Vì đâu thị trường dầu chuyển từ 'bò' sang 'gấu'?

	Sự sụt giảm của giá dầu cho thấy thị trường một lần nữa điều chỉnh sai hướng
	Thị trường dầu xoay trong vòng xoáy trừng phạt

Hôm 23-11, giá dầu Brent ở thị trường London ở mức 62 đô la/thùng, giảm 30% so với mức đỉnh 86,74 đô la/thùng được thiết lập hồi tháng 10. Ảnh: Financial Times

Chỉ trong vòng vài tuần, giá dầu thô trên thị trường thế giới rơi từ đỉnh cao nhất của bốn năm xuống mức thấp nhất trong vòng một năm qua, chính thức xác nhận thị trường dầu chuyển sang trạng thái “con gấu” hoàn toàn, tức giảm 20% trở lên so với mức đỉnh của một đợt tăng giá gần nhất, thường trong vòng 60 ngày.

Tính đến chiều 23-11, theo giờ Việt Nam, giá dầu Tây Texas ở thị trường New York đang giao dịch xung quanh mức 53 đô la/thùng, trong khi đó, giá dầu Brent ở thị trường London đang ở mức 62 đô la/thùng, giảm 30% so với mức đỉnh 86,74 đô la/thùng được thiết lập hồi tháng 10.

“Mức độ biến động khủng khiếp của thị trường dầu đang gợi nhớ lại ký ức buồn của năm 2014 và năm 2015", (thời điểm giá dầu bắt đầu lao dốc mạnh từ mốc trên 100 đô la/thùng), Michael Tran, Giám đốc chiến lược năng lượng toàn cầu ở Công ty dịch vụ tài chính RBC Capital Markets, nói.

Giá dầu giảm mạnh là tin tốt đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump, người nhiều lần chỉ trích Tổ chức Các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC), đứng đầu là Saudi Arabia thao túng thị trường dầu để đẩy giá lên cao. Ông Trump viết trên Twitter hôm 21-11: “Giá dầu đang giảm xuống. Thật tuyệt vời. Giống như Mỹ và thế giới được cắt giảm mạnh thuế. Cảm ơn Saudi Arabia nhưng hãy để giá dầu xuống thấp hơn nữa”. Song cú sụp đổ của giá dầu không đơn giản là nhờ Saudi Arabia như ông Trump viết.

Hàng loạt yếu tố xấu cùng “hợp lực” khiến nhà đầu tư hoảng loạn bán tháo các hợp đồng dầu tương lai dù chỉ mới cách đây hơn hai tháng, họ đang kỳ vọng giá dầu sẽ hướng đến mốc 100 đô la/thùng vào năm sau như dự báo của các chuyên gia phân tích ở các tổ chức tài chính bao gồm ngân hàng Bank of America Merrill Lynch (Mỹ).

Bất ngờ từ cú sốc nguồn cung Iran

Saudi Arabia góp phần khiến giá dầu giảm khi cùng với OPEC và các nước đồng minh ngoài OPEC bao gồm Nga quyết định tăng sản lượng trở lại hồi tháng 6 do lo ngại việc Mỹ tái trừng phạt Iran sẽ tạo ra cú sốc nguồn cung. Song động thái này chắc chắn không phải là nguyên dân duy nhất khiến giá dầu lao dốc.

Vào hồi đầu năm nay, chính quyền Donald Trump khẳng định quyết tâm ngăn chặn Iran xuất khẩu dầu hoàn toàn bằng cách tái áp đặt lệnh trừng phạt với Tehran. Thái độ cứng rắn đó đã chắp cánh cho giá dầu tăng liên tục. Song dưới sức ép của ông Trump, Saudi Arabia buộc phải đẩy mạnh sản lượng khai thác lên mức cao nhất của mọi thời đại. Động thái này có tác động lớn đối với thị trường dầu vì vương quốc dầu mỏ Saudi Arabia có vai trò chẳng khác nào “ngân hàng trung ương của dầu”. Nước này là nhà xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới và cũng là nước duy nhất có khả năng tăng mạnh sản lượng. Cùng lúc đó, Nga và Mỹ cũng tăng sản lượng dầu.

Tuy nhiên, vào đầu tháng này, khi chính thức áp đặt hoàn toàn lệnh tái trừng phạt Iran bao gồm cấm vận dầu, Mỹ đã gây sốc cho thị trường dầu vì sử dụng cách tiếp cận không cứng rắn như dự kiến. Mỹ đặt ra các ngoại lệ tạm thời, cho phép tám nước bao gồm Ấn Độ và Trung Quốc tiếp tục mua dầu thô từ Iran. Do vậy, các lo ngại về cú sốc nguồn cung dầu do lệnh tái trừng phạt Iran giúp giá dầu thăng hoa trong thời gian gần đây không còn nhiều ý nghĩa. Điều này khiến thị trường dầu đột ngột đối mặt với nguy cơ dư thừa nguồn cung. Giờ đây, OPEC đứng trước sức ép phải ra quyết định cắt giảm sản lượng trở lại tại cuộc họp vào tháng sau ở trụ sở của tổ chức tại Vienna (Áo) để ngăn giá dầu sụt giảm sâu hơn.

Cơn bùng nổ dầu đá phiến ở Mỹ

Dù Tổng thống Trump khen ngợi Saudi Arabia giúp giá dầu giảm nhưng những dòng trên Twitter của ông đã không nhắc đến vai trò trung tâm của Mỹ trong cú sụp đổ của thị trường dầu. Nhờ sản lượng dầu đá phiến tăng trưởng bùng nổ, gần đây Mỹ đã vượt qua Nga và Saudi Arabia để vươn lên trở thành nước sản xuất dầu lớn nhất thế giới lần đầu tiên kể từ năm 1973.

Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA) dự báo sản lượng dầu của Mỹ sẽ tăng thêm hơn hai triệu thùng/ngày trong năm 2018 và sẽ tiếp tục tăng cao hơn vào năm sau. Không có nước sản xuất dầu mỏ nào trên thế giới có thể tăng sản lượng ở mức lớn như vậy. Lượng dầu dự trữ của Mỹ đã tăng liên tục trong chín tuần qua. Giới đầu tư thế giới lo ngại nhu cầu thế giới sẽ không hấp thụ nguồn cung khổng lồ từ Mỹ.

Nhu cầu dầu có thể yếu đi

Đợt suy thoái của giá dầu hiện nay không chỉ vì nguy cơ nguồn cung dư thừa mà còn vì các nỗi lo nhu cầu dầu suy giảm khi nền kinh tế toàn cầu chững lại.

Nhu cầu dầu ở Mỹ vẫn đang rất vững mạnh nhưng tuần trước IEA cảnh báo nhu cầu “tương đối yếu” ở châu Âu và các nước châu Á gia tăng. IEA cũng lo ngại về nhu cầu dầu tăng chậm lại ở các nền kinh tế lớn khác như Ấn Độ, Brazil và Argentina do tiền tệ của họ giảm giá và tăng trưởng kinh tế yếu đi.

Tháng trước, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) đã hạ dự báo tăng trưởng GDP trong năm 2019 của Trung Quốc lẫn Mỹ do chiến tranh thương mại. IMF nhận định GDP toàn cầu sẽ tăng chậm lại ở mức 2,5% vào năm sau so với mức dự báo 2,9% trong năm nay. Đó là tin tức xấu cho thị trường dầu.

Chịu tác động từ thị trường chứng khoán

Thị trường dầu thô cũng bị cuốn theo tâm lý “bán trước, hỏi sau” trên thị trường chứng khoán Mỹ. Các nỗi lo về triển vọng tăng trưởng kinh tế của Mỹ và toàn cầu đã khiến giới đầu tư tháo chạy khỏi các tài sản rủi ro, dù đó là cổ phiếu Apple, tiền ảo Bitcoin hay dầu thô. Giá dầu thô giảm 7% vào hôm 20-11 khi chỉ số Dow Jones của Mỹ rớt 552 điểm. Damien Courvalin, Giám đốc bộ phận nghiên cứu thị trường năng lượng ở ngân hàng Goldman Sachs, cho rằng đà bán tháo trên thị trường dầu đã vượt quá mức nhưng ông cho rằng giá dầu sẽ chưa phục hồi cho đến khi OPEC ra tay hành động và có bằng chứng cho thấy tăng trưởng nhu cầu dầu vẫn bền vững.

Ảnh hưởng của dòng tiền đầu cơ

Các loại hàng hóa khác cũng bị tác động lớn bởi những hoạt động đầu cơ lớn của các quỹ phòng hộ và các nhà đầu tư khác. Giới phân tích nhận định đợt suy giảm mạnh của giá dầu trong thời gian qua một phần là do các nhà đầu cơ ồ ạt rút khỏi các vị thế nắm giữ dài hạn các hợp đồng dầu tương lai

Xem thêm Sự sụt giảm của giá dầu cho thấy thị trường một lần nữa điều chỉnh sai hướng Sự sụt giảm của giá dầu cho thấy thị trường một lần nữa điều chỉnh sai hướng Thị trường dầu xoay trong vòng xoáy trừng phạt Thị trường dầu xoay trong vòng xoáy trừng phạt Nga cáo buộc chính sách của Mỹ gây bất ổn cho thị trường dầu mỏ Nga cáo buộc chính sách của Mỹ gây bất ổn cho thị trường dầu mỏ Thị trường dầu thô thế giới có nguy cơ mất cân bằng Thị trường dầu thô thế giới có nguy cơ mất cân bằng