Trung Quốc muốn đàm phán lại thỏa thuận thương mại dưới thời ông Biden

Thỏa thuận thương mại giai đoạn một được kí kết sau quá trình đàm phán vất vả và 18 tháng thương chiến căng thẳng, kéo theo hàng loạt mức thuế quan trừng phạt. Theo thỏa thuận, Trung Quốc cam kết mua thêm 200 tỉ USD hàng hóa và dịch vụ Mỹ so với mức của năm 2017.

Tuy nhiên, chính quyền ông Tập Cận Bình lại không thực hiện được các thay đổi cơ cấu lớn trong mô hình kinh tế của Trung Quốc. Dù vậy, các cố vấn của Bắc Kinh vẫn cho rằng thỏa thuận thương mại giai đoạn một không thực tế, khiến Trung Quốc khó thực hiện.

Họ xem ông Biden là một nhà lãnh đạo "có lí trí và suy nghĩ sâu sắc" hơn ông Trump, dù các cựu quan chức Mỹ nhận thấy hầu như không có khả năng ông Biden sẽ trao cho Trung Quốc một thỏa thuận "nhẹ nhàng" hơn sau khi đắc cử.

Ông Thời Ân Hoằng, cố vấn của Hội đồng Nhà nước Trung Quốc, cho biết Bắc Kinh sẽ xem việc hạ mục tiêu nhập khẩu nặng nề và giảm thuế quan xuất khẩu sang Mỹ là có lợi cho họ.

"Ông Biden sớm muộn gì cũng sẽ khởi động một cuộc đàm phán thương mại mới vì thỏa thuận hiện tại không thực tế. Phía Trung Quốc cũng đang mong một cuộc đàm phán như vậy", South China Morning Post (SCMP) dẫn lời ông Thời cho hay. Vị cố vấn này còn nói thêm rằng Bắc Kinh dự đoán ông Biden sẽ tìm kiếm thêm nhiều thay đổi cấu trúc hơn trong quá trình đàm phán.

"Chính quyền ông Biden sắp tới nhiều khả năng sẽ có lập trường cứng rắn hơn về Hong Kong, Đài Loan, Tân Cương, Biển Đông, các vấn đề nhân quyền khác và nghi ngờ về hoạt động tình báo của Trung Quốc tại Mỹ", ông Thời nói tiếp.

Trung Quốc có thể phải chờ lâu

Trong bài phát biểu đầu tiên sau khi được truyền thông dự báo đắc cử tối 7/11, ông Biden cho biết ông sẽ ngay lập tức đảo ngược quyết định rời khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu và Tổ chức Y Tế Thế giới (WHO) của ông Trump. Điều này có thể mở rộng cánh cửa hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc, các cố vấn nhận định.

"...Joe Biden có kinh nghiệm xử lí các mối quan hệ quốc tế và hiểu rõ chủ nghĩa đa phương. Ông ta sẽ suy nghĩ lí trí hơn", ông Wang Huiyao, Chủ tịch Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa, nhận xét.

Ông Yu Wanli, một chuyên gia về quan hệ Mỹ - Trung, cho biết Trung Quốc "chắc chắn" sẽ tìm cách đàm phán lại thỏa thuận thương mại vốn đang có lợi cho Mỹ. Tuy nhiên, ông Yu thừa nhận ông Biden có thể sẽ sử dụng cuộc đàm phán như một quân cờ để buộc Trung Quốc nhượng bộ trong các vấn đề như sở hữu trí tuệ và nhân quyền.

South China Morning Post dẫn lời ông Yu cho hay: "Có lẽ Trung Quốc sẽ cam kết tăng cường bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với các doanh nghiệp Mỹ và mở cửa hơn nữa thị trường tài chính, song Trung Quốc có thể sẽ không thỏa hiệp ở các lĩnh vực như bảo vệ quyền lao động và nhân quyền".

Tuy nhiên, các nhà quan sát thương mại Mỹ cho biết mối quan hệ giữa hai siêu cường thế giới vẫn sẽ căng thẳng trong thời gian tới và việc Bắc Kinh cố gắng đàm phán lại thỏa thuận thương mại là một điều mơ tưởng.

Ông Benjamin Kostrzewa lập luận, ông Biden sẽ phải chịu áp lực rất lớn buộc ông phải duy trì lập trường thương mại mạnh mẽ trước Trung Quốc. Do đó, trong những tháng đầu nhiệm kì, rất khó xảy ra những thay đổi lớn trong chính sách hiện tại của Mỹ với Trung Quốc.

Ông Kostrzewa hiện là một luật sư thương mại tại công ty Hogan Lovells (trụ sở ở Hong Kong) và từng làm việc tại Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) dưới thời Tổng thống Obama.

"Chính quyền ông Biden có khả năng sẽ tiến hành đánh giá chiến lược về các chính sách thương mại và đầu tư của chính quyền ông Trump nhằm xác định tính hiệu quả của các chính sách này. Các chính sách được xác định là không hiệu quả có thể sẽ là tiền đề cho các cuộc đàm phán thương mại trong tương lai...", ông Kostrzewa nói thêm.

Ông Stephen Olson, cựu nhà đàm phán thương mại của USTR và hiện là nghiên cứu viên tại Quĩ Hinrich, cho biết có "rất ít" cơ hội chính trị để ông Biden đàm phán lại thỏa thuận giai đoạn một nhằm giúp Trung Quốc dễ thở hơn, khi mà trong chiến dịch tranh cử, bản thân ông Biden đã sử dụng lời lẽ cứng rắn về Bắc Kinh.

Ngược lại, nếu ông Biden hành động như Bắc Kinh đang mong đợi, tuyên bố ông mềm mỏng với Trung Quốc từ phía Tổng thống Trump sẽ được xác thực.

Giới quan sát đang theo dõi xem liệu Trung Quốc có tuân thủ các điều khoản của thỏa thuận thương mại dưới sự giám sát của chính quyền mới hay không. Dù Trung Quốc tăng mua nông sản Mỹ trong thời gian diễn ra cuộc bầu cử, họ vẫn chưa hoàn thành mục tiêu nhập khẩu cho năm 2020.

Dữ liệu hải quan Mỹ cho thấy đến cuối tháng 9, Trung Quốc chỉ mới đạt 54% mục tiêu mua hàng.