Xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc dự báo lên ngôi, Việt Nam trở thành đối thủ nặng ký với Thái Lan

Năm 2022, ngành rau quả Việt Nam đón nhận tin vui khi trái sầu riêng được xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc sau nhiều năm chỉ bán theo hình thức biên mậu.

Báo cáo của Viện Chính sách và Chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn cho thấy, chỉ sau một tháng được cấp phép, xuất khẩu sầu riêng đã tăng 4.000% so với cùng kỳ năm trước đó, vượt qua thanh long để trở thành loại trái cây có giá trị xuất khẩu lớn nhất sang Trung Quốc. 

Tính đến cuối năm vừa qua, trong tổng kim ngạch xuất rau quả hơn 3,3 tỷ USD, trái sầu riêng mang về gần 400 triệu USD chỉ sau ba tháng góp mặt vào danh sách xuất khẩu chính ngạch.

Với những kết quả tích cực từ mặt hàng này, năm 2023 được dự báo sẽ là năm lạc quan với xuất khẩu ngành hàng rau quả của Việt Nam, trong đó có sự lên ngôi của trái sầu riêng. Đây là nhận định của ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit) chia sẻ tại buổi giới thiệu thông tin về Triển lãm và Hội thảo quốc tế lần thứ 5 chuyên ngành sản xuất và chế biến rau, hoa, quả (Hortex) diễn ra ngày 15/2.

"Nếu năm nay, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng đạt 1 tỷ USD thì chắc chắn góp phần mang lại tổng kim ngạch xuất khẩu cho ngành hàng rau quả Việt Nam vào khoảng 4 tỷ USD. Đây là những dự đoán tương đối có khả năng chúng ta sẽ đạt được", ông Nguyên cho hay.

Phân tích về nhận định này, đại diện Vinafruit cho biết sầu riêng Việt Nam có nhiều lợi thế cạnh tranh khi vào thị trường Trung Quốc.

Thứ nhất là khoảng cách vận chuyển gần. Tại Việt Nam, sau khi thu hái, sầu riêng được vận chuyển lên cửa khẩu phía bắc và ra đến chợ Trung Quốc chỉ mất 1 ngày rưỡi (sau khi Trung Quốc mở cửa trở lại hoàn toàn, gỡ bỏ chính sách Zero Covid). Trong khi đó, sầu riêng từ Thái Lan phải mất ít nhất phải 7 - 10 ngày.  

Thứ hai, về khẩu vị, người tiêu dùng Trung Quốc thích ăn trái sầu riêng chín mềm. Đây lại là thế mạnh với trái sầu riêng ở Việt Nam bởi từ lúc ra bông cho đến trái chín là 120 ngày và để xuất khẩu sang Trung Quốc thì chỉ cần đến ngày thứ 110 là nông dân có thể thu hái, vận chuyển nhanh đến tay người mua khi trái vừa chín tới.

Còn với sầu riêng Thái Lan, nếu thu hoạch thời điểm này cộng thêm thời gian vận chuyển đường bộ 7 - 10 ngày, khi đến được Trung Quốc thì sầu riêng đã quá ngày, dễ hư hỏng, không còn đảm bảo chất lượng.

Do đó, người trồng sầu riêng ở Thái Lan phải thu hoạch sớm hơn Việt Nam từ 10 - 15 ngày, tức khoảng ngày thứ 90 - 95 là đã cắt trái. Điều này khiến sầu riêng Thái Lan khi đến Trung Quốc vẫn còn cứng sượng, trong khi sầu riêng của Việt Nam có độ chín vừa hơn. 

Cũng theo ông Nguyên, việc quãng đường xa hơn so với Việt Nam đã khiến chi phí vận chuyển, logistics của sầu riêng Thái Lan cao hơn, kéo giá thành mặt hàng này cũng cao hơn. Do đó, có thể thấy các lợi thế này giúp giá bán sầu riêng của Việt Nam tốt hơn so với hàng Thái Lan.  

"Không chỉ vậy, tại thị trường trong nước từ đầu năm đến nay, hầu hết cửa khẩu đường bộ giữa hai nước đã mở, vận chuyển hàng hóa thông suốt. Ngay trong dịp Tết vừa qua, nhiều doanh nghiệp cùng vui mừng vì trái cây xuất khẩu được giá, tăng từ 3 đến 5 lần, như sầu riêng từ 40.000 đồng/kg tại vườn lên đến 160.000 đồng, thanh long cũng được giá hơn", Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam nói. 

Trước bất lợi về đường bộ, hiện nay, Thái Lan đang tính đến việc vận chuyển sầu riêng bằng đường sắt nhằm tạo lợi thế cạnh tranh. Tuy nhiên, theo quan điểm của ông Nguyên, việc vận chuyển sầu riêng bằng đường sắt của Thái Lan vẫn không thể so với thời gian vận chuyển bằng đường bộ của Việt Nam. 

“Mỗi chuyến tàu hoả từ Thái Lan đi Trung Quốc có thể chở 50-100 container sầu riêng trong một ngày, trong khi ở Việt Nam có thể vận chuyển cả nghìn xe container sầu riêng bằng đường bộ sang Trung Quốc. Hơn nữa, khi chuyên chở bằng tàu hoả đòi hỏi phải trang bị máy phát điện để giữ nhiệt cho từng container lạnh chứa sầu riêng nhưng không phải dễ làm, còn với vận chuyển bằng đường bộ ở Việt Nam thì mỗi container lạnh đều có thể trang bị phát điện”, ông Nguyên chia sẻ.

Trước những lý do này, tổng thư ký hiêp hội rau quả Việt Nam cho rằng nếu so sánh về mặt logistics, xuất khẩu sầu riêng Việt Nam sang Trung Quốc đang có nhiều lợi thế hơn. Vì vậy, Thái Lan đã xem sầu riêng Việt Nam là đối thủ nặng ký nhất tại thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất trên toàn cầu là Trung Quốc.

Theo số liệu của Vinafruit, mỗi năm Trung Quốc nhập khoảng 4 tỷ USD sầu riêng, trong đó 90% nhập từ Thái Lan, còn lại nhập từ Malaysia, Myanmar dưới dạng cấp đông... Tuy nhiên, hiện nay sầu riêng tươi Việt Nam đang được đánh giá cao và cơ hội để đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD trong năm nay rất triển vọng. 

Giới chuyên gia cho rằng nếu Trung Quốc cấp mã số vùng trồng sầu riêng, mã số cơ sở đóng gói cho Việt Nam nhiều như Thái Lan thì có thể sầu riêng Việt Nam sẽ chiếm lĩnh thị trường Trung Quốc trong một sớm một chiều. Mặt khác, sầu riêng còn là loại trái mà người Trung Quốc ưa chuộng nhưng đến nay nước này vẫn chưa trồng được như một số loại cây ăn trái khác là chuối, thanh long, xoài…

"Do đó, triển vọng xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam sang Trung Quốc với kim ngạch 1 tỷ USD, thậm chí chia đôi "miếng bánh" thị phần với Thái Lan, tức khoảng 2 tỷ USD/năm trong các năm tới là hoàn toàn khả thi", ông Nguyên chia sẻ.