Châu Âu hứa hẹn tư cách thành viên EU, nhưng thứ Ukraine cần nhất vẫn đang thiếu trầm trọng

Theo New York Times, trong chuyến thăm tới Ukraine, 4 nhà lãnh đạo châu Âu hứa sẽ giúp sức cho nước này trong việc gia nhập Liên minh châu ÂU (EU) nhưng không đáp ứng đủ yêu cầu của Kiev về vũ khí hạng nặng.

Người đứng đầu của Pháp, Đức, Italy và Romania đã gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky tại thủ đô Kiev và đều đồng ý sẽ giúp Ukraine trở thành một phần không thể thiếu của châu Âu, thay vì chỉ là một vùng đệm phía đông.

Thủ tướng Đức Olaf Scholz tuyên bố : “Ukraine thuộc về gia đình châu Âu”. Trên thực tế, quá trình gia nhập Liên minh châu Âu của Ukraine sẽ cần rất nhiều năm.

Các nhà lãnh đạo, đặc biệt là Tổng thống Pháp, cố gắng bác bỏ những tuyên bố trước đây của mình, mong muốn đàm phán hòa bình để kết thúc xung đột sớm, kể cả khi các điều khoản có lợi cho Nga. Ông Emmanuel Macron nói: “Điều tôi muốn khẳng định hôm này là Ukraine phải thắng cuộc chiến này".

Phản ứng trái chiều

Chuyến thăm tạo ra phản ứng trái chiều ở phía Ukraine. Một mặt, Kiev đang bước thêm một bước tới tư cách thành viên EU, nhưng mặt khác, không quốc gia nào hứa sẽ tài trợ thêm đủ vũ khí tầm xa để giúp Ukraine chống lại lợi thế tuyệt đối của pháo binh Nga tại vùng Donbass.

“Chúng tôi mong đợi viện trợ mới, đặc biệt là vũ khí hạng nặng, pháo phản lực và hệ thống phòng thủ tên lửa”, ông Zelensky cho biết. “Mỗi đợt viện trợ đều giúp cứu mạng người. Trong khi mỗi ngày chậm trễ tạo thêm cơ hội để quân Nga giết người Ukraine”.

Tổng thống Macron cho biết Pháp sẽ gửi thêm 6 hệ thống lựu pháo Caesar, ngoài 12 chiếc đã được giao trước đó. Mỹ viện trợ cho Ukraine 108 lựu pháo tầm xa và đã hứa sẽ gửi thêm.

Tuy nhiên, số lượng được chuyển và hứa hẹn chỉ là một phần nhỏ trong số 1.000 lựu pháp mà cố vấn Tổng thống Zelensky yêu cầu để chống lại đợt tấn công của Nga. Những cam kết về hệ thống pháo phản lực, xe tăng và trang thiết bị khác đều không đáp ứng đủ nhu cầu của Ukraine.

Chuyến thăm Kiev bị phủ bóng bởi những câu hỏi về việc liệu các nhà lãnh đạo châu Âu có thúc ép ông Zelensky theo đuổi một thỏa thuận hòa bình với Nga hay không. Tại các nước châu Âu, ngày càng có nhiều lo ngại về chi phí của một cuộc xung đột kéo dài và nguy cơ leo thang căng thẳng.

Tổng thống Zelensky cho biết các nhà lãnh đạo châu Âu đã gợi ra triển vọng về một cuộc đàm phán với phía Moscow. Nhưng theo ông, với tình hình hiện tại, các cuộc thương lượng sẽ không thể kết thúc xung đột.

“Chúng tôi đã đề cập đến nỗ lực ngoại giao của nhiều nước để đạt được hòa bình”, ông nói. “Mọi người đều thấy trở ngại duy nhất là sự không sẵn sàng hành động và thương lượng thật sự của Liên bang Nga”.

Ông Oleksiy Honcharenko, thành viên Quốc hội Ukraine không xem lời hứa tư cách thành viên EU như một phần thỏa thuận để buộc chính phủ Tổng thống Zelensky tiến tới một lệnh ngừng bắn.

Nhưng nhiều quan chức Ukraine cảm thấy sự thất vọng. Ông Viktor Andrusiv, một cố vấn trong Bộ Nội vụ Ukraine viết trên mạng xã hội: “Ông Macron, Scholz và Draghi đang dùng tư cách thành viên EU để đổi lại cuộc đàm phán với Tổng thống Putin”.

Xóa bỏ hiểu lầm

Các nhà lãnh đạo châu Âu khẳng định rằng không ép buộc Tổng thống Zelensky phải chấp nhận thỏa thuận hòa bình với Moscow, tương tự như lập trường của Mỹ rằng Ukraine sẽ tự quyết định thời gian và cách thức đàm phán.

“Pháp đang và sẽ sát cánh bên Ukraine trong chặng đường dài để bảo vệ chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và tự do”. Tổng thống Macron nói với người đồng cấp Ukraine. “Đây là mục tiêu duy nhất, và chúng ta chắc chắn sẽ thành công”.

