Vì sao giá dầu âm lại không đáng ngại như nhiều người lầm tưởng?

Đêm 20/4, thị trường dầu mỏ chứng kiến hiện tượng chưa từng có tiền lệ: Giá hợp đồng tương lai dầu thô rơi xuống mức âm.

Dù rất nhiều người đọc thông tin này và nghĩ rằng giá dầu nhìn chung là âm, nhưng đây không phải là sự thật. Không phải dầu nào cũng là miễn phí. Thị trường dầu mỏ không ảm đạm như nhiều người nhầm tưởng.

Mọi hợp đồng tương lai đều có gắn với ngày giao hàng cụ thể. Càng tới gần ngày đáo hạn, giá hợp đồng tương lai có xu hướng hội tụ với giá dầu thực tế, vì người mua cuối cùng của những hợp đồng này thường là các nhà máy lọc dầu hoặc hãng hàng không - những tổ chức sẽ nhận về dầu giao trong thực tế.

Về bản chất, hợp đồng tương lai là các hợp đồng giao hàng hóa hoặc chứng khoán cơ sở. Dù một số người tham gia thị trường với mục đích đầu cơ, những người khác mua và bán hợp đồng tương lai là vì họ cần sử dụng tài sản cơ sở trong hợp đồng (ở đây là cần sử dụng dầu làm nhiên liệu, nguyên liệu ...).

Khi gần đến ngày đáo hạn, người giao dịch sẽ mua tiếp hợp đồng tương lai tháng sau. Những người nắm giữ vị thế đến ngày cuối cùng thường là người có nhu cầu mua tài sản thật, ví dụ như một nhà máy lọc dầu cần mua dầu để làm nguyên liệu đầu vào.

Theo CNBC, giá hợp đồng dầu WTI giảm xuống mức âm ngày 20/4 có thời gian giao hàng là tháng 5, và đáo hạn vào ngày 21/4. Trong khi đó, nhu cầu dầu thô trên thế giới vẫn đang thấp trong bối cảnh dịch COVID-19 hoành hành, và kho chứa dầu thô ở nhiều nơi hiện cũng đã đầy.

Nhiều doanh nghiệp còn phải thuê các tàu chở dầu cỡ lớn chỉ để neo đậu một chỗ làm kho chứa dầu. Theo Reuters, hiện có khoảng 160 triệu thùng dầu lênh đênh trên các tàu chở dầu khắp thế giới.

Không ai cần dầu thô trong tuần này khi nhiều quốc gia, trong đó có Mỹ, vẫn đang phong tỏa. Vậy nên không ai có nhu cầu cho hợp đồng tương lai dầu đáo hạn ngày 21/4, đẩy giá hợp đồng này về mức âm, đồng nghĩa với việc nhà sản xuất sẽ trả tiền để người mua mang dầu đi.

Các hợp đồng tương lai được giao dịch theo tháng. Hợp đồng dầu thô giao trong tháng 6 đã giảm 16%, nhưng vẫn ở mức dương 21,04 USD/thùng.

Vậy nên sau khi hợp đồng dầu thô giao trong tháng 5 đáo hạn vào ngày 21/4, giá dầu có thể hồi phục về mức trên 20 USD. Giá chứng chỉ quĩ U.S. Oil Fund – quĩ ETF phản ánh giá của nhiều loại hợp đồng tương lai dầu thô, chỉ giảm 10%.

Khối lượng giao dịch các hợp đồng tương lai tháng 5 cũng tương đối thấp, chỉ khoảng 126.400 - theo dữ liệu từ CME Group. Để so sánh, khối lượng giao dịch cho hợp đồng tương lai tháng 6 là gần 800.000 đơn vị.

Ông John Kilduff của công ty đầu tư Again Capital cho rằng nguyên nhân khiến cho giá hợp đồng dầu giao trong tháng 5 tụt dốc không phanh là "tình hình thị trường dầu mỏ giống như một thảm họa, ngày càng có nhiều người lo lắng là sẽ không có đủ kho chứa dầu".

Về mặt dài hạn, ông Kilduff dự đoán tình hình sẽ trở nên sáng sủa hơn.

Ông nói với CNBC: "Việc hợp đồng tương lai dầu thô kì hạn dài có giá cao hơn hợp đồng giao trong tháng 5 là dấu hiệu cho thấy nhà đầu tư kì vọng rằng thị trường giao ngay trong vài tháng tới sẽ bớt căng thẳng".

"Đây là một giả định hợp lí, khi xét đến thực tế rằng số giàn khoan dầu của Mỹ đang giảm nhanh chóng, và các thành viên thuộc OPEC+ sẽ cắt giảm sản lượng theo thỏa thuận".

Tuy nhiên, ông Kilduff cũng lưu ý rằng khi các hợp đồng tương lai tiếp theo dần tiến tới ngày đáo hạn, "giá của chúng có thể lao dốc xuống mức cực kì thấp".