Bế tắc tại OPEC+ chỉ là điểm khởi đầu cho rạn nứt giữa Arab Saudi và UAE

Sự rạn nứt bất ngờ giữa Arab Saudi và UAE tại OPEC+ hồi đầu tháng 7 là một cú sốc đối với vùng Vịnh và giới quan sát. Tranh chấp về hạn ngạch sản lượng từng tạm thời đóng băng khả năng triển khai kế hoạch mới của liên minh OPEC+, khiến giá dầu tăng cao.

Song, đó không phải lần đầu tiên nảy sinh căng thẳng giữa hai nước láng giềng Arab và có thể không phải là lần cuối cùng, theo nhận định của các chuyên gia đã theo dõi khu vực vùng Vịnh từ lâu.

Chia sẻ với CNBC, giáo sư Abdulkhaleq Abdulla ở UAE cho biết: "Arab Saudi và UAE là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới Arab. Khi Riyadh muốn cải cách nền kinh tế, thì nhất định giữa hai nước sẽ có sự cạnh tranh gay gắt".

"Hơn nữa, mối quan hệ cạnh tranh giữa hai ông lớn dầu mỏ chỉ mới bắt đầu và trong tương lai có thể nảy lửa hơn nữa", ông Abdulla nhấn mạnh.

Xung đột lợi ích

Theo CNBC, quan hệ chiến lược giữa Riyadh và Abu Dhabi ngày càng thể hiện rõ trên nhiều lĩnh vực và thường có liên quan tới mối quan hệ thân thiết giữa Thái tử Mohammed bin Salman của Arab Saudi và người đồng cấp Mohammed bin Zayed của UAE.

Tuy nhiên, xung đột lợi ích giữa hai nước đã leo thang trong những tháng gần đây, tức là trước cả cuộc gặp tại OPEC+ hồi tháng 7.

Tháng 2 năm nay, Arab Saudi thông báo rằng chính phủ sẽ ngừng hợp tác kinh doanh với bất kỳ công ty quốc tế nào không đặt trụ sở khu vực ở nước này vào năm 2024. Động thái mới được cho là nhắm vào Dubai, trung tâm trụ sở hiện tại của Trung Đông.

Năm ngoái, UAE đã công bố một thỏa thuận bình thường hóa với Israel, trở thành quốc gia vùng Vịnh đầu tiên làm như vậy, trong khi Arab Saudi đến nay vẫn công khai từ chối nối gót người đồng minh thân cận.

Hơn nữa, hai quốc gia vùng Vịnh này còn có một số lợi ích trái ngược nhau trong cuộc chiến ở Yemen dù ở cùng một phe. Arab Saudi ủng hộ một đảng Hồi giáo mà UAE không tin tưởng, và Abu Dhabi ủng hộ các nhóm ly khai không phù hợp với mục tiêu của Riyadh.

Hệ quả kinh tế

Đầu tháng 7, Arab Saudi gây leo thang tranh chấp bằng cách chấm dứt ưu đãi thuế quan đối với hàng hóa được sản xuất tại các khu vực tự do hoặc liên kết với các nhà máy Israel.

Động thái trên được coi là một phát súng trực tiếp nhắm vào UAE, trung tâm sản xuất hàng hóa tự do của khu vực. Sau đó, người dân Arab Saudi còn phát động chiến dịch tẩy chay hàng hóa của UAE qua mạng xã hội Twitter. Đáng chú ý, UAE chính là đối tác thương mại lớn thứ hai của Arab Saudi tính theo kim ngạch nhập khẩu, chỉ xếp sau Trung Quốc.

"Trước đó, hai nước từng lên ý tưởng xây dựng một thị trường chung cho vùng Vịnh, song giờ họ nhận ra ưu tiên của mỗi bên là rất khác nhau", ông Amir Khan, nhà kinh tế cấp cao tại Ngân hàng Quốc gia Saudi, chia sẻ với Reuters vào tháng 7.

Tiếp đó, sau hai tuần bế tắc tại OPEC+, cuối cùng các nhà đàm phán đã đạt được thỏa thuận vào giữa tháng 7. Bộ trưởng Bộ Năng lượng của Arab Saudi và UAE đã ca ngợi lẫn nhau cũng như nỗ lực của liên minh dầu mỏ. 

Tuy nhiên, cạnh tranh kinh tế sẽ không sớm biến mất, đặc biệt là tại thời điểm mà lợi nhuận của các nước sản xuất dầu mỏ đang cực kỳ bấp bênh.

Ông Tobias Borck, một nhà nghiên cứu về các vấn đề vùng Vịnh tại Viện Dịch vụ Hoàng gia (London, Anh), nhận xét: "Chúng ta đang cố thoát khỏi đại dịch này, mọi quốc gia trên thế giới đều cần phải tìm cách để phục hồi kinh tế".

"Song, đối với các nước ở vùng Vịnh, đặc biệt là Arab Saudi và UAE, mục tiêu này càng khẩn trương hơn vì họ còn phải đối mặt với áp lực là làm sao tìm cách đa dạng hóa nền kinh tế khỏi dầu mỏ... Ở thời điểm nào đó, tình bạn có thể chấm dứt và mỗi nước phải tự giữ lấy mình", ông Borck tiếp tục.