Khi được hỏi bởi các phóng viên về bình luận gần đây cho rằng Ukraine và đồng minh "không nên làm bẽ mặt Nga” để tăng cơ hội ngoại giao, ông Macron cho biết câu nói của mình đã bị hiểu sai.

Ông đã đưa ra sự so sánh với điều khoản trừng phạt mà Pháp và các đồng minh áp đặt lên Đức sau Thế chiến I, thường được coi là mầm mống cho Thế chiến II.

Tổng thống Pháp nói: “Pháp đã mắc một sai lầm lịch sử: Mất hòa bình, vì muốn làm bẽ mặt nước Đức”. Ông cho biết khi cuộc chiến hiện tại kết thúc, Ukraine không được “phạm những sai lầm mà những người khác đã mắc phải trong quá khứ”.

Khi chuyến thăm diễn ra, một quan chức ngoại giao Pháp thậm chí còn tán thành định nghĩa chiến thắng được các quan chức Ukraine tuyên bố. Chiến thắng này yêu cầu Nga từ bỏ tất cả lãnh thổ đã chiếm được từ Ukraine, bao gồm cả Bán đảo Crimea mà Moscow sáp nhập vào năm 2014.

Tổng thống Scholz cùng ông Macron bác bỏ những nghi ngờ cho rằng châu Âu đang cố đẩy Ukraine tới bàn đàm phán. “Chỉ có Ukraine: Tổng thống, chính phủ, Quốc hội và người dân được có thể quyết định điều gì là đúng đắn trong một thỏa thuận hòa bình, mặc dù có thể còn rất lâu mới đạt được”, Tổng thống Đức nói.

Các nhà lãnh đạo châu Âu, bao gồm Thủ tướng Mario Draghi của Ý và Tổng thống Klaus Iohannis của Romania, cũng đã đến Irpin, ngoại ô Kiev, nơi đang diễn ra cuộc điều tra về tội ác chiến tranh. 

Các nhà lãnh đạo châu Âu đã xem một đoạn video, một loạt ảnh cũng như các tòa nhà bị cháy và đánh bom. “Mọi thứ thậm chí còn tồi tệ hơn, khi bạn tận mắt chứng khiến bạo lực vô nghĩa tại nơi này”, ông Scholz nói.

Sau cuộc họp hai ngày tại Brussels, Tổng thư ký NATO, Jens Stoltenberg, cho biết liên minh sẽ tạo ra nhiều kho dự trữ thiết bị chiến đấu hơn ở sườn phía Đông, đưa thêm quân vào trạng thái sẵn sàng chiến đấu và đầu tư vào phòng không, an ninh mạng và hải quân.

Ông Stoltenberg cho biết, tất cả những hoạt động chuẩn bị này sẽ đòi hỏi các nước thành viên phải chi nhiều hơn cho quân đội của họ và cho chính NATO. “Việc tăng cường đáng kể khả năng răn đe và phòng thủ của chúng ta là cần thiết, nhưng sẽ không có gì là miễn phí”.

Lời cảnh báo của Nga

Điện Kremlin đã gửi một lời cảnh báo bằng kinh tế tới các lãnh đạo Nga khi vào hôm 15/6, Gazprom tiếp tục cắt giảm lượng khí đốt chảy qua đường ống Nord Stream 1 trong ngày thứ hai liên tiếp, khiến giá nhiên liệu này tiếp tục tăng.

Nga cho rằng chuyến thăm này chỉ mang tính biểu tượng trống rỗng. Ông Dmitri A. Medvedev, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Nga, hôm 16/6 đã giễu cợt và gọi các nhà lãnh đạo Pháp, Đức và Ý là “những người châu Âu sành ăn ếch, xúc xích gan và mì ống”. Trước đó, Thủ tướng Đức từng bị phía Ukraine gọi là "xúc xích gan hờn dỗi".

“Họ đã hứa với Ukraine về tư cách thành viên EU, một vài lựu pháo cũ kĩ, uống một vài chén vodka và đi tàu về nhà, giống như cách đây 100 năm”, ông Medvedev viết trên Twitter. 

Ông nói thêm, “Những hành động này sẽ không đưa Ukraine đến gần hòa bình hơn. Và thời gian thì sắp hết rồi…”.

Theo RT, trước đó, người phát ngôn Điện Kremlin, ông Dmitry Peskov cho biết các chính sách của phương Tây nhằm "hỗ trợ Ukraine thông qua việc bơm vũ khí" là "hoàn toàn vô dụng" và sẽ chỉ "kéo dài sự đau khổ và tàn phá cho đất nước này".

Thay vào đó, Moscow hi vọng rằng 4 nhà lãnh đạo có thể giúp Tổng thống Ukraine có được "một lập trường thực tế về tình hình", ông nói.