Bộ Tài chính Mỹ đẩy Nga tới bờ vực vỡ nợ: Điều gì sẽ diễn ra tiếp theo?

Giữa tuần này, Nga đã tiến gần đến một vụ vỡ nợ lịch sử sau khi chính quyền Tổng thống Joe Biden quyết định không gia hạn một miễn trừ quan trọng, từng cho phép Moscow tiếp tục thanh toán cho các trái chủ bất chấp các lệnh trừng phạt.

Miễn trừ trên đã hết hạn vào lúc 12h01 sáng ngày 25/5 (tức khoảng 11h01 cùng ngày theo giờ Việt Nam). Nếu thất bại trong việc thanh toán tiền lãi trái phiếu ngoại tệ trong tương lai, Nga có thể xác lập vụ vỡ nợ lớn đầu tiên trong hơn một thế kỷ.

Dưới đây là một số câu hỏi quan trọng và giải đáp về những gì có thể xảy ra tiếp theo, theo nhận định của Reuters:

Quy định gì vừa thay đổi?

Giấy phép do Văn phòng Kiểm soát Tài sản Nước ngoài (OFAC) của Mỹ cấp ngày 2/3 cho phép Bộ Tài chính, ngân hàng trung ương hoặc quỹ tài sản quốc gia của Nga thực hiện giao dịch với các tổ chức tài chính Mỹ, trên phương diện thanh toán nợ của Moscow.

Miễn trừ này đã giúp Nga tiếp tục thanh toán tiền lãi cho các lô trái phiếu chính phủ, bất chấp việc giao dịch với các thực thể của Nga đang bị hạn chế trên diện rộng. Kể từ ngày 22/2, Nga đã thanh toán thành công cho 7 lô trái phiếu đồng USD.

Tuy nhiên, cuối ngày 24/5, Bộ Tài chính Mỹ thông báo sẽ không gia hạn giấy phép nêu trên. Mặc dù động thái mới chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến các trái chủ ở Mỹ, các nhà đầu tư nắm giữ trái phiếu chính phủ Nga ở nơi khác cũng sẽ khó nhận được thanh toán vì ưu thế của Mỹ trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Bao nhiêu trái phiếu bị ảnh hưởng?

Theo Reuters, Nga có khoảng 40 tỷ USD trái phiếu quốc tế, có thể được chia thành ba loại.

Thứ nhất là trái phiếu kế thừa (legacy bond) được thanh toán bằng hình thức thông thường.

Thứ hai là các trái phiếu phát hành sau khi Moscow sáp nhập bán đảo Crimea của Ukraine, được thanh toán tại trung tâm lưu ký thanh toán quốc gia (NSD) và có điều khoản thanh toán thay thế bằng một đồng tiền mạnh (hard currency).

Thứ ba là các lô trái phiếu được bán ra từ sau năm 2018, cũng được thánh toán tại NSD nhưng có các điều khoản thanh toán thay thế bằng đồng ruble.

Khi nào Nga vỡ nợ?

Ngày 27/5, Nga phải trả lãi lần lượt 71,25 triệu USD và 26,5 triệu euro (tương đương 28 triệu USD) cho hai lô trái phiếu. Chính quyền Tổng thống Putin đã bắt đầu quá trình thanh toán từ tuần trước, tạm thời chưa bị ảnh hưởng bởi quyết định của OFAC.

NSD - cơ quan chịu trách nhiệm thanh toán cho hai lô trái phiếu, cho biết họ đã nhận được tiền và thông báo sẽ chi trả cho các trái chủ bằng ngoại tệ vào ngày 27/5. Một số nhà phân tích cũng như Bộ Tài chính Nga khẳng định việc thanh toán đã hoàn thành.

Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu tiền có tiếp tục được chuyển vào tài khoản của các trái chủ hay không. Theo một số định nghĩa, tiền lãi không tới tài khoản của chủ nợ thì Nga vẫn bị coi là vỡ nợ.

Hôm 25/5, các trái chủ cho biết tiền thanh toán cho hai lô trái phiếu trên vẫn chưa đến tài khoản ngân hàng của họ. Tuy nhiên, Moscow còn được ân hạn thêm 30 ngày sau ngày 27/5 để hoàn thành việc thanh toán.

Nga còn phải trả lãi thêm bao nhiêu lần?

Nếu các chủ nợ nhận được khoản thanh toán ngày 27/5, Nga sẽ phải trả thêm tiền lãi cho hai lô trái phiếu khác vào ngày 23/6 và một lô khác vào ngày 24/6.

Các khoản thanh toán trong ngày 23/6, tương tự như đợt thanh toán vào ngày 27/5, sẽ được thực hiện thông qua NSD.

Tuy nhiên, đợt trả lãi 159 triệu USD vào ngày 24/6 là cho lô trái phiếu phát hành năm 1998. Vì việc thanh toán chỉ có thể được thực hiện ở nước ngoài, các nhà phân tích e ngại rằng Nga sẽ không thể làm gì nếu không có miễn trừ của Bộ Tài chính Mỹ. Thời gian ân hạn cho lô trái phiếu này là 15 ngày.

Hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng

Câu hỏi khác được đặt ra là liệu khi Nga không thể thanh toán tiền lãi trái phiếu và vỡ nợ, các nhà đầu tư có thể sử dụng hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) hay không.

Một ủy ban gồm các ngân hàng lớn và các nhà quản lý tài sản đã được giao nhiệm vụ xác định liệu một “sự kiện tín dụng” đã xảy ra hay chưa. Nếu có, điều đó có thể kích hoạt CDS, buộc Nga phải thanh toán cho các trái chủ bất cứ giá nào.

Theo JPMorgan, nếu Nga không thể thực hiện đợt thanh toán tiền lãi đến hạn vào ngày 24/6, CDS có thể được kích hoạt khi thời gian ân hạn kết thúc.