USDA: Thương mại gạo toàn cầu giảm trong 2020 vì nguồn cung xuất khẩu thấp

Báo cáo công bố vào tháng 8 của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho biết nhà xuất khẩu ghi nhận thương mại giảm mạnh nhất là Thái Lan.

Theo đó, nguồn cung xuất khẩu bị hạn chế do vụ mùa bị ảnh hưởng bởi hạn hán khiến sản lượng giảm. Điều này khiến giá gạo xuất khẩu của Thái Lan luôn cao hơn các đối thủ cạnh tranh trong khu vực.

Mặc dù vậy, xuất khẩu của Thái Lan đã nắm được một cơ hội ngắn khi Việt Nam, Campuchia và Mynamar thực hiện các lệnh cấm và đặt hạn ngạch xuất khẩu vào mùa xuân.

Tuy nhiên, vì những hạn chế này chỉ kéo dài vài tháng, xuất khẩu của Thái Lan đã chững lại sau khi các đối thủ cạnh tranh này gia nhập lại thị trường. Thái Lan được dự báo sẽ chỉ xuất khẩu 6,5 triệu tấn trong năm 2020, mức thấp nhất kể từ năm 1998.

Việt Nam hiện được dự đoán là nhà xuất khẩu lớn thứ hai toàn cầu, bất chấp lệnh cấm xuất khẩu vào đầu năm.

Xuất khẩu mạnh trong vài tháng qua từ Brazil đã bù đắp phần nào sự sụt giảm xuất khẩu từ Đông Nam Á. Xuất khẩu từ đầu năm đến đầu tháng 8 của Brazil tăng gần 67% so với cùng kì năm ngoái.

Brazil đã xuất khẩu sang nhiều nhóm thị trường khác nhau, đặc biệt là ở Tây Bán cầu, vì nhà cung cấp chính khác là Mỹ có nguồn cung khan hiếm và giá gạo cao. Ấn Độ, với nguồn cung lớn có thể xuất khẩu, dự kiến sẽ vẫn là nhà xuất khẩu hàng đầu bất chấp những hạn chế về hậu cần do dịch COVID-19.

Trong khi đó, nhu cầu nhập khẩu toàn cầu đã suy yếu, đáng chú ý nhất là ở Tây Phi do giá thế giới tương đối cao. Nigeria được dự báo sẽ nhập khẩu ít hơn một nửa so với năm ngoái.

Cote d'Ivoire, một nhà nhập khẩu - tái xuất lớn trong khu vực, dự kiến sẽ nhập khẩu gạo ít hơn khoảng 25% so với năm ngoái. Khi giá toàn cầu tăng vọt, Cote d'Ivoire đã dựa vào nguồn dự trữ hiện có cũng như các cây trồng chủ lực khác, chẳng hạn như sắn, thay vì nhập khẩu gạo mới.

Nhập khẩu của Trung Quốc cũng vẫn chậm chạp trong năm 2020 trong bối cảnh nguồn cung trong nước dồi dào và các hạn chế xuất khẩu trước đó của một số đối tác thương mại. Tương tự, nhập khẩu của Indonesia được dự báo sẽ vẫn tương đối thấp vì vụ mùa trong nước tốt.

Xuất khẩu gạo đồ, đặc biệt sang Tây Phi, giảm mạnh

USDA cũng cho biết gạo đồ thường chiếm khoảng 1/6 thương mại gạo, nhưng được dự báo xuất khẩu sẽ suy yếu trong 2020 với xuất khẩu sang Tây Phi ước tính giảm đáng kể.

Gạo đồ là thóc được ngâm trong nước và sau đó mang đi hấp khi còn nguyên vỏ. Sau đó, nó được xay xát và khi nấu chín có nhiều hạt dời hơn và nhiều chất dinh dưỡng hơn được giữ lại trong hạt.

Thương mại gạo do hai đối thủ chính - Ấn Độ và Thái Lan, chi phối, với Mỹ và Brazil chiếm một phần nhỏ trong thương mại.

Gạo đồ thường chiếm một phần ba xuất khẩu của Ấn Độ và một phần tư xuất khẩu của Thái Lan, mặc dù tỉ trọng đã giảm vào năm 2020.

Các thị trường nhập khẩu gồm Bangladesh, một số nước Trung Đông và một số nước châu Phi. Gạo đồ đặc biệt phổ biến ở Tây Phi, nơi hơn một phần ba gạo đồ của Thái Lan và Ấn Độ được xuất khẩu sang như thị trường tiêu thụ truyền thống.

Trong 3 năm qua, xuất khẩu gạo đồ của Ấn Độ và Thái Lan đã giảm 30%, với xu hướng nhập khẩu giảm đầu tiên được ghi nhận tại Bangladesh, và gần đây là các nước Tây Phi.

Trong lịch sử, Nigeria là nhà nhập khẩu gạo đồ lớn nhất ở Tây Phi. Trong vài năm qua, hàng hóa nhập khẩu đến trực tiếp qua các cảng của Nigeria đã giảm do nước này tìm cách để tự cung nhiều hơn và áp dụng một số biện pháp thương mại nhằm hạn chế giao thương trực tiếp.

Các quốc gia láng giềng đã bắt đầu đóng vai trò là cảng nhập cảnh cho gạo đồ. Lượng gạo đến qua các nước láng giềng này đã bù đắp phần lớn sự sụt giảm lượng gạo được vận chuyển trực tiếp đến Nigeria trong vài năm qua; tuy nhiên, gạo đến Nigeria và các cảng xung quanh đều giảm mạnh bắt đầu từ tháng 10/2019.

Nhập khẩu của khu vực này trong 4 tháng đầu năm thấp hơn đáng kể so với những năm trước.

Sự kết hợp của các chính sách thương mại khác nhau, tình hình kinh tế khi giá dầu giảm và việc kiểm tra biên giới chặt chẽ hơn (trong bối cảnh COVID-19), đã dẫn đến việc giảm nhập khẩu qua các nước lân cận và cuối cùng là đến Nigeria. Kết quả là nhập khẩu gạo của Nigeria được dự báo ở mức thấp nhất trong khoảng 20 năm.