Từ vụ Ba Huân - VinaCapital, muôn hình muôn vẻ gây ra mâu thuẫn doanh nghiệp - quỹ đầu tư

Trước vụ lùm xùm Ba Huân - VinaCapital, không ít thương vụ đầu tư có mâu thuẫn giữa doanh nghiệp nhận vốn và quỹ đầu tư.

Theo quan điểm của ông Phan Lê Thành Long, một chuyên gia trong lĩnh vực tài chính - kế toán, The KAfe đã là thương vụ thất bại, cả cho founder lẫn quỹ đầu tư. Chuỗi cửa hàng phải đóng cửa sau khi CEO bị buộc phải dời công ty chỉ sau một năm nhận vốn mà không đáp ứng được các điều kiện trong thoả thuận đầu tư.

Trường hợp bệnh viện Hoàn Mỹ đã bán mình cho Fortis chỉ sau hơn một năm nhận vốn từ VinaCapital và Deustche Bank. Bác sỹ Nguyễn Hữu Tùng, nhà sáng lập bệnh viện, phải ngậm ngùi khi chia tay đứa con do mình sinh ra và nuôi dưỡng. Ông cũng thừa nhận rằng đã không nghiên cứu kỹ lưỡng khi nhận vốn từ quỹ đầu tư khiến hai bên có những mâu thuẫn không thể hàn gắn trong quá trình quản trị và điều hành.

Còn thương vụ Ba Huân, đến thời điểm hiện tại quá ít thông tin và cũng chưa biết kết cục.

Ba Huân đưa vụ việc tranh chấp hai doanh nghiệp lên xin ý kiến Thủ tướng

Theo kinh nghiệm hỗ trợ thực thi các khoản đầu tư tư nhân của mình, ông Long cho biết có nhiều nguyên nhân dẫn tới mâu thuẫn và sự "đổ vỡ":

Vẽ một viễn cảnh quá đẹp

Khi gọi vốn đầu tư, doanh nghiệp vẽ lên một viễn cảnh kinh doanh quá đẹp nhằm được định giá tốt nhất, bán được cổ phần giá cao nhất. Giả sử lúc quỹ vào thì "chém" nếu được đầu tư thì sẽ tạo ra lợi nhuận 30%/năm; vậy thì điều khoản cam kết lợi nhuận 22%/năm để nhận được vốn đầu tư là bình thường, không có gì đặc biệt.

Có ý kiến cho rằng nếu cam kết lợi nhuận 22%/năm thì đi vay còn hơn. Nhưng phải hiểu rằng không phải tự dưng có con số này, mà phần nhiều chính là do viễn cảnh kinh doanh của doanh nghiệp mà ra.

Quỹ đầu tư căn cứ trên viễn cảnh đó để định giá và đàm phán giá cổ phần sẽ mua. Và nếu các điều khoản cam kết lợi nhuận đã được đưa vào Thoả thuận đầu tư mà sau này không thực hiện được thì đó là nguồn của mâu thuẫn.

Doanh nghiệp không hiểu về Cấu trúc giao dịch

Có nhiều cấu trúc giao dịch khác nhau. Quỹ đầu tư có thể đề nghị góp một phần vốn cộng với cho vay; có thể mua lại một phần vốn từ người sáng lập, góp thêm vốn và cho vay thêm vốn; có thể có những lựa chọn và điều kiện để tăng thêm sở hữu của quỹ, nhưng đồng thời cũng có những điều kiện để "thưởng" cho nhà sáng lập điều hành nếu đạt được kết quả kinh doanh theo mục tiêu đặt ra.

Nhiều doanh nghiệp khi nhận đầu tư đã không hiểu được các điều kiện này, đặc biệt là điều kiện tăng tỷ lệ sở hữu của quỹ đầu tư, dẫn tới mâu thuẫn nặng do suy nghĩ quỹ đầu tư là "cá mập".

Điều kiện nếu không đạt được kết quả kinh doanh đã cam kết thì phải chuyển giao tối thiểu 51% cổ phần của CTCP Ba Huân cho VinaCapital là một điều kiện cực kỳ quan trọng nhưng ông Long cho rằng, Ba Huân vì lúc đó cần vốn nên đã đánh giá thiếu thận trọng cam kết này.

Quỹ đầu tư "cài cắm" các điều khoản có lợi

Ông Phan Lê Thành Long

Lúc này quỹ là "cá mập". Bởi lẽ có trường hợp quỹ lợi dụng sự kém hiểu biết về tài chính của doanh nghiệp để đưa các điều khoản có lợi, thậm chí mang tính thâu tóm, cho quỹ trong Thoả thuận đầu tư.

Các điều khoản như thế phải tạo ra cho mục đích đặc biệt, tăng tỷ lệ sở hữu nếu không đạt kế hoạch kinh doanh, thay đổi nhà quản lý (CEO, CFO) nhằm thâu tóm công tác điều hành.

Quỹ thường nhắm tới mục tiêu thoái vốn ngắn hạn, đánh bóng hình ảnh công ty trong ngắn hạn, nhằm thoái cho các nhà đầu tư khác hoặc quỹ đầu tư khác. Lúc này người thiệt nhất là nhà sáng lập, là cổ đông nhỏ, là nhân viên trong công ty khi công ty không vận hành theo đúng định hướng chiến lược đã đề ra.

Công ty nhiều trường hợp bị ép lên sàn để quỹ thoái vốn cho dù thời điểm lên sàn niêm yết không thuận lợi hoặc không tối ưu được giá trị công ty. Quyền lợi của Quỹ lúc này được đặt lên trên hết.

Nhiều trường hợp "may mắn" sau này quỹ tìm được người mua để bán lại, còn không thì không ai được lợi chứ đừng nói tới chuyện tối ưu giá trị công ty. Theo ông Long, tốt nhất doanh nghiệp cần phải có cố vấn tài chính giỏi, tối ưu công ty trước khi gọi vốn, khi gọi vốn thì lập kế hoạch cho chuẩn.

Xem thêm 'Nữ hoàng hột vịt' Ba Huân: Hành trình lấy trứng 'chọi đá' 'Nữ hoàng hột vịt' Ba Huân: Hành trình lấy trứng 'chọi đá' Vụ Ba Huân - VinaCapital: Tập quán và thói quen khó hoà nhập nhận thức Vụ Ba Huân - VinaCapital: Tập quán và thói quen khó hoà nhập nhận thức VinaCapital: Từ vụ Ba Huân, nhìn lại sự 'đắng ngắt' của ông chủ BV Hoàn Mỹ VinaCapital: Từ vụ Ba Huân, nhìn lại sự 'đắng ngắt' của ông chủ BV Hoàn Mỹ Trứng Ba Huân đột ngột muốn 'ly hôn' VinaCapital: Vì sao? Trứng Ba Huân đột ngột muốn 'ly hôn' VinaCapital: Vì sao?