Tương lai của kinh tế Hong Kong sau 25 năm trở về Trung Quốc

Khi Khu hành chính đặc biệt Hong Kong trở về Trung Quốc, ông Edmond Hui, một nhà giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán nhộn nhịp, chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ của một thành phố ở "giao lộ" của phương Tây và châu Á.

Một thỏa thuận được ký giữa Trung Quốc với Vương quốc Anh trước thời điểm chuyển giao năm 1997 đã giúp Hong Kong phát triển mạnh mẽ trở thành một trong những trung tâm tài chính hàng đầu thế giới.

Ngày 1/7/2022 đánh dấu nửa chặng đường của cuộc chuyển giao và một viễn cảnh chưa chắc chắn hiện hữu đối với nền kinh tế của Hong Kong - một thành phố đang gặp nhiều khó khăn để khắc phục những thiệt hại về danh tiếng do bất ổn và lệnh phong tỏa do đại dịch COVID-19 gây ra.

Ông Hui, một giám đốc điều hành của một công ty môi giới chứng khoán hạng trung với gần 300 nhân viên, cho biết các thị trường sau cuộc chuyển giao trên đã thay đổi mạnh mẽ. Ông nói: “Trước năm 1997, vốn đầu tư nước ngoài chiếm 50% thị trường Hong Kong. Sau năm 1997, tình hình dần thay đổi cho đến khi dòng vốn của các nhà đầu tư Trung Quốc ngày càng chiếm tỷ trọng lớn hơn ở thị trường Hong Kong”.

Sự trỗi dậy vượt bậc của kinh tế Trung Quốc trong hai thập kỷ qua đem lại lợi ích to lớn cho Hong Kong, nơi trở thành cửa ngõ cho các công ty nội địa Trung Quốc huy động vốn và cho các doanh nghiệp nước ngoài tiếp cận nền kinh tế lớn thứ hai thế giới ngày nay.

Tuy nhiên, kinh tế Hong Kong với sự gắn kết chặt chẽ với Trung Quốc cũng dẫn đến những khuyến cáo về sự phụ thuộc quá mức vào dòng vốn đầu tư của Trung Quốc. 

Các công ty Trung Quốc chiếm khoảng 80% mức vốn hóa thị trường chứng khoán Hong Kong trong năm nay, tăng từ 16% vào năm 1997. Và các công ty Trung Quốc hiện chiếm 7 trong số 10 cổ phiếu hàng đầu của chỉ số Hang Seng, vốn từng được neo của các thương hiệu “cây nhà lá vườn” của Khu hành chính đặc biệt này như Cathay Pacific và Television Broadcasts Limited.

Trong khi đó, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Hong Kong từ mức tương đương 18% GDP của Trung Quốc đại lục vào năm 1997 xuống dưới 3% GDP vào năm 2020.

Khi sức mạnh kinh tế của Trung Quốc phát triển trong vài thập kỷ qua, diễn biến trong quan hệ của Trung Quốc với các quốc gia phương Tây cũng ảnh hưởng đến Hong Kong.

Theo giảng viên kinh tế Yan Wai-hin của trường đại học Hong Kong, các đối thủ trong khu vực như Singapore (Xin-ga-po) đang tìm cách tận dụng những gì họ coi là cơ hội để thay thế vị thế trung tâm tài chính hàng đầu khu vực của Hong Kong. Thêm vào đó, áp lực của việc thắt chặt chính sách “Không COVID” của Trung Quốc, các hạn chế đi lại nghiêm ngặt khiến hoạt động kinh doanh của Hong Kong bị cắt đứt với cả Trung Quốc và thế giới trong hai năm qua. Tuy vậy, bà Regina Ip, cựu chính trị gia Hong Kong, cho rằng một khi các hạn chế được dỡ bỏ, Hong Kong sẽ phục hồi vị thế trên nhờ vị trí địa lý vô cùng thuận lợi khi vẫn là cửa ngõ vào thị trường Trung Quốc đại lục.

Sau thời điểm chuyển giao Hong Kong về với Trung Quốc đại lục, một số lĩnh vực khác ngoài tài chính đã gặp khó khăn. Ví như, cảng Hong Kong, ở trong số những cảng bận rộn nhất thế giới trong nhiều thập kỷ nhưng đã tụt hạng trong bảng xếp hạng sau khi đạt đỉnh vào năm 2004. Ông Simon Ho, người đứng đầu Đại học Hang Seng của Hong Kong, cho biết giới chức trách Hong Kong đã dành nguồn lực cho các lĩnh vực như nghiên cứu và phát triển, nhưng kết quả đạt được cho là "nửa chừng" và không đủ cạnh tranh khi so sánh với trung tâm công nghệ Thâm Quyến.