Tôm sú từ đó đã trở thành một sản phẩm đặc biệt trong thị trường dịch vụ thực phẩm và bán lẻ.

Tôm sú là loại tôm đặc biệt phổ biến thứ ba được nhập khẩu vào thị trường châu Âu, sau khi xuất hiện tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương với giá trị nhập khẩu khoảng 2 tỉ USD và tôm đỏ Argentina đánh bắt tự nhiên với 587 triệu USD. Trong khi tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương phổ biến vì giá của nó, tôm sú được chọn vì màu sắc độc đáo, hương vị, kết cấu và kích thước lớn hơn.

Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan cho biết, mặc dù hi vọng tiêu thụ tôm tổng thể ở châu Âu sẽ tăng hơn nữa trong ngắn hạn và dài hạn, nhưng đối với tôm sú, kịch bản có thể ngược lại. 

Khi giá tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương tiếp tục đi xuống, nhiều khả năng các nhà bán buôn và bán lẻ ngày càng chọn tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương hơn tôm sú. 

Về lâu dài, Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan kì vọng tôm sú sẽ hợp nhất trong một sản phẩm nhỏ hơn ở thị trường bán buôn Tây Bắc Âu, được định vị là một sản phẩm cao cấp dựa trên kích thước, kết cấu, màu sắc và mùi vị.

Những nước châu Âu tạo nhiều cơ hội cho tôm sú nuôi

Hà Lan, Bỉ và Đức: Những thị trường kết nối với nhau

Hà Lan, Bỉ, Đức, Pháp và Anh là những thị trường lớn nhất dành cho tôm sú nuôi. Năm 2018, các quốc gia này đã kết hợp nhập khẩu tôm sú trị giá 420 triệu đến 450 triệu USD, chiếm hơn 90% tổng lượng tôm sú nhập khẩu của châu Âu. 

Thị trường cho tôm sú nuôi ở Nam Âu bị hạn chế do không quen thuộc với loài này và ưa thích các loài đánh bắt tự nhiên.

Hà Lan, Bỉ và Đức là những thị trường kết nối với nhau, vì các cảng Rotterdam, Antwerp và Hamburg có vị trí chiến lược cho cả ba thị trường. Một nhà nhập khẩu từ Hà Lan có thể nhập khẩu qua Antwerp, một nhà nhập khẩu từ Đức có thể nhập khẩu qua Rotterdam. Tất cả phụ thuộc vào ưu thế về hậu cần. 

Về tiêu thụ, Đức là thị trường tôm lớn nhất, tiếp theo là Hà Lan và Bỉ. Tuy nhiên, về mặt nhập khẩu, Hà Lan và Bỉ đóng vai trò quan trọng không kém.

Năm 2018, Hà Lan, Bỉ, Đức đã nhập khẩu tôm sú với tổng giá trị 266 triệu USD, trở thành khối thị trường lớn nhất cho tôm sú ở châu Âu. 

Trong một thời gian Bỉ, nơi có nền văn hóa ẩm thực tinh tế hơn Hà Lan và Đức, là nhà nhập khẩu tôm sú lớn nhất trong ba thị trường này, nhưng nhập khẩu tại Bỉ đã giảm nhanh chóng trong vài năm qua.

Hầu hết tôm sú hiện được nhập khẩu vào Đức, nơi nó bán chủ yếu vào thị trường bán buôn lớn.

Thị trường Pháp rộng lớn và đa dạng

Năm 2018, Pháp nhập 100.000 tấn tôm sú trị giá 900 triệu USD. Các sản phẩm bóc vỏ thô hoặc chần và các sản phẩm HOSO sống hoặc nấu chín chiếm 90% tôm nước ấm nhập khẩu từ Pháp, trong khi các loại tôm nấu chín khác tăng chỉ khoảng 10%. 

Tôm thẻ chân trắng Thái Bình Dương chiếm khoảng 500 triệu USD hoặc 70.000 đến 75.000 tấn, tất cả các sản phẩm HOSO được bóc vỏ hoặc thô hoặc nấu chín, là loại tôm được tiêu thụ nhiều nhất ở Pháp, trong đó tôm sú cũng là một sản phẩm thích hợp.

Như người tiêu dùng ở Tây Bắc Âu, người Pháp cũng rất quan tâm đến tính bền vững. Hầu hết nhà bán lẻ và các công ty dịch vụ thực phẩm của Pháp đã cam kết chỉ bán hải sản bền vững, nghĩa là họ đã cam kết bán các sản phẩm được chứng nhận ASC. 

Trong một số trường hợp, các công ty này cũng chấp nhận các nhãn khác như Label Rouge hoặc Friends of the Sea. Pháp cũng là thị trường lớn nhất của châu Âu đối với tôm hữu cơ.

Các nhà xuất khẩu tôm sú Madagascar OSO and Unima có mối quan hệ lịch sử với thị trường Pháp và các kênh phân phối riêng của họ - OSO có liên doanh với R&O Seafood Gastronomy và Unima có nhà phân phối châu Âu-Unima Distribution. 

Tôm Madagascar được công nhận về tính bền vững, phương pháp sản xuất và bảo tồn rừng ngập mặn. Trong khi OSO là nhà cung cấp tôm được chứng nhận hữu cơ lớn nhất ở Pháp, Unima cung cấp tôm theo Nhãn hiệu Pháp.

Các nhà nhập khẩu Pháp nguồn sản phẩm tôm sú khác từ Bangladesh và Việt Nam. Tôm sú Bangladesh chủ yếu hướng đến thị trường bán buôn truyền thống châu Á, trong khi tôm sú Việt Nam, thường được chứng nhận ASC, sẽ được bán vào thị trường bán buôn và bán lẻ cao cấp.

Sự khác biệt này sẽ giữ nguyên trong khi Bangladesh không thể cung cấp tôm được chứng nhận ASC. Mặc dù có hệ thống sản xuất gần như hữu cơ, ngành đánh bắt Bangladesh Bangladesh vẫn chưa được tổ chức đủ để tận dụng hệ thống chứng nhận ASC được ra mắt gần đây cho người nuôi tôm nhỏ. 

Điều đó nói rằng, nhiều nhà nhập khảu Pháp đã bày tỏ sự quan tâm đến việc bắt đầu lấy nguồn từ Bangladesh hoặc các nguồn gốc khác, ngay khi nước này có được chứng nhận ASC.

Những người mua chính của tôm sú cho thị trường Pháp bao gồm Argis, Gelazur, Crustamar, Paris-store; Wanly and Gel Peche.

(Nguồn tham khảo: Thương vụ Việt Nam tại Hà Lan)