Ấn Độ, Trung Quốc - hai thị trường ngày càng quan trọng với dầu mỏ của Nga

Theo tạp chí The Diplomat, Ấn Độ và các quốc gia châu Á khác đang ngày càng trở thành nguồn thu nhập từ dầu mỏ quan trọng đối với Nga bất chấp áp lực mạnh mẽ từ việc Mỹ yêu cầu không tăng lượng mua dầu mỏ của Nga.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) và các đồng minh khác cắt giảm nhập khẩu năng lượng của Nga do các lệnh trừng phạt liên quan đến cuộc xung đột ở Ukraine.       

Theo công ty dữ liệu hàng hóa Kpler, Ấn Độ - quốc gia với 1,4 tỷ dân và hiện đang rất “khát” dầu - đã tiêu thụ gần 60 triệu thùng dầu của Nga trong năm 2022, so với 12 triệu thùng của cả năm 2021. Các lô hàng đến các nước châu Á khác, như Trung Quốc, cũng đã tăng trong những tháng gần đây nhưng ở mức độ thấp hơn.

Trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin AP, Thủ tướng Sri Lanka Ranil Wickremesinghe cho biết ông sẽ xem xét các nguồn cung khác, nhưng sẽ sẵn sàng mua thêm dầu mỏ từ Nga, nhất là khi Sri Lanka đang ráo riết tìm kiếm nhiên liệu để duy trì hoạt động của đất nước trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

Vào cuối tháng Năm, Sri Lanka đã mua lô hàng 99.000 tấn dầu thô của Nga để khởi động lại nhà máy lọc dầu duy nhất của nước này.

Kể từ khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự ở Ukraine vào cuối tháng Hai, giá dầu toàn cầu đã tăng vọt, đem lại cho các nhà máy lọc dầu ở Ấn Độ và các nước khác thêm động lực để khai thác lượng dầu mỏ mà Nga đang cung cấp cho họ với mức chiết khấu cao từ 30 đến 35 USD/thùng, so với dầu thô Brent và các loại dầu quốc tế khác hiện đang giao dịch ở mức khoảng 120 USD/thùng.

Tầm quan trọng của những nước này đối với Nga đã tăng lên sau khi EU gồm 27 quốc gia, thị trường chính đối với nguồn nhiên liệu hóa thạch mà đem lại phần lớn nguồn thu nhập từ nước ngoài của Nga, đã nhất trí ngừng hầu hết các hoạt động mua dầu mỏ của Nga vào cuối năm nay.

Ông Matt Smith, nhà phân tích hàng đầu tại Kpler chuyên theo dõi các dòng chảy dầu của Nga, cho biết: “Có vẻ như một xu hướng đang ngày càng trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết". Khi các chuyến hàng chở dầu Urals đến phần lớn châu Âu bị cắt giảm, thay vào đó, dầu thô được chuyển sang châu Á, nơi Ấn Độ trở thành khách hàng lớn nhất, tiếp theo là Trung Quốc. Ngoài ra, các báo cáo theo dõi tàu cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ cũng là một điểm đến quan trọng khác.

Ông Smith phát biểu: “Mọi người đang nhận ra rằng Ấn Độ là một trung tâm lọc dầu. Nước này nhập dầu thô với giá rẻ từ Nga, tinh chế và bán đi các sản phẩm sạch bởi vì họ có thể kiếm được lợi nhuận cao”. Trong tháng Năm, khoảng 30 tàu chở dầu thô của Nga đã cập bờ biển Ấn Độ, bốc dỡ khoảng 430.000 thùng mỗi ngày.

Các nhà máy lọc dầu độc lập và thuộc sở hữu nhà nước của Trung Quốc cũng đã tăng cường mua dầu thô của Nga. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), vào năm 2021, Trung Quốc là khách hàng mua dầu lớn nhất của Nga, nhập khẩu trung bình 1,6 triệu thùng mỗi ngày.

Trong khi nhập khẩu dầu thô của Ấn Độ vẫn chỉ bằng khoảng 1/4 so với nhu cầu của nước này, nhưng việc tăng mạnh nhập khẩu kể từ khi diễn ra cuộc xung đột Ukraine là một nguồn xung đột tiềm tàng giữa Washington và New Delhi.

Mỹ thừa nhận nhu cầu của Ấn Độ về năng lượng giá cả phải chăng, nhưng "chúng tôi mong các đồng minh và đối tác không tăng mua năng lượng của Nga", Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken cho biết, sau cuộc họp giữa các bộ trưởng ngoại giao và quốc phòng Mỹ và Ấn Độ vào tháng 4/2022.

Trong khi đó, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen phát biểu trong cuộc họp của Ủy ban Tài chính Thượng viện tuần trước rằng Mỹ và các đồng minh châu Âu cũng đang tham gia vào các cuộc thảo luận "cực kỳ tích cực" về việc phối hợp các biện pháp, có thể hình thành một “liên minh - cartel”, để cố gắng thiết lập giới hạn giá đối với dầu mỏ của Nga. Bà Yellen nói rằng, mục đích của việc này là giữ cho dầu mỏ của Nga chảy vào thị trường toàn cầu để ngăn giá dầu thô, vốn đã tăng 60% trong năm nay, không tăng cao hơn nữa.

Trong khi châu Âu có thể tìm các nguồn thay thế đối với khoảng 60% lượng dầu thô xuất khẩu của Nga, thì Nga cũng có các lựa chọn. Ngoại trưởng Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar đã nhấn mạnh ý định sẽ làm những gì có lợi nhất cho đất nước, trước những lời chỉ trích của phương Tây về việc nhập khẩu dầu thô của Nga.

Nhập khẩu dầu thô của Ấn Độ từ Nga đã tăng từ 100.000 thùng/ngày vào tháng 2/2022 lên 370.000 thùng/ngày vào tháng Tư và 870.000 thùng/ngày vào tháng Năm. Xuất khẩu các sản phẩm dầu như diesel của Ấn Độ đã tăng lên 685.000 thùng mỗi ngày từ 580.000 thùng/ngày trước khi diễn ra cuộc xung đột tại Ukraine.

Ông Lauri Myllyvirta, nhà phân tích chính tại CREA, cho biết phần lớn lượng dầu diesel xuất khẩu của Ấn Độ được bán ở châu Á, nhưng khoảng 20% được vận chuyển qua kênh đào Suez, hướng đến Địa Trung Hải hoặc Đại Tây Dương, về cơ bản là sang châu Âu hoặc Mỹ. Ông Myllyvirta nói rằng không thể định lượng chính xác lượng dầu thô của Nga trong các sản phẩm tinh chế được vận chuyển ra khỏi Ấn Độ. Tuy nhiên, “Ấn Độ đang cung cấp một lối thoát cho dầu thô của Nga để thâm nhập thị trường”.

Nhập khẩu dầu mỏ từ Nga của Trung Quốc cũng đã tăng thêm trong năm nay, giúp Nga ghi nhận thặng dư tài khoản vãng lai khoảng 96 tỷ USD trong bốn tháng kết thúc vào tháng Tư. Theo ông Myllyvirta, không rõ liệu những mặt hàng xuất khẩu như vậy cuối cùng có thể bị áp dụng các biện pháp trừng phạt nhằm cắt giảm dòng tiền chảy vào Nga hay không.