Bên lề Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV: Phát triển năng lượng tái tạo cần chính sách hài hòa giữa các bên

Ngày 1/6, bên lề Kỳ họp, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với đại biểu Trần Văn Lâm (Đoàn Bắc Giang) về chủ trương khuyến khích đầu tư loại hình năng lượng tái tạo này.  

Phóng viên: Theo Quy hoạch Điện VIII, Việt Nam sẽ tập trung phát triển mạnh năng lượng tái tạo. Đại biểu đánh giá như thế nào về xu hướng chuyển đổi này?

Đại biểu Trần Văn Lâm: Chuyển đổi năng lượng tái tạo là một xu thế tất yếu, có định hướng khi Việt Nam đã cam kết tới đây giảm các nguồn năng lượng hóa thạch phát thải CO2.

Thế nhưng, trong vấn đề này, bên cạnh chủ trương, việc triển khai hiệu quả đòi hỏi đồng bộ cơ chế chính sách và đặc biệt là Quy hoạch điện VIII phải đảm bảo về mặt tiêu chuẩn, yêu cầu kỹ thuật, phù hợp với chiến lược, chủ trương chung.

Ví dụ, tỷ lệ tham gia phát triển năng lượng, điện tái tạo ở mức độ nào, phải phù hợp với từng giai đoạn, trình độ công nghệ và khả năng kỹ thuật.

Năng lượng tái tạo không có tính ổn định nên cần phải có nguồn điện chạy nền để đảm bảo những lúc năng lượng tái tạo không bảo đảm phát sẽ bù nguồn này vào.

Vậy, cần chính sách hài hòa giữa các bên, để các nhà đầu tư năng lượng tái tạo có động lực duy trì và nhà đầu tư điện chạy nền cũng cần được khuyến khích. Song song đó, cần cân đối hợp lý, hài hòa chính sách để vừa bảo đảm điều kiện kỹ thuật, vừa đáp ứng điều kiện phát triển năng lượng tái tạo.

Phóng viên: Theo đại biểu, cần có cơ chế chính sách như thế nào để khai thác hết tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo của các địa phương?

Đại biểu Trần Văn Lâm: Nếu tính toán không tốt, để năng lượng tái tạo phát triển “bùng nổ” rất dễ dẫn tới nguy cơ rã lưới gây mất điện toàn bộ hệ thống hay mất điện đột ngột trong trường hợp thời tiết thay đổi.

Việc giải bài toán khai thác năng lượng tái tạo là một thách thức, nhưng trong quá trình triển khai đòi hỏi phải có cơ chế, chính sách rõ ràng, minh bạch. Cùng với đó, trong thực thi phải công tâm và trách nhiệm để tránh lợi dụng chính sách.

Thời gian qua, điện mặt trời, điện gió phát triển một cách ồ ạt, thiếu kiểm soát, bất chấp các quy định, quy trình. Có công trình không đáp ứng, không phù hợp với hệ thống mạng truyền tải điện hiện có, có công trình không thực hiện được các điều kiện để cam kết đấu nối, sử dụng. Do vậy khi các công trình này xây dựng xong không được nối lưới để phát trong khi điện quốc gia vẫn thiếu, điều này gây lãng phí xã hội. 

Phóng viên: Vậy, làm thế nào để tránh phát triển ồ ạt mà vẫn phát huy hết tiềm năng của năng lượng tái tạo thưa đại biểu?

Đại biểu Trần Văn Lâm: Thực tế, quy hoạch như vậy nhưng để triển khai thực thi còn đòi hỏi cả những vấn đề về năng lực tổ chức. Về phía con người là yếu tố trách nhiệm.

Như câu hỏi đặt ra tại sao ngành điện không ký hợp đồng mua và sử dụng hết điện phát từ nguồn năng lượng tái tạo.

Theo tôi, có hai vấn đề. Một về mặt kỹ thuật liệu mua vào có đảm bảo an toàn hệ thống hay không? Nếu như sử dụng hết toàn bộ điện đó với nguồn điện chạy nền hiện nay thì cân đối như thế nào

Thứ hai, các công trình năng lượng tái tạo đó nhiều khi thực hiện không đầy đủ các quy định, thủ tục trong cấp phép. Lúc này liệu có đủ điều kiện để ký kết hợp đồng hay không, ai sẽ chịu trách nhiệm những vấn đề này. Đây là vấn đề pháp lý cần giải quyết.