Thị trường tài chính toàn cầu bước vào giai đoạn mới đầy nguy hiểm

Rắc rối chung

Trên khắp thế giới, thị trường tài chính có vẻ đang ngày càng căng thẳng. Tại Anh, lợi suất trái phiếu chính phủ tăng vọt và đồng bảng trượt dốc. Bộ Tài chính và ngân hàng trung ương Anh vội vã ra tuyên bố nhằm xoa dịu thị trường.

Tại Nhật Bản, chính phủ thực hiện hành động chưa từng thấy trong vòng 24 năm là can thiệp vào thị trường ngoại hối để cản đà giảm của đồng yen. Ở Trung Quốc, ngân hàng trung ương nâng tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với giao dịch ngoại hối, nhằm hạn chế dòng tiền chảy ra.

Trung tâm của sự hỗn loạn là đà tăng không ngừng nghỉ của đồng USD và lãi suất toàn cầu. Thị trường tài chính thế giới có vẻ còn lâu mới được giải cứu.

Mỗi thị trường có đặc điểm riêng. Chính phủ mới của Anh có kế hoạch cắt giảm thuế lớn nhất trong nửa thế kỷ. Nhật Bản cố gắng giữ lãi suất cực thấp, ngược với xu hướng toàn cầu. Chính phủ Trung Quốc thì vật lộn với hậu quả của chính sách “Zero COVID” cách ly nước này với toàn bộ thế giới.

Nhưng theo tờ The Economist, tất cả đều có chung một nhóm thách thức.

Hầu hết các đồng tiền trên thế giới đều đã suy yếu đáng kể so với USD. Chỉ số USD, đo lường sức mạnh của đồng bạc xanh so với rổ tiền tệ của các nước giàu, đã tăng 18% trong năm nay và leo lên mức cao nhất trong hai thập kỷ.

Lạm phát dai dẳng ở Mỹ và việc các ngân hàng trung ương đồng loạt thắt chặt chính sách tiền tệ đang khiến các thị trường run rẩy.

Ngay trước khi thị trường biến động dữ dội vào tuần trước, Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) lưu ý rằng điều kiện tài chính đã thay đổi. BIS chỉ ra rằng thị trường đang phản ánh quyết tâm tăng lãi suất của các nhà hoạch định chính sách và thanh khoản trên thị trường trái phiếu Mỹ đã xuống dốc. 

Viễn cảnh đáng ngại

Sau cuộc phục hồi khiêm tốn trong tháng 8, chứng khoán toàn cầu đang rơi xuống đáy mới trong năm 2022: chỉ số All Country World MSCI đã lao dốc 25% từ đầu năm đến nay.

Sự căng thẳng cũng xuất hiện trên những thị trường khác. Lợi suất trái phiếu rủi ro cao của Mỹ đã quay lại mức gần 9%, gần gấp đôi năm ngoái. Trái phiếu vừa đủ tiêu chuẩn để xếp hạng cấp đầu tư – BBB – trả lãi gần 6%, mức cao nhất trong vòng 13 năm, theo Bloomberg.

Biến động được nhắc đến trong dự báo của mọi nhà quản lý doanh nghiệp, nhà đầu tư và bộ tài chính. Những người tham gia thị trường bắt đầu lùng mua công cụ phòng vệ và lập kế hoạch tương ứng.

Nhưng điều kiện tài chính đã biến đổi quá xa so với kỳ vọng. Chỉ một năm trước, ít ai dự đoán rằng lạm phát hai chữ số sẽ tấn công nhiều nước trên thế giới. Khi thị trường hoạt động tồi tệ hơn mọi dự đoán trước đó, rắc rối xuất hiện và các nhà hoạch định chính sách chỉ còn toàn lựa chọn xấu.

Fed đã thể hiện rõ quyết tâm hạ gục lạm phát bằng bất cứ giá nào. Phát biểu sau cuộc họp chính sách mới nhất hôm 21/9, Chủ tịch Jerome Powell nói rằng tuy khả năng nền kinh tế hạ cánh mềm đã suy giảm nhưng Fed vẫn kiên quyết khống chế lạm phát.

Nghiên cứu mới của Bank of America chỉ ra rằng từ năm 1980 đến 2020, khi lạm phát tại các nước giàu vượt quá 5% thì trung bình phải mất đến 10 năm để trở lại mức 2%.

Kỳ vọng tăng trưởng toàn cầu cũng đang sụt giảm nhanh chóng. Trong báo cáo mới xuất bản ngày 26/9, OECD dự đoán GDP toàn cầu sẽ chỉ tăng 3% trong năm nay, giảm 1,5 điểm % so với dự đoán từ tháng 12 năm ngoái. OECD dự kiến tăng trưởng năm 2023 sẽ chỉ còn 2,2%.

Kết quả là giá hàng hóa trượt dốc. Giá dầu thô Brent giảm còn khoảng 85 USD/thùng, mức thấp nhất kể từ giữa tháng 1. Giá đồng trên Sàn giao dịch Kim loại London rớt xuống mức thấp nhất trong vòng hai tháng vào ngày 26/9.

Nền kinh tế toàn cầu yếu kém có thể sẽ khiến các doanh nghiệp bắt đầu hạ dự báo lợi nhuận, noi gương công ty vận tải toàn cầu FedEx. Lãi suất tăng là đòn đánh mạnh vào giá chứng khoán, và lợi nhuận suy giảm cũng sẽ có tác động tương tự.

Sự giảm tốc của nền kinh tế toàn cầu chưa chắc sẽ khiến USD suy yếu. Do nhà đầu tư cố bám víu vào sự an toàn của đồng tiền dự trữ toàn cầu, USD thường tăng giá trong các giai đoạn nền kinh tế sa sút. Đối với các quốc gia và doanh nghiệp trên toàn thế giới, đây thực sự là viễn cảnh đáng ngại